Ψυχολόγοι, όπως ο Christopher Long και ο James Averill, έχουν περιγράψει τη σύνδεση ανάμεσα στη μοναξιά και τη δημιουργικότητα ως “τόσο κοινότοπη που έχει γίνει σχεδόν κλισέ: ο επιστήμονας μόνος στο εργαστήριο, ο συγγραφέας σε μια καλύβα στο δάσος, ο ζωγράφος σε ένα άδειο στούντιο.” Αλλά πώς ακριβώς προάγει η μοναξιά την έμπνευση; Σύμφωνα με έρευνες, με τους 5 ακόλουθους τρόπους:
-
Το «φαινόμενο του ντους»
Αν οι καλύτερες ιδέες σας έρχονται στο ντους, δεν είστε οι μόνοι. Οι πιο συνηθισμένοι χώροι όπου οι άνθρωποι έχουμε ξαφνικά ιδέες περιλαμβάνουν το μπάνιο και το αμάξι ενώ μπορεί να πούμε «εύρηκα» και κατά τη διάρκεια της γυμναστικής!
Αν και δεν μετακινούμαστε ή προπονούμαστε πάντα μόνοι, τέτοιες δραστηριότητες συνήθως προσφέρουν μια ανάπαυλα από τη συνεχή ροή πληροφοριών στην οποία εκτιθέμεθα όταν αλληλεπιδρούμε με άλλους, που επιτρέπει στο μυαλό μας να αρχίσει να περιπλανιέται. Αυτού του είδους η ελεύθερη σκέψη φαίνεται να διεγείρει περιοχές του εγκεφάλου που είναι γνωστές ως «δίκτυο προεπιλογής λειτουργίας», το οποίο ενισχύει τη γνωστική ευχέρεια, δηλαδή τη σκέψη έξω από τα συνηθισμένα όρια.
Με απλά λόγια, αν είστε «κολλημένοι» σε κάτι, αφήστε τις ιδέες σας να «ωριμάσουν» κάνοντας ένα διάλειμμα για ένα ντους ή μια βόλτα…
-
Ονειροπόληση
Υπάρχουν φορές που οι σκέψεις μας μπορεί να ταξιδέψουν σε άσχημα μέρη και οι επαναλαμβανόμενες αρνητικές σκέψεις μας κάνουν να νιώθουμε θλίψη και άγχος. Γι’ αυτό, προσπαθήστε να κοιτάτε μπροστά αντί για πίσω.
Μελέτη έδειξε ότι οι περιπλανήσεις του μυαλού στο παρελθόν που εστιάζουν στους άλλους είναι πιο πιθανό να επηρεάσουν αρνητικά τη διάθεσή μας. Αντιθέτως, τα όνειρα για το μέλλον, με εστίαση στον εαυτό μας, αυξάνουν τη θετική διάθεση.
Το να αφήνουμε το μυαλό μας να περιπλανηθεί όταν είμαστε μόνοι μπορεί να μας ανοίξει νέους δρόμους και να μας βοηθήσει να λύσουμε προβλήματα. Παρόλα αυτά, είναι επίσης σημαντικό να είμαστε προσεκτικοί έτσι ώστε να μην μετατραπούν τα όνειρα σε εφιάλτες…
-
Βρίσκοντας την ισορροπία μεταξύ πίεσης και… βαρεμάρας
Υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να ξεκινήσει η δημιουργικότητα όταν είμαστε μόνοι; Σύμφωνα με τους επιστήμονες, πρέπει να βρούμε το “γλυκό σημείο” μεταξύ βαρετού και απαιτητικού.
Σε έρευνα, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να κάνουν ένα τεστ δημιουργικότητας: να καταγράψουν ασυνήθιστες χρήσεις για κοινά αντικείμενα αλλά υπό διαφορετικές συνθήκες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα που έκαναν ένα διάλειμμα και συμμετείχαν σε μια μετρίως απαιτητική δραστηριότητα, παρήγαγαν περισσότερες νέες ιδέες από εκείνους που συμμετείχαν σε πιο απαιτητικές δραστηριότητες, δεν έκαναν τίποτα κατά τη διάρκεια του διαλείμματος ή δεν έκαναν καθόλου διάλειμμα.
Το να κάνουμε κάτι που δεν είναι υπερβολικά απαιτητικό φαίνεται να είναι πιο βοηθητικό για το μυαλό επειδή κατά τη διάρκεια αυτών των “όχι τόσο απαιτητικών” δραστηριοτήτων, ο νους είναι ελεύθερος να περιπλανηθεί και να συνδέσει τις σκέψεις μας.
-
Μοναξιά: Let it flow, let it flow, let it flow…
Ένα άλλο φαινόμενο που συνδέεται με τη δημιουργικότητα είναι η ροή.
Η ροή είναι μια κατάσταση βαθιάς απορρόφησης σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα συνοδευόμενη με ένα αίσθημα αυτοπεποίθησης. Αν και πιο συχνά απαντάται σε κορυφαίους αθλητές, καταστάσεις ροής έχουν παρατηρηθεί και σε συγγραφείς, καλλιτέχνες, άτομα που κάνουν περιπετειώδεις εξωτερικές δραστηριότητες και gamers.
Παρόλο που κάποιοι υποστηρίζουν ότι η μοναξιά είναι απαραίτητη για την επίτευξη αυτών των καταστάσεων ροής, τέτοιες εμπειρίες συμβαίνουν και σε κοινωνικά πλαίσια. Ωστόσο, η προσωπικότητα φαίνεται να παίζει ρόλο. Σε μελέτη, οι συμμετέχοντες που ήταν πιο εξωστρεφείς ανέφεραν περισσότερη ροή κατά τη διάρκεια κοινωνικών δραστηριοτήτων, ενώ οι εσωστρεφείς ήταν πιο πιθανό να βιώσουν ροή σε κατάσταση μοναξιάς. Οι επιστήμονες της εν λόγω έρευνας δήλωσαν:
«Η αλληλεπίδραση με άλλους μπορεί να μας χαρίσει ευχαρίστηση, αλλά πρέπει να μάθουμε να απολαμβάνουμε τη μοναξιά για να καταφέρουμε να ολοκληρώσουμε πράγματα που απαιτούν απόλυτη συγκέντρωση στη ζωή μας».
-
Μοναξιά και κοινωνικοποίηση: Όλα με μέτρο
Παρόλο που η μοναξιά προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τη συνεργασία και τη συζήτηση στη διαδικασία της δημιουργικότητας. Όπως με όλα στη ζωή, η καλύτερη επιλογή είναι μια ισορροπημένη προσέγγιση. Χαρακτηριστικά, έρευνα έδειξε ότι οι άνθρωποι που ενάλλασσαν τους χρόνους μοναξιάς και ομαδικότητας, είχαν περισσότερες νέες ιδέες από εκείνους που είτε έκαναν brainstorming μόνοι τους είτε μόνο με την ομάδα.
