Τα αντιβιοτικά θεωρήθηκαν κάποτε το μεγαλύτερο επίτευγμα της ιατρικής. Η δυνατότητα να αντιμετώπισης θανατηφόρων λοιμώξεων άλλαξε ριζικά την πορεία της ανθρώπινης ζωής. Ωστόσο, οι ειδικοί ανησυχούν τώρα ότι ένας αόρατος, αλλά εξαιρετικά επίμονος εχθρός, η μικροβιακή αντοχή, απειλεί να γυρίσει την επιστημονική έρευνα δεκαετίες πίσω, τόσο στην Ευρώπη όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ένα πρόβλημα που γερνά μαζί μας
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLOS Medicine, τα ποσοστά των λοιμώξεων του αίματος που προκαλούνται από ανθεκτικά στα φάρμακα βακτήρια αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά στην Ευρώπη μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. Ο βασικός λόγος; Η γήρανση του πληθυσμού.
Η ερευνητική ομάδα του London School of Hygiene and Tropical Medicine ανέλυσε δεδομένα από περισσότερες από 12 εκατομμύρια αιματολογικές εξετάσεις σε 29 ευρωπαϊκές χώρες για την περίοδο 2010-2019. Με βάση αυτά, προέβλεψε την εξέλιξη των λοιμώξεων του αίματος έως το 2050, λαμβάνοντας υπόψη τις δημογραφικές μεταβολές.
Τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα: όσο αυξάνεται το ποσοστό των ηλικιωμένων, τόσο αυξάνεται και η πιθανότητα εμφάνισης ανθεκτικών λοιμώξεων. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι οι μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες (άνω των 74 ετών) θα είναι εκείνες που θα επωμιστούν το μεγαλύτερο βάρος της κρίσης, ενώ τα ποσοστά στους νεότερους ενδέχεται να σταθεροποιηθούν ή και να μειωθούν.
Μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την υγεία στην Ευρώπη
Η μικροβιακή αντοχή η ικανότητα των βακτηρίων να επιβιώνουν και να πολλαπλασιάζονται παρά τη χρήση αντιβιοτικών— αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας την έχει χαρακτηρίσει ως μία από τις δέκα κορυφαίες απειλές για την ανθρωπότητα.
Κάθε χρόνο, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ, περισσότερα από 1,3 εκατομμύρια θάνατοι παγκοσμίως αποδίδονται άμεσα σε λοιμώξεις από ανθεκτικά βακτήρια. Ο αριθμός προβλέπεται να ξεπεράσει τα 10 εκατομμύρια μέχρι το 2050, εάν δεν ληφθούν επαρκή μέτρα.
Στην Ευρώπη, οι λοιμώξεις του αίματος από βακτήρια όπως το E. coli και ο Staphylococcus aureus παρουσιάζουν ήδη αυξητική τάση, ενώ σε ορισμένες χώρες της Νότιας Ευρώπης —όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, τα ποσοστά αντοχής είναι από τα υψηλότερα στον κόσμο.
Γιατί οι ηλικιωμένοι κινδυνεύουν περισσότερο
Η ηλικία από μόνη της δεν προκαλεί λοιμώξεις, αλλά αυξάνει την ευαλωτότητα του οργανισμού. Με την πάροδο του χρόνου, το ανοσοποιητικό σύστημα εξασθενεί, τα χρόνια νοσήματα γίνονται συχνότερα και η χρήση ιατρικών επεμβάσεων ή συσκευών (όπως καθετήρες, ενδοφλέβιες γραμμές, εμφυτεύματα) αυξάνεται. Όλα αυτά αποτελούν «πύλες εισόδου» για τα βακτήρια.
Παράλληλα, οι ηλικιωμένοι λαμβάνουν συχνότερα αντιβιοτικά, γεγονός που ενισχύει την επιλογή ανθεκτικών στελεχών.
Έτσι, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος: περισσότερη χρήση φαρμάκων → περισσότερη αντοχή → λιγότερες θεραπευτικές επιλογές.
Το μέλλον γράφεται τώρα
Η μικροβιακή αντοχή δεν είναι ένα μακρινό σενάριο, οι προβλέψεις για το 2050 δεν είναι απλώς στατιστικές. Είναι μια προειδοποίηση. Καθώς η Ευρώπη γερνά, χρειάζεται να επανεξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τα φάρμακα, τα μικρόβια και την υγεία συνολικά.
