Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι και μάλιστα νεαρής ηλικίας, αναφέρουν δυσκολίες στη συγκέντρωση, τη μνήμη και τη λήψη αποφάσεων. Μια πρόσφατη μελέτη στις ΗΠΑ αποκάλυψε μια σημαντική αύξηση των γνωστικών δυσκολιών, ειδικά σε ενήλικες κάτω των 40 ετών, με ποσοστά σχεδόν 1 στους 10 το 2023.
Οι ερευνητές ορίζουν τη γνωστική δυσλειτουργία ως «σοβαρή δυσκολία στη συγκέντρωση, τη μνήμη ή τη λήψη αποφάσεων, λόγω κάποιας φυσικής, ψυχικής ή συναισθηματικής διαταραχής». Παρά το γεγονός ότι είναι η πιο συχνά αναφερόμενη δυσλειτουργία στους ενήλικες, μέχρι πρόσφατα, λίγες μελέτες είχαν εξετάσει την εξέλιξή της με την πάροδο του χρόνου.
Η εν λόγω έρευνα, που ανέλυσε 4,5 εκατομμύρια ερωτηματολόγια από το 2013 έως το 2023, διαπίστωσε ότι η γνωστική δυσλειτουργία στους νέους 18-39 ετών αυξήθηκε από 5,1% σε 9,7%. Τα ποσοστά δηλαδή σχεδόν διπλασιάστηκαν σε μόλις δέκα χρόνια.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
Οι ομάδες που φαίνεται να επηρεάζονται περισσότερο περιλαμβάνουν:
- Άτομα με χαμηλό εισόδημα (τα ποσοστά σε αυτή την περίπτωση αυξήθηκαν από 8,8% σε 12,6%). Το οικονομικό στρες δυσκολεύει τη συγκέντρωση και η γνωστική δυσλειτουργία δυσκολεύει την επαγγελματική σταθερότητα.
- Άτομα με χρόνια νοσήματα, όπως υπέρταση ή ιστορικό εγκεφαλικού, καθώς οι χρόνιες παθήσεις μπορούν είτε να προκαλέσουν άμεσα προβλήματα στη σκέψη και τη μνήμη είτε να τα επιδεινώσουν.
Βέβαια, οι επιστήμονες αναφέρουν, πέραν από τις παθήσεις, την αβεβαιότητα στην αγορά εργασίας και την πίεση των σύγχρονων συνθηκών εργασίας, πως σήμερα, υπάρχει λιγότερη ντροπή ή στίγμα γύρω από τα προβλήματα ψυχικής υγείας:
«Πολλοί άνθρωποι μιλούν ανοιχτά στις μέρες μας για τις δυσκολίες τους στη μνήμη ή τη συγκέντρωση. Έτσι, μπορεί να φαίνεται πως υπάρχει αύξηση των περιστατικών, αλλά στην πραγματικότητα, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πραγματικά πολλαπλασιάστηκαν τα προβλήματα αλλά ίσως πιο απλά, ότι τώρα οι άνθρωποι τα αναφέρουν πιο εύκολα»
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Η αύξηση της γνωστικής δυσλειτουργίας ακόμα και σε νεαρά άτομα είναι ένα φαινόμενο στο οποίο αξίζει να δοθεί προσοχή, τόσο σε επίπεδο δημόσιας υγείας όσο και ατομικό καθώς η μελέτη τονίζει ότι η αναφερόμενη γνωστική δυσλειτουργία επηρεάζει πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής.
Οι ειδικοί συνιστούν:
Κοινοτικά προγράμματα και εκπαίδευση: Η συμμετοχή σε τοπικές δράσεις και προγράμματα υγείας μπορεί να κάνει τη διαφορά. Είναι σημαντικό να υπάρχουν σεμινάρια για τη διαχείριση των χρόνιων παθήσεων, ομάδες υποστήριξης για άτομα με παρόμοιες δυσκολίες, καθώς και δραστηριότητες που ενισχύουν τη μνήμη και τη συγκέντρωση. Μέσα από αυτά τα προγράμματα, οι συμμετέχοντες μαθαίνουν πρακτικούς τρόπους να φροντίζουν την υγεία τους και αποκτούν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση ως προς τον έλεγχο της καθημερινότητάς τους.
Ατομική παρέμβαση και φροντίδα: Υπάρχουν διάφορα εργαλεία που μπορεί να αξιοποιήσει κανείς, όπως οι ασκήσεις μνήμης και συγκέντρωσης, η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής και μιας πιο δραστήριας ζωής, ο έλεγχος καρδιαγγειακών παραγόντων (π.χ. υπέρταση), όλα βοηθούν στην ενίσχυση της γνωστικής λειτουργίας. Η πρώιμη παρέμβαση μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική για την πρόληψη ή την επιβράδυνση της γνωστικής δυσκολίας.
Ενημέρωση και παρακολούθηση: Πρέπει να μιλάτε ανοιχτά με τον γιατρό σας για τυχόν δυσκολίες στη μνήμη ή τη συγκέντρωση. Η παρακολούθηση και η έγκαιρη διάγνωση δίνουν τη δυνατότητα για εξατομικευμένες λύσεις και υποστήριξη, είτε πρόκειται για ιατρική θεραπεία είτε για αλλαγές στον τρόπο ζωής.
