Είχες μια γεμάτη μέρα. Έτρεχες στη δουλειά, διευθέτησες υποχρεώσεις, ανταποκρίθηκες σε όσα σου ζητήθηκαν. Και τώρα που γύρισες σπίτι, αντί να κάνεις κάτι που σου αρέσει ή να ξεκουραστείς ουσιαστικά, κάνεις scroll στο κινητό. Κυλούν ώρες χωρίς να το καταλάβεις, και το μόνο που θες είναι να μην σου μιλήσει κανείς. Αν αυτό το σενάριο σου είναι γνώριμο, ίσως έχεις κολλήσει σε αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν «functional freeze».
Τι είναι το functional freeze;
Το functional freeze (λειτουργικό πάγωμα) είναι μια νευροβιολογική αντίδραση στο χρόνιο στρες ή στην υπερφόρτωση. Πρόκειται για μια κατάσταση όπου το σώμα και το μυαλό δείχνουν να «παγώνουν», παρότι εξωτερικά όλα φαίνονται να λειτουργούν. Εκτελείς τις υποχρεώσεις σου, στέκεσαι στο ύψος των περιστάσεων, αλλά μόλις τελειώσουν όλα, καταρρέεις ψυχικά. Δεν μπορείς να πάρεις πρωτοβουλία, δυσκολεύεσαι να αποφασίσεις ακόμη και για το πιο απλό: τι να φας, πότε να κάνεις μπάνιο, αν θα απαντήσεις σε εκείνο το μήνυμα.
Όταν το νευρικό σύστημα αντιλαμβάνεται κίνδυνο και δεν μπορεί να αντιδράσει με μάχη ή φυγή, μπορεί να ενεργοποιήσει την «κατάψυξη».
Στην ουσία, ο εγκέφαλος ενεργοποιεί έναν μηχανισμό εξοικονόμησης ενέργειας για να μπορέσει να αντέξει. Είναι μια αντίδραση σε έντονο ή παρατεταμένο στρες, όπου το άτομο λειτουργεί σχεδόν σαν σε αυτόματο πιλότο, εκτελώντας τις απαραίτητες εργασίες χωρίς να αισθάνεται συναισθηματική ή ψυχική συμμετοχή.
Τα σημάδια
Μπορεί να εκδηλώνεται με τρόπους πιο ήπιους, σχεδόν ύπουλους:
- Αισθάνεσαι συναισθηματικά «μουδιασμένος».
- Δεν μπορείς να συγκεντρωθείς ή να πάρεις αποφάσεις.
- Απομονώνεσαι κοινωνικά χωρίς να το καταλαβαίνεις. Μπορεί να πιάσεις τον εαυτό σου να αποφεύγει κλήσεις ή μηνύματα, ακόμα και να ακυρώνει σχέδια.
- Παρακολουθείς τηλεόραση ή κάνεις scroll για ώρες.
- Νιώθεις εξαντλημένος παρότι δεν έχεις κάνει κάτι απαιτητικό.
- Υποφέρεις από άσχετους πόνους ή στομαχικές ενοχλήσεις.
- Αισθάνεσαι ότι υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που θέλεις να κάνεις, αλλά δεν ξεκινάς ή δεν τελειώνεις κανένα από αυτά.
- Έχεις προβλήματα ύπνου ή κοιμάσαι υπερβολικά.
- Απλώς… δεν μπορείς να σηκωθείς από το κρεβάτι ή τον καναπέ.
Πώς θα «ξεπαγώσεις»
Η απάντηση δεν βρίσκεται στην ακινησία. Αντίθετα, η κίνηση είναι αυτή που μπορεί να σε βοηθήσει. Όχι όμως η έντονη γυμναστική ή η πίεση να κάνεις κάτι χρήσιμο ή παραγωγικό. Αυτό που προτείνουν οι ειδικοί είναι οι σωματικές ασκήσεις χαμηλής έντασης.
Μια μικρή βόλτα στη γειτονιά, λίγη ήπια κίνηση με μουσική, ή ένα λεπτό συνειδητής αναπνοής σε συνδυασμό με απαλές διατάσεις, μπορούν να κάνουν τη διαφορά.
Αυτές οι μικρές, συνειδητές κινήσεις που επανασυνδέουν το σώμα με το νευρικό σύστημα. Συγκεκριμένα, ενεργοποιούν το πνευμονογαστρικό νεύρο, το οποίο σχετίζεται άμεσα με την αυτορρύθμιση του στρες.
