Το ουρικό οξύ υπάρχει φυσιολογικά στο σώμα μας καθώς αποτελεί ένα προϊόν του μεταβολισμού των πουρινών, συστατικών που προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής μας. Το πρόβλημα προκύπτει όταν οι συγκεντρώσεις του στον οργανισμό μας αυξάνονται προκαλώντας αυτό που επιστημονικά ονομάζεται «ουρική αρθρίτιδα». Τότε το ουρικό οξύ επικάθεται στις αρθρώσεις μας προξενώντας μας συνήθως έντονο πόνο, οίδημα, ερυθρότητα και δυσκαμψία (π.χ., στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, στους αστραγάλους, στα γόνατα ή στους καρπούς).
Εκτός όμως από την ουρική αρθρίτιδα, η αύξησή του μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία πετρών ουρικού οξέος στα νεφρά. Αντιλαμβανόμαστε εύκολα λοιπόν ότι όταν ανεβαίνει, θα πρέπει να προσέχουμε και να ελέγχουμε τις πηγές ουρικού οξέος-πουρινών στη διατροφή μας.
Τρόφιμα που το ανεβάζουν
Τόσο σε οξεία φάση όσο και σε ύφεση, πρέπει να αποφεύγονται συστηματικά:
- Συκώτι, σπλήνα, νεφρά, γλυκάδια, μυαλό, μπέικον, τηγανητά και όλα τα σνακ
- Σούπες κρέατος, ψαριού και κοτόπουλου και σάλτσες από κρέας
- Αντζούγιες, σαρδέλες, ρέγγες, σκουμπρί, αβγοτάραχο, χτένια, μύδια, μαρίδες και γαρίδες
- Κυνήγια (πέρδικα, λαγός, χήνα)
- Αμύγδαλα και μαγιά
Τρόφιμα που επιτρέπονται σε μικρή ποσότητα
- Μοσχάρι, χοιρινό, αρνί, κατσίκι και πουλερικά (μέχρι 60-90 γραμμάρια καθημερινά)
- Ψάρια και οστρακοειδή, εκτός από τα απαγορευμένα που προαναφέρθηκαν (μέχρι 60-90 γραμμάρια καθημερινά)
- Ελαιόλαδο, βούτυρο, μαργαρίνη, μαγιονέζα, ζάχαρη, γλυκά, παγωτά, ζελέ, μαρμελάδες και αποξηραμένα φρούτα
- Σπαράγγια, σπανάκι, φασόλια, φακές, αρακάς, κουκιά, μανιτάρια, ντομάτες και κουνουπίδι (μέχρι 1/2 φλιτζάνι καθημερινά)
- Τηγανητές πατάτες
- Καφές, κακάο, τσάι, ανθρακούχα αναψυκτικά και σοκολάτα
Επιμέρους συστατικά
- Υδατάνθρακες
Συνιστάται η πρόσληψη σύνθετων υδατανθράκων μέσω κατανάλωσης περισσότερων φρούτων, λαχανικών και δημητριακών ολικής άλεσης. Αντενδείκνυνται τα τρόφιμα και τα ποτά με απλά σάκχαρα.
- Λίπη
Προτείνεται ο περιορισμός της κατανάλωσης κορεσμένων λιπών από το κόκκινο κρέας, τα λιπαρά πουλερικά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά.
- Πρωτεΐνες
Πρέπει να προέρχονται από άπαχο κρέας και πουλερικά καθώς και από γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.
Περιορισμένη κατανάλωση αλκοόλ, και ιδιαίτερα μπίρας
Φαίνεται πως το αλκοόλ είναι υπεύθυνο για εμφάνιση επεισοδίων ουρικής αρθρίτιδας σε διάστημα περίπου 24 ωρών μετά την κατανάλωσή του καθώς εμποδίζει την αποβολή ουρικού οξέος, με την μπίρα να αυξάνει τον κίνδυνο περισσότερο από τα υπόλοιπα οινοπνευματώδη ποτά.
Μικρά και συχνά γεύματα
Είναι απαραίτητη αυτή η σύσταση γιατί η κατανάλωση μεγάλων μερίδων μπορεί να επιτείνει τις εξάρσεις ουρικής αρθρίτιδας.
Διατήρηση ή σταδιακή απόκτηση υγιούς σωματικού βάρους
Το αυξημένο σωματικό βάρος οδηγεί και σε αύξηση της ινσουλινοαντίστασης, η οποία ευνοεί τα ανεβασμένα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα. Η απώλεια κιλών βελτιώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και τα επίπεδα ουρικού οξέος, κάτι που μειώνει τον κίνδυνο για επεισόδια ουρικής αρθρίτιδας.
Η απότομη απώλειά τους ωστόσο δεν ενδείκνυται καθώς μπορεί να ελαττώσει την απέκκριση ουρικού οξέος από τα νεφρά και να έχει αντίθετα αποτελέσματα.
Ενίσχυση των μηχανισμών φυσικής αποτοξίνωσης
Η καλή καθημερινή ενυδάτωση είναι πολύ σημαντική. Βοηθά τον οργανισμό να ενισχύει τη φυσική του αποτοξίνωση αυξάνοντας τη διούρηση και συμβάλλοντας κατά αυτό τον τρόπο στην απομάκρυνση του ουρικού οξέος. Αντίθετα, η αφυδάτωση μπορεί να προωθεί τη διάσπαση πουρινών και να αποτρέπει την αποβολή ουρικού οξέος μέσω των ούρων ανεβάζοντας τα επίπεδά του στο αίμα. Για αυτόν το λόγο, η επαρκής ενυδάτωση καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας θεωρείται απαραίτητη, ιδιαίτερα μετά από άσκηση, όταν συχνά ο οργανισμός αφυδατώνεται, κυρίως λόγω της εφίδρωσης. Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών προάγει επίσης τη φυσική αποτοξίνωση.
Τρόφιμα που καταναλώνονται ελεύθερα
- Ψωμί, δημητριακά, κράκερ, ζυμαρικά, πατάτες, ρύζι και λαχανικά (εκτός από αυτά με μέτρια περιεκτικότητα σε πουρίνες που αναφέρθηκαν)
- Χορτόσουπες, τουρσί, ελιές, μπαχαρικά, καρυκεύματα, ξίδι, πίκλες και ποπκόρν
- Γαλακτοκομικά (γάλα, γιαούρτι, τυρί) με χαμηλά λιπαρά, αβγά και μέλι
- Φρούτα και χυμοί φρούτων
- Ξηροί καρποί (εκτός από τα αμύγδαλα)
Ο Χάρης Γεωργακάκης είναι κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος, MSc στην Κλινική Διατροφή
