Το overthinking, ή αλλιώς η υπερβολική ανάλυση και η επανάληψη σκέψεων, αποτελεί μια συχνή παγίδα στην οποία πέφτουμε στην καθημερινότητά μας. Είναι εκείνη η κατάσταση κατά την οποία το μυαλό μας δεν σταματά να “γυρίζει” γύρω από ένα πρόβλημα, μια απόφαση ή μια ανησυχία, χωρίς να καταφέρνει να βρει μια λύση. Αν το έχεις βιώσει, ξέρεις πόσο κουραστικό και ψυχοφθόρο μπορεί να γίνει — επηρεάζοντας την ψυχική υγεία, την παραγωγικότητα και την ποιότητα της ζωής.
Παραδείγματα overthinking περιλαμβάνουν:
- Να αναλύεις ξανά και ξανά μια συζήτηση που είχες με κάποιον, ψάχνοντας για κρυφά μηνύματα ή λάθη.
- Να φοβάσαι το ενδεχόμενο μιας αποτυχίας τόσο πολύ, που να μη παίρνεις καθόλου δράση.
- Να βασανίζεσαι με το “τι θα γίνει αν…” και να προβάλλεις συνεχώς αρνητικά σενάρια στο μέλλον.
Πώς το overthinking επηρεάζει τη ζωή μας
Οι συνέπειες της υπερβολικής σκέψης δεν είναι μόνο ψυχολογικές. Μας αγγίζουν και σε σωματικό επίπεδο, καθώς το άγχος που δημιουργείται μπορεί να προκαλέσει ένταση, αϋπνία και κόπωση.
Κοινές επιπτώσεις του overthinking είναι:
- Μείωση της αυτοπεποίθησης: Καθώς εστιάζεις στα λάθη ή τις πιθανές αποτυχίες, νιώθεις ανασφάλεια.
- Αναβλητικότητα: Η συνεχής σκέψη μπλοκάρει την δράση και την παραγωγικότητα.
- Διαταραχές ύπνου: Οι αρνητικές σκέψεις μπορούν να σε κρατούν ξύπνιο.
- Στρες: Η υπερένταση του μυαλού οδηγεί σε ψυχολογική κόπωση.
- Επιβάρυνση σχέσεων: Η συνεχής ανησυχία μπορεί να σε κάνει απόμακρο ή ευερέθιστο με τους γύρω σου.
Γιατί πέφτουμε στην παγίδα του overthinking;
Η τάση για υπερβολική σκέψη σχετίζεται με διάφορους παράγοντες, όπως:
- Τελειομανία: Θέλουμε τα πάντα να είναι τέλεια και φοβόμαστε το λάθος.
- Έλλειψη εμπιστοσύνης στον εαυτό μας: Οι αμφιβολίες και η αβεβαιότητα μας κρατούν πίσω.
- Άγχος: Οι ανησυχίες για το μέλλον τροφοδοτούν έναν φαύλο κύκλο σκέψεων.
- Υψηλές απαιτήσεις από το περιβάλλον: Η πίεση στην εργασία ή τις σχέσεις μας επιβαρύνει τη σκέψη.
Πώς να σταματήσεις να σκέφτεσαι υπερβολικά
Αναγνώρισε και αποδέξου το πρόβλημα
Το πρώτο βήμα είναι να καταλάβεις πότε το μυαλό σου ξεφεύγει από τον υγιή προβληματισμό και πέφτει σε υπερβολές. Παρατήρησε τις στιγμές που εγκλωβίζεσαι σε ατέρμονες σκέψεις και μην τις κρίνεις αυστηρά — απλά αναγνώρισε ότι συμβαίνει.
Όρισε “χρόνο σκέψης”
Έρευνες δείχνουν πως περιορίζοντας το χρόνο που αφιερώνουμε στο να σκεφτόμαστε προβλήματα (π.χ. 15 λεπτά ημερησίως), μπορούμε να ελέγξουμε καλύτερα τη ροή των σκέψεών μας. Μετά το πέρας του χρόνου, κάνε μια δραστηριότητα που θα σε αποσπάσει.
Μάθε να ζεις στο παρόν
Η προσοχή μας συχνά “φεύγει” στο μέλλον ή το παρελθόν. Μέσω τεχνικών mindfulness ή διαλογισμού, μπορείς να επαναφέρεις το μυαλό σου στην παρούσα στιγμή, μειώνοντας το άγχος και τις υπερβολικές σκέψεις.
Κατέγραψε τις σκέψεις σου
Η καταγραφή βοηθάει στο να οργανώσεις τις σκέψεις σου και να τις δεις πιο καθαρά. Μπορείς να κρατάς ένα ημερολόγιο όπου θα γράφεις τις ανησυχίες σου και θα τις αξιολογείς με πιο αντικειμενικό τρόπο.
Εστίασε στη λύση, όχι στο πρόβλημα
Αντί να κολλάς στο τι μπορεί να πηγαίνει στραβά, προσπάθησε να σκεφτείς τι μπορείς να κάνεις για να βελτιώσεις την κατάσταση. Η δράση και η αντιμετώπιση μειώνουν την αίσθηση της αδυναμίας.
Overthinking: Μείωσε το άγχος με άσκηση και χαλάρωση
Η σωματική δραστηριότητα απελευθερώνει ενδορφίνες (ουσίες που παράγει ο οργανισμός μας και λειτουργούν ως φυσικά παυσίπονα και αντικαταθλιπτικά) και βοηθά στην απελευθέρωση της έντασης. Επίσης, τεχνικές όπως ο διαλογισμός, η γιόγκα ή απλές ασκήσεις αναπνοής μπορούν να αποδειχθούν πολύτιμα εργαλεία.
Μίλα…
Μερικές φορές το να μοιραστείς τις σκέψεις σου με φίλους, οικογένεια ή έναν ειδικό ψυχικής υγείας μπορεί να σου προσφέρει μια νέα προοπτική και ένα αίσθημα υποστήριξης.
