Η συνήθεια -και όχι η συνειδητή επιλογή- είναι αυτή που καθορίζει τις περισσότερες από τις πράξεις μας, σύμφωνα με νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Surrey, το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας και το Central Queensland University.
Η εν λόγω έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychology & Health, βρήκε ότι τα δύο τρίτα των καθημερινών συμπεριφορών μας εκκινούνται «στον αυτόματο πιλότο», από συνήθεια.
Τι είναι η συνήθεια;
Οι συνήθειες είναι πράξεις που τις κάνουμε αυτόματα όταν βρισκόμαστε σε γνώριμα περιβάλλοντα, λόγω των συσχετισμών που έχουμε μάθει ανάμεσα σε αυτά τα περιβάλλοντα και στις συνηθισμένες αντιδράσεις μας.
Η έρευνα βρήκε επίσης ότι το 46% των συμπεριφορών προκλήθηκαν τόσο από συνήθεια όσο και από συνειδητές προθέσεις, δείχνοντας ότι οι άνθρωποι συχνά δημιουργούν συνήθειες που στηρίζουν τους προσωπικούς τους στόχους και τείνουν να διακόπτουν συνήθειες που τους εμποδίζουν.
Πώς έγινε η μελέτη
Η διεθνής ερευνητική ομάδα ζήτησε από 105 συμμετέχοντες στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία να απαντήσουν σε έξι τυχαία μηνύματα που λάμβαναν στο κινητό τους κάθε μέρα για μία εβδομάδα. Έπρεπε να περιγράψουν τι έκαναν εκείνη τη στιγμή και αν το έκαναν από συνήθεια ή συνειδητά. Το αποτέλεσμα ήταν πως το 65% των καθημερινών συμπεριφορών ξεκινούσε από ρουτίνα, χωρίς συνειδητή απόφαση.
Οι επικεφαλής της μελέτης συμπέραναν πως παρόλο που οι άνθρωποι μπορεί να θέλουν συνειδητά να κάνουν κάτι, η εκκίνηση και η εκτέλεση της συμπεριφοράς γίνεται συχνά χωρίς σκέψη, καθοδηγούμενη από ασυνείδητες συνήθειες.
Αυτό σημαίνει ότι οι «καλές» συνήθειες μπορούν να είναι ένας ισχυρός τρόπος να κάνουμε πραγματικότητα τους στόχους μας. Από την άλλη, για να σπάσουν οι «κακές» συνήθειες, δεν αρκεί να λέμε απλώς «προσπάθησε περισσότερο». Χρειάζονται στρατηγικές που θα μας βοηθήσουν να αναγνωρίσουμε και να διακόψουμε τις ανεπιθύμητες συνήθειες και να δημιουργήσουμε νέες θετικές στη θέση τους.
Η άσκηση και διατροφή «οικοδομούν» νέες συνήθειες
Η ομάδα των επιστημόνων τόνισε ότι τα ευρήματα έχουν σημαντικές εφαρμογές στη δημόσια υγεία και ευεξία. Οι παρεμβάσεις για αλλαγή συμπεριφοράς, όπως είναι η άσκηση ή η υγιεινή διατροφή, πρέπει να εστιάζουν στην οικοδόμηση νέων, θετικών συνηθειών.
Για παράδειγμα, για κάποιον που θέλει να αρχίσει άσκηση, η περιστασιακή προσπάθεια δεν είναι αρκετή. Η πιο αποτελεσματική στρατηγική είναι να συνδέσει την άσκηση με μια καθημερινή σταθερή στιγμή ή συνθήκη (π.χ. μετά τη δουλειά).
Συνήθεια ή πρόθεση;
Οι ερευνητές αναφέρουν ότι στους ανθρώπους αρέσει να πιστεύουν ότι παίρνουν λογικές αποφάσεις πριν δράσουν. Ωστόσο, μεγάλο μέρος της επαναλαμβανόμενης συμπεριφοράς μας γίνεται χωρίς πολλή σκέψη, αυτόματα, από συνήθεια.
Η μελέτη μας δείχνει ότι τα δύο τρίτα όσων κάνουμε καθημερινά ξεκινούν από συνήθεια και τις περισσότερες φορές αυτές οι συνήθειες ευθυγραμμίζονται με τις προθέσεις μας. Αυτό σημαίνει ότι αν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε μια θετική συνήθεια, μπορούμε να βασιστούμε στον εσωτερικό μας «αυτόματο πιλότο» για να τη διατηρήσουμε.
Ωστόσο, οι μελετητές προειδοποιούν ότι δεν είναι όλες οι συνήθειες ίδιες. Η άσκηση, με βάση τα ευρήματα, ήταν μια εξαίρεση, καθώς παρόλο που συχνά ξεκινούσε από συνήθεια, ήταν λιγότερο πιθανό να εκτελεστεί εντελώς στον «αυτόματο πιλότο» σε σχέση με άλλες συμπεριφορές.
