Το σκυλάκι σας γέρνει το κεφάλι όταν κλαίτε, περπατά νευρικά όταν αγχώνεστε και, με κάποιο τρόπο, εμφανίζεται δίπλα σας στις πιο δύσκολες στιγμές σας. Σύμπτωση; Όχι βέβαια! Ένας σκύλος μπορεί να καταλαβαίνει εύκολα πώς αισθανόμαστε και να «συντονίζεται» αμέσως με αυτά που νιώθουμε.
Χιλιάδες χρόνια συν-εξέλιξης έχουν δώσει στα σκυλιά ειδικούς τρόπους να «συντονίζονται» με τη φωνή, τις εκφράσεις του προσώπου και ακόμη και τη χημεία του εγκεφάλου μας. Από τα εγκεφαλικά κέντρα που επεξεργάζονται την ομιλία μας μέχρι την «ορμόνη της αγάπης» την ωκυτοκίνη, που εκτοξεύεται, όταν ανταλλάσσουμε βλέμματα, το μυαλό του σκύλου είναι «καλωδιωμένο», ώστε να αντιλαμβάνεται τι νιώθουμε.
Σκύλος και ήχοι με έντονο συναίσθημα
Τα στοιχεία για αυτή την εξαιρετική συναισθηματική νοημοσύνη ξεκινούν από τον ίδιο τον εγκέφαλο. Οι εγκέφαλοι των σκύλων έχουν ειδικές περιοχές που είναι ευαίσθητες στη φωνή, όπως συμβαίνει και στους ανθρώπους. Σε μελέτη απεικόνισης εγκεφάλου, ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι σκύλοι διαθέτουν κέντρα επεξεργασίας φωνής στον κροταφικό φλοιό, που «φωτίζονται» όταν ακούν φωνητικούς ήχους.
Δεν ανταποκρίνονται όμως σε οποιονδήποτε ήχο, αλλά κυρίως στον συναισθηματικό τόνο της φωνής μας. Οι εγκεφαλικές σαρώσεις δείχνουν ότι ήχοι με έντονο συναίσθημα, όπως είναι το γέλιο, το κλάμα ή μια θυμωμένη κραυγή, ενεργοποιούν τον ακουστικό φλοιό, καθώς και την αμυγδαλή των σκύλων, περιοχή στον εγκέφαλο, που σχετίζεται με την επεξεργασία συναισθημάτων.
«Ανάγνωση» προσώπων και «συναισθηματική μετάδοση»
Τα σκυλιά είναι, επίσης, δεξιοτέχνες στην «ανάγνωση» προσώπων. Όταν τους δείχνουν εικόνες ανθρώπινων προσώπων, παρουσιάζουν αυξημένη εγκεφαλική δραστηριότητα. Μάλιστα, η θέα ενός γνώριμου προσώπου ενεργοποιεί τα κέντρα ανταμοιβής και συναισθήματος, σύμφωνα με έρευνα δημοσιευμένη στο επιστημονικό περιοδικό, Applied Sciences
Δεν περιορίζονται, όμως, στην παρατήρηση, αλλά μπορούν και να «κολλήσουν» τα συναισθήματά μας. Τι σημαίνει αυτό; Να αισθανθούν όπως και εμείς! Αυτό ονομάζεται «συναισθηματική μετάδοση» και αποτελεί μια βασική μορφή ενσυναίσθησης, όπου κάποιος ουσιαστικά μιμείται την ψυχική κατάσταση του άλλου. Μια μελέτη, μάλιστα, στο Frontiers in Psychology, έδειξε ότι μερικά ζευγάρια σκύλου-ανθρώπου είχαν ακόμη και συγχρονισμένους καρδιακούς παλμούς σε στιγμές στρες.
Η δύναμη της ωκυτοκίνης
Ίσως η πιο εντυπωσιακή ανακάλυψη στη σχέση ανθρώπου-σκύλου είναι αυτή που έχει να κάνει με τη χημική σύνδεση που μοιραζόμαστε με τους τετράποδους φίλους μας. Όταν σκύλοι και άνθρωποι ανταλλάσσουν τρυφερά βλέμματα και οι δύο παρουσιάζουν αύξηση στην ωκυτοκίνη, την «ορμόνη της αγάπης».
Σε σχετική μελέτη, οι ιδιοκτήτες που κοίταξαν για ώρα στα μάτια των σκύλων τους είχαν σημαντικά αυξημένα επίπεδα ωκυτοκίνης και το ίδιο, όμως, ίσχυε και για τα σκυλιά τους. Αυτή η θετική ανατροφοδότηση θυμίζει τη σύνδεση βρέφους-γονέα. Το φαινόμενο είναι μοναδικό στα εξημερωμένα σκυλιά, καθώς σύμφωνα με τους ερευνητές, οι λύκοι που είχαν ανατραφεί από ανθρώπους δεν έδειξαν την ίδια αντίδραση.
Ένας σκύλος μπορεί να ξεχωρίσει τη χαρά από τον θυμό
Τα σκυλιά μπορούν να ξεχωρίσουν χαμογελαστά από θυμωμένα πρόσωπα, ακόμη και σε φωτογραφίες. Τείνουν, μάλιστα, να κοιτάζουν προς τα αριστερά στο ανθρώπινο πρόσωπο, μια στρατηγική που παρατηρείται επίσης σε ανθρώπους και πρωτεύοντα. Χρησιμοποιούν πολλαπλές αισθήσεις για να κατανοήσουν τα συναισθήματά μας. Τους βοηθούν ο τόνος της φωνής μας, η γλώσσα του σώματος και, βέβαια, οι μυρωδιές.
Σε άλλη μελέτη, σκυλιά που εκτέθηκαν σε ιδρώτα αγχωμένων ανθρώπων έδειξαν περισσότερα σημάδια στρες, σε σχέση με εκείνα που μύρισαν ιδρώτα ανθρώπων που ήταν χαρούμενοι.
Εξημέρωση και φιλία
Τα σκυλιά πιθανόν να μην καταλαβαίνουν γιατί ακριβώς είστε στεναχωρημένοι, ούτε να σκέφτονται με ανθρώπινους όρους, αλλά διαβάζουν ό,τι «προβάλλετε» ως συναίσθημα ή αντίδραση και ανταποκρίνονται ανάλογα.
Πώς έγιναν τα σκυλιά τόσο «συντονισμένα» με τα συναισθήματά μας; Η απάντηση βρίσκεται στην πορεία εξημέρωσής τους, λένε οι επιστήμονες. Αυτού τους είδους η ενσυναίσθηση δεν είναι απλώς γοητευτική, είναι εξελικτικά και κοινωνικά σημαντική. Μας θυμίζει ότι η φιλία, μερικές φορές, ξεπερνά τα λόγια!
