Η ζωή των ατόμων με ΧΑΠ επιβαρύνεται λόγω της δύσπνοιας και της συνεχούς κόπωσης σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητάς τους. Αν και είναι η συχνότερη αναπνευστική νόσος, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από αυτήν. Οι ειδικοί ωστόσο επισημαίνουν ότι η έγκαιρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας για τη διαχείρισή της στο μέλλον.
Η τρίτη Τετάρτη του Νοεμβρίου είναι αφιερωμένη στην ενημέρωση για τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, που είναι άμεσα συνδεδεμένη με το κάπνισμα καθώς αυτό ευθύνεται για τα περισσότερα περιστατικά της. Πρόκειται για μια σοβαρή κατάσταση η οποία, δυσχεραίνοντας την αναπνοή, επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ανθρώπων που ζουν με αυτήν.
ΧΑΠ: Η ταυτότητα της νόσου
Η ΧΑΠ είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος που μπορεί να παρουσιάζει διαφορετικά χαρακτηριστικά ανά ασθενή, αφορά κατά βάση τους πνεύμονες και, ως εκ τούτου, προκαλεί δυσκολία στην αναπνοή. Κατά κανόνα, συνδυάζεται με την παρουσία και άλλων νοσημάτων, ιδίως καρδιαγγειακών, ενώ μπορεί να συνοδεύεται και από άλλες εκδηλώσεις, όπως, για παράδειγμα, απώλεια μυϊκής μάζας. Πρόκειται για μια συχνή πάθηση που επηρεάζει συνήθως άτομα μέσης ηλικίας ή ηλικιωμένους, κυρίως καπνιστές. Μάλιστα πολλοί δεν συνειδητοποιούν καν ότι υποφέρουν από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, αλλά αποδίδουν τα συμπτώματά τους στο βήχα του καπνιστή («τσιγαρόβηχας»). Όμως, καθώς περνά ο χρόνος, η αναπνευστική τους λειτουργία επιδεινώνεται σταδιακά, με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι δραστηριότητές τους και να εγκαθίσταται μια δύσπνοια που προοδευτικά εντείνεται. Είναι πολύ σημαντικό όλοι αυτοί οι άνθρωποι να διερευνήσουν με τη βοήθεια του πνευμονολόγου τους το ενδεχόμενο να πάσχουν από ΧΑΠ και να αναζητήσουν άμεσα βοήθεια καθώς η διακοπή του καπνίσματος και η θεραπεία μπορούν να συμβάλουν στον έλεγχο της νόσου.
Μια αρκετά συχνή ασθένεια
Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι στην Ελλάδα η ΧΑΠ αφορά περίπου το 10% των ανθρώπων που είναι πάνω από 40 ετών και καπνίζουν τουλάχιστον δέκα τσιγάρα την ημέρα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, αποτελεί μία από τις πρώτες αιτίες θανάτου. Τέλος, αυτό για το οποίο επίσης κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου οι επιστήμονες είναι ότι τα τελευταία χρόνια απασχολεί συχνά και τις γυναίκες, με τα ποσοστά εκείνων που καπνίζουν να είναι όλο και μεγαλύτερα.
Πώς αναγνωρίζουμε τη ΧΑΠ
Η ΧΑΠ χαρακτηρίζεται κυρίως από κλείσιμο των αεραγωγών, και η σπιρομέτρηση είναι η εξέταση εκείνη που επιβεβαιώνει τη διάγνωση. Τα κύρια συμπτώματά της είναι ο βήχας με φλέματα και η δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια). Χωρίς θεραπεία, ειδικά αν ο ασθενής επιμένει να καπνίζει, αυτά βαθμιαία χειροτερεύουν και καθιστούν τις καθημερινές δραστηριότητες πολύ δύσκολες. Μπορεί επίσης να υπάρχουν περίοδοι κατά τις οποίες επιδεινώνονται ξαφνικά μέσω των παροξύνσεων.
Η νόσος των καπνιστών
Αν και προκαλείται κατά κύριο λόγο από το κάπνισμα, υπάρχουν και κάποιοι άλλοι παράγοντες που μπορεί να ευθύνονται για την εμφάνισή της. Τέτοιοι είναι η έκθεση στην καύση της βιομάζας (συνήθως σε αναπτυσσόμενες χώρες), η ατμοσφαιρική ρύπανση, οι συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού στην παιδική ηλικία, η χαμηλή αναπνευστική λειτουργία στη γέννηση και την παιδική ηλικία, καθώς και γενετικοί, όπως η έκφραση γονιδίων ή/και η έλλειψη ενζύμων (Α1-αντιθρυψίνη) που πρακτικά προστατεύουν τους πνεύμονες από την καταστροφή των κυψελίδων και τη δημιουργία του εμφυσήματος.
Η θεραπεία της ΧΑΠ
Η ΧΑΠ είναι μια ασθένεια που μπορεί να προληφθεί, δυστυχώς όμως δεν μπορεί να θεραπευτεί τελείως, με την έννοια της ίασης, γιατί η βλάβη που έχει προκληθεί στους πνεύμονες είναι μόνιμη. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να ελεγχθεί και να μειωθούν αισθητά τα συμπτώματά της. Όσον αφορά την πρόληψη, το πιο βασικό βήμα είναι η πλήρης αποφυγή του καπνίσματος. Η θεραπεία περιλαμβάνει τη σύσταση για την άμεση και οριστική διακοπή του καπνίσματος, την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και τους εμβολιασμούς (με στόχο την αποφυγή των λοιμώξεων). Τα τελευταία χρόνια, έχουν χρησιμοποιηθεί νέες φαρμακευτικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της ΧΑΠ. Τα σημαντικότερα φάρμακα που έχουν στη διάθεσή τους οι γιατροί είναι τα βρογχοδιασταλτικά πολύ μακράς δράσης και η εισπνεόμενη κορτιζόνη σε συνδυασμό με τα συγκεκριμένα βρογχοδιασταλτικά. Όπως φαίνεται, η λήψη τους έχει θετικά αποτελέσματα για τη βελτίωση των συμπτωμάτων, της ποιότητας ζωής και της αναπνευστικής λειτουργίας και τον περιορισμό των παροξύνσεων της ασθένειας. Υπάρχουν δε και έμμεσα στοιχεία που υποστηρίζουν ότι σημειώνεται και μείωση της θνητότητας από αυτήν. Το επόμενο χρονικό διάστημα, θα κυκλοφορήσουν και βιολογικοί παράγοντες οι οποίοι αφορούν προσωποποιημένες, στοχευμένες θεραπείες για ασθενείς με συγκεκριμένο φαινότυπο που, παρά το γεγονός ότι παίρνουν τη μέγιστη δυνατή φαρμακευτική αγωγή, δεν ανταποκρίνονται στον τομέα των παροξύνσεων. Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να εφαρμοστούν επεμβατικές τεχνικές μέσω βρογχοσκόπησης, ενώ, τέλος, υπάρχει και η πιθανότητα μεταμόσχευσης πνευμόνων.
Ευχαριστούμε τον Στυλιανό Λουκίδη, πνευμονολόγο-φυματιολόγο, καθηγητή Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και πρόεδρο Δ.Σ. της ΕΠΕ, για τη συνεργασία
