Ψηφιακή αποτοξίνωση: Είναι μάταιο τελικά να την επιδιώξουμε;

Για μια μικρή ομάδα ανθρώπων, το να κάνουν ένα βήμα πίσω από τις  ψηφιακές συσκευές είναι ένα εφικτό όνειρο αλλά για τους περισσότερους φαντάζει αδύνατο, ιδίως την σήμερον ημέρα.

Μία ψηφιακή αποτοξίνωση απαιτεί να αφήσετε την τεχνολογία εξ’ ολοκλήρου στο «ράφι», κοινώς να κάνετε ένα διάλειμμα από οθόνες, κοινωνικά μέσα και βιντεοδιασκέψεις για πολλές ημέρες.

Οι στόχοι όπως μείωση του στρες και του άγχους και η επανασύνδεση με τη φύση, είναι καλοπροαίρετοι. Και παρόλο που δεν υπάρχουν επιστημονικά αποδεδειγμένα οφέλη από περιόδους αποχής από την τεχνολογία, αυτό δεν εμπόδισε την ψηφιακή αποτοξίνωση να γίνει μια πολυπόθητη πρόκληση.

Σύμφωνα με το BBC, η πρόκληση της πλήρους αποχής από την τεχνολογία έχει γίνει πολύ πιο δύσκολο να επιτευχθεί από το 2012 και μετά.

Οι οθόνες ήταν ήδη σημαντικές τότε, ακόμη και με εκκολαπτόμενες εκδόσεις εφαρμογών και social media. Ωστόσο, η απόπειρα μιας ψηφιακής αποτοξίνωσης το 2012 θα ήταν παιχνιδάκι σε σύγκριση με τώρα, που περισσότερο από ποτέ, η ζωή μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τεχνολογία.

Χαρακτηριστικά δείγματα της στενής αυτής σχέσης είναι οι πληρωμές που κάνουμε με το κινητό μας, η τηλεργασία αλλά και οι επαφές που διατηρούμε μέσω των social media. Όλα αυτά, κατά τη διάρκεια της πανδημία και έπειτα, εντάθηκαν ακόμη περισσότερο.

Από πού να ξεκινήσετε

«Η τεχνολογία αποτελεί μεγάλο κομμάτι του εαυτού μας πλέον. «Καταθέτουμε χρήματα με μία εφαρμογή, διαβάζουμε το μενού ενός εστιατορίου, μέχρι που γυμναζόμαστε μέσω μιας οθόνης» λέει η σύμβουλος Emily Cherkin από το Σιάτλ, η οποία ειδικεύεται στη διαχείριση του χρόνου επί οθόνης.

«Είναι τόσο ενσωματωμένη στη ζωή μας, που οδεύουμε προς την αποτυχία αν πούμε ότι θα μείνουμε χωρίς τηλέφωνο για μια εβδομάδα» σημειώνει χαρακτηριστικά.

Η ρεαλιστική λύση

Καθώς οι άνθρωποι αλληλοεξαρτώνται όλο και περισσότερο από την τεχνολογία, η ψηφιακή αποτοξίνωση δεν φαίνεται πλέον λογικός στόχος. Αλλά μπορεί να υπάρξει μια πιο ρεαλιστική λύση που θα μειώσει την εμμονή μας στην τεχνολογία, χωρίς να μας αναγκάσει να αποσυνδεθούμε εντελώς.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ο χρόνος που αφιέρωνε κανείς μπροστά σε μία οθόνη εκτοξεύθηκε στα ύψη. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι πήραμε την ελευθερία μας πίσω, και είμαστε σε θέση να βγούμε και να κοινωνικοποιηθούμε από κοντά, η συνήθεια αυτή δεν έχει κοπεί.

Μια μελέτη του 2022 στο Πανεπιστήμιο του Λιντς έδειξε ότι το 54% των Βρετανών ενηλίκων χρησιμοποιούν οθόνες πιο συχνά τώρα από ό,τι πριν από την πανδημία.

Αυτή η αύξηση του χρόνου μπροστά στην οθόνη έχει επίσης αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο συνδεόμαστε μεταξύ μας.

Οι κρίσιμες σχέσεις έχουν γίνει πιο ψηφιοποιημένες, καθώς έχουμε δημιουργήσει κοινότητες σε ομάδες WhatsApp, έχουμε αντικαταστήσει τα οικογενειακά γεύματα που πραγματοποιούνται κάθε δύο μήνες με εβδομαδιαίες κλήσεις FaceTime και πολλά άλλα.

Ο κορωνοϊός ανάγκασε πολλές από τις συνδέσεις μας να μεταφερθούν στην ψηφιακή σφαίρα, και πολλές από αυτές συνεχίζουν να υπάρχουν σε αυτά τα τεχνολογικά περιβάλλοντα, όπως οι ομαδικές συνομιλίες και οι βιντεοκλήσεις.

Αυτό σημαίνει ότι μια ψηφιακή αποτοξίνωση δεν θα έβαζε μια υγιή απόσταση ανάμεσα σε εσάς και τον εργοδότη σας, αλλά ότι θα σας ανάγκαζε να διακόψετε δεσμούς –και για πολλές ημέρες– με τους πιο κοντινούς και αγαπημένους σας ανθρώπους.

Καθώς οι διαδικτυακές γνωριμίες έχουν γίνει όλο και πιο διαδεδομένες –και μάλιστα αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας– η τεχνολογία έχει γίνει επίσης κομβική για τη δημιουργία φίλων.

«Στην παρούσα φάση ένας μεγάλο μέρος της τεχνολογίας, καλώς ή κακώς, είναι μια μορφή προσβασιμότητας», εξηγεί ο συγγραφέας Chris Dancy.

«Δεν μου αρέσει να το παραδέχομαι, αλλά πολλά παιδιά, πολλοί γονείς, πολλοί φίλοι έχουν ξεχάσει πώς να πλοηγούνται στις σχέσεις χωρίς τη βοήθεια της τεχνολογίας» συμπληρώνει.

«Δεν μπορώ να κατεβάσω ρολά στην τεχνολογία»

Το γεγονός λοιπόν ότι οι ζωές μας είναι πιο στενά συνδεδεμένες από ποτέ με την τεχνολογία, η επιδίωξη μιας αποσύνδεσης, έστω και λίγες μέρες, ενδεχομένως να προκαλέσει περισσότερο άγχος.

«Δεν μπορώ να κατεβάσω τα ρολά στην τεχνολογία. Βρισκόμαστε στις οθόνες για τόσους πολλούς διαφορετικούς λόγους», λέει ο Sina Joneidy, λέκτορας ψηφιακών επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο Teeside του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ο ίδιος υιοθετεί μια διαφορετική προσέγγιση. «Για μένα, πρόκειται περισσότερο για αποτοξίνωση από την «επιθυμητή προσκόλληση» στην τεχνολογία». Ο Joneidy, ο οποίος είναι βουδιστής, εξηγεί ότι η «επιθυμητή προσκόλληση» είναι όταν ένα άτομο θέλει κάτι επειδή πιστεύει ότι θα φέρει στη συνέχεια την ευτυχία  ενώ στην πραγματικότητα, σε αυτή την περίπτωση, πρόκειται απλώς για μία ένεση ντοπαμίνης με… μπλε φως.

Σκόπιμη χρήση

Αντί να κόψει εντελώς την τεχνολογία, ο Joneidy εφαρμόζει την ψηφιακή ενσυνειδητότητα.

«Φροντίζω η χρήση της τεχνολογίας να είναι σκόπιμη», λέει. Η ψηφιακή ενσυνειδητότητα μπορεί να είναι πιο πρακτική για μερικούς ανθρώπους, αντί για πλήρη αποτοξίνωση: λιγότερη ανησυχία για την πλήρη αποκοπή από την τεχνολογία και περισσότερη έμφαση στο να έχει η χρήση της έναν σκοπό,  κάποιο όφελος.

Αντί να παρασύρεται από το εθιστικό, επιπόλαιο σκρολάρισμα, ο Joneidy πιστεύει ότι οι ψηφιακά προσεκτικοί χρήστες μπορούν να βελτιώσουν τη ζωή τους με την τεχνολογία, αντί να αισθάνονται ότι είναι σκλάβοι μιας συσκευής.

Η ψηφιακή αποτοξίνωση εν έτει 2012 μπορεί πράγματι να φαντάζει αδύνατη, ωστόσο δεν σημαίνει επουδενί πως είμαστε καταδικασμένοι να σκρολάρουμε ασκόπως για ώρες ατελείωτες μπροστά σε μια οθόνη για το υπόλοιπο της ζωής μας.

Αντί να προκαλούμε στον εαυτό μας περισσότερο άγχος προσπαθώντας να ζήσουμε χωρίς το τηλέφωνό μας για μια εβδομάδα, μπορούμε να προσεγγίσουμε τον αναπόφευκτο χρόνο μπροστά στην οθόνη με έναν τρόπο που να μας φαίνεται σωστός για τη δική μας ζωή.