Οι αναμνήσεις από σημαντικές εμπειρίες μάθησης, όχι μόνο για πολύ σοβαρά και καθοριστικά για τη ζωή μας γεγονότα, αλλά ακόμη και για φαινομενικά απλούστερα αλλά που δεν έχουν ξανασυμβεί, όπως, για παράδειγμα, η πρώτη φορά που ένας οδηγός παίρνει κλήση για υπερβολική ταχύτητα, είναι πιο έντονες, σε σχέση με τις αναμνήσεις εμπειριών από καθημερινά επαναλαμβανόμενα -με λίγες μόνο διαφοροποιήσεις μεταξύ τους απο μέρα σε μέρα- γεγονότα, όπως το τι έφαγε κάποιος για βραδινό πριν από δύο εβδομάδες. Πώς ενεργοποιείται ο εγκέφαλος σε κάθε περίπτωση;
Αυτό συμβαίνει, σύμφωνα με νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cell Reports, επειδή ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι «προγραμματισμένος» να μαθαίνει μέσα από χρήσιμους συσχετισμούς. Να μαθαίνει, δηλαδή, καινούρια και σημαντικά πράγματα, που πιθανόν να του χρειαστούν ως πληροφορίες αργότερα στη ζωή του, πράγματα που έχουν συμβάλει στη γενικότερη λειτουργία της μάθησης.
Τι κερδίζει από μία νέα ουσιαστική πληροφορία ο εγκέφαλος;
Οι ερευνητές του Carnegie Mellon University, στην εν λόγω μελέτη, εντόπισαν συγκεκριμένες νευρωνικές συνδέσεις που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στη διαδικασία της μάθησης αιτιότητας, δηλαδή στο πώς το ένα γεγονός οδηγεί στο άλλο. Η ανακάλυψη, αν και φαινομενικά αυτονόητη, μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο μαθαίνουν οι άνθρωποι και να ανοίξει νέους δρόμους για την αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών.
Η ομάδα των επιστημόνων μελέτησε τι συμβαίνει στον εγκέφαλο, όταν βιώνουμε κάτι για πρώτη φορά και πώς αυτός αποφασίζει αν αυτό είναι ουσιαστικό. Οι μελετητές αναφέρουν ότι ο εγκέφαλος είναι φτιαγμένος για να καταλαβαίνει πώς το ένα πράγμα προκαλεί το άλλο. Και πως όταν προσπαθούμε να μάθουμε κάτι τελείως καινούργιο, είναι μια πολύ ιδιαίτερη στιγμή, όπως τονίζουν. Τι θα προκαλέσει αυτό στη σκέψη και τη γνώση μας; Τι μπορεί να μας φέρει αυτή η νέα πληροφορία, θα αλλάξει τη συμπεριφορά μας; Tι πόρτες μπορεί να ανοίξει;
Η έρευνα εστίασε στη σύνδεση ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς τύπους νευρώνων στον εγκέφαλο και διαπιστώθηκε ότι η ισχύς της σύνδεσης αλλάζει μόνο αν η εμπειρία είναι ουσιαστική. Με άλλα λόγια, αυτό που βρέθηκε είναι πως αν δεν υπάρχει κάτι να μάθει κανείς, δεν υπάρχει καμία αλλαγή στον εγκέφαλο!
Πότε αξιολογεί κάτι νέο ως σημαντικό;
Κατά την εν λόγω μελέτη, οι επιστήμονες παρατήρησαν τις αντιδράσεις στις τρεις ακόλουθες καταστάσεις:
- όταν το ερέθισμα συνοδευόταν πάντα από ανταμοιβή
- όταν το ερέθισμα συνοδευόταν μερικές φορές από ανταμοιβή
- όταν η ανταμοιβή δινόταν χωρίς κανένα ερέθισμα.
Όταν η ανταμοιβή δεν ήταν αξιόπιστη, το ερέθισμα αγνοήθηκε σχετικά γρήγορα και δεν υπήρχε καμία αλλαγή στη δραστηριότητα του εγκεφάλου. Αυτό δείχνει ότι ο εγκέφαλος έχει την ικανότητα να ξεχωρίζει αν υπάρχει ένας χρήσιμος συσχετισμός να γίνει ή όχι και δεν επηρεάζεται από ανούσιες πληροφορίες.
Συμπερασματικά, η έρευνα δείχνει ότι ο εγκέφαλος είναι εξαιρετικά ευαίσθητος σε νέες, ουσιαστικές πληροφορίες και ότι η διαδικασία της μάθησης είναι πιο δυνατή όταν υπάρχει σαφής αιτιώδης σχέση.
