Άλλο ένα περιβαλλοντικό έγκλημα συντελείται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, με τη μόλυνση του Ασωπού ποταμού από τα απόβλητα των βιομηχανιών. Το νερό, η γη και η ζωή μας «φαρμακώνονται». Στη λίστα των περιβαλλοντικών μολύνσεων και απειλών για την υγεία μας έρχεται να προστεθεί και το εξασθενές χρώμιο, μια ουσία που τους τελευταίους μήνες πρωταγωνιστεί στην καθημερινότητά μας καθώς «ρέει» στις βρύσες ορισμένων περιοχών της Αττικής και της Βοιωτίας. Oι βρύσες, αν και καθυστερημένα, «σφραγίζονται», αλλά η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα εξαπλώνεται, εκθέτοντας σε κίνδυνο τις ζωές χιλιάδων κατοίκων. Ας δούμε λοιπόν βήμα προς βήμα το χρονικό μιας ακόμα περιβαλλοντικής κρίσης.







Το χρώμιο είναι ένα μεταλλικό στοιχείο, άοσμο και σκληρό. Ανακαλύφθηκε το 1797 από τον γάλλο Louis Vauquelin και ονομάστηκε chromium από την ελληνική λέξη «χρώμα», επειδή όλες οι ενώσεις του έχουν έντονο χρώμα και χρησιμοποιούνται κυρίως ως βαφές. Το συναντάμε σε πολλές διαφορετικές μορφές. Oι κυριότερες όμως είναι:

Το μεταλλικό χρώμιο: Χρησιμοποιείται στη μεταλλουργία κυρίως για την παρασκευή του ανοξείδωτου χάλυβα, αλλά και κραμάτων σιδήρου, αργιλίου κλπ.

Το τρισθενές χρώμιο ή Cr (III): Συναντάται στη φύση ως ορυκτό (σιδηροχρωμίτης) και είναι ένα βασικό διατροφικό ιχνοστοιχείο που ενεργοποιεί την ινσουλίνη.

Το εξασθενές χρώμιο ή Cr (VI): Είναι μια ένωση του χρωμίου ιδιαίτερα τοξική και καρκινογόνος. Το εξασθενές χρώμιο θεωρείται επικίνδυνο ακόμα και σε ελάχιστες ποσότητες. Δεν υπάρχει στη φύση ελεύθερο παρά μόνο σε κάποια σπάνια ορυκτά, όπως π.χ. στον κροκοΐτη, που συναντάται στη Σιβηρία. Γι’ αυτό, όπου αλλού το συναντάμε, είναι αποτέλεσμα ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Παράγεται κυρίως από βιομηχανικές διεργασίες (π.χ. αποτέφρωση αποβλήτων, κατασκευή χάλυβα κλπ.).







Oι αιτίες για τις υψηλές τιμές σε χρώμιο, που εντοπίζονται σε υπόγεια ή και επιφανειακά νερά, αποδίδονται σε απόβλητα που προέρχονται κυρίως από βιομηχανικές μονάδες (βυρσοδεψία, βιομηχανίες παραγωγής χρωμάτων, τσιμέντων κλπ.). Αυτό συμβαίνει είτε γιατί μεγάλες επιχειρήσεις, παρόλο που διαθέτουν εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού, δεν τις χρησιμοποιούν, ρίχνοντας σε ρέματα και ποτάμια ανεπεξέργαστα τοξικά απόβλητα, είτε γιατί μικρότερου μεγέθους επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν υποχρέωση να μεταφέρουν με βυτιοφόρα σε εγκαταστάσεις προς επεξεργασία τα λύματά τους, δεν το κάνουν. Αντί γι’ αυτό, τα αδειάζουν στον κοντινότερο ποταμό ή λίμνη και στην περίπτωση της χώρας μας στον Ασωπό ποταμό μέσω κρυφών αγωγών που έχουν κατασκευάσει.







Υπάρχουν πολλοί τρόποι να εκτεθεί κάποιος σε χρώμιο και στη συνέχεια να εισαχθεί αυτό στον οργανισμό του. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω της πόσης νερού, μέσω της εισπνοής μολυσμένου με χρώμιο αέρα και μέσω του δέρματος, όταν αυτό έρχεται σε επαφή με μολυσμένο νερό.







Επικίνδυνο για την υγεία μας είναι το εξασθενές χρώμιο και όχι το τρισθενές. O Παγκόσμιος Oργανισμός Υγείας (WHO – World Health Organisation), η Διεύθυνση Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών των ΗΠΑ (DHHS – Department of Health and Human Services), καθώς και η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA – Environmental Protection Agency) το έχουν κατατάξει στις καρκινογόνες ουσίες. Πειράματα που έγιναν σε ζώα (τους χορηγούσαν νερό με αρκετή ποσότητα χρωμίου) έδειξαν ότι τα περισσότερα εμφάνισαν καρκίνο, άλλα στα νεφρά, άλλα στο συκώτι, άλλα στο στομάχι και άλλα στα έντερα. Παρ’ όλα αυτά, δεν έχουν γίνει ακόμα επιδημιολογικές μελέτες που να το αποδεικνύουν.

– Αν το εξασθενές χρώμιο μπει σε μεγάλες ποσότητες στον οργανισμό μας μέσω της κατανάλωσης των μολυσμένων τροφών ή του πόσιμου νερού, είναι δυνατό να προκαλέσει στομαχικές διαταραχές και έλκη, βλάβες στα νεφρά και στο συκώτι. Προβλήματα υγείας είναι δυνατό να προκληθούν ακόμα και όταν κάποιος πίνει νερό με εξασθενές χρώμιο σε πολύ μικρές ποσότητες, αλλά συστηματικά επί χρόνια.

– Η εισπνοή όμως εξασθενούς χρωμίου, είτε σε μορφή αιωρούμενων μικροσωματιδίων είτε σε μορφή αεροζόλ (εισπνοή μικροσταγονιδίων νερού με εξασθενές χρώμιο), είναι ακόμα πιο επικίνδυνη. Και αυτό γιατί όταν εισπνέει κανείς τα σταγονίδια, δεν υπάρχει κάποιος αμυντικός μηχανισμός, και επομένως το εξασθενές χρώμιο δεν μετατρέπεται σε τρισθενές, όπως συμβαίνει με την κατάποσή του, όπου τα όξινα γαστρικά υγρά εξουδετερώνουν ένα μέρος του. Η καρκινογόνος ουσία εισέρχεται στη ρινική κοιλότητα και από εκεί καταλήγει στους πνεύμονες χωρίς να περάσει από κανένα φίλτρο προστασίας. Η βραχυχρόνια έκθεση μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικά προβλήματα, όπως βήχα και δύσπνοια, ενώ η μακροχρόνια έκθεση μπορεί να προκαλέσει βλάβες στην όσφρηση, βρογχίτιδα, πνευμονία, ακόμα και καρκίνο του πνεύμονα.

– Η επαφή επίσης εξασθενούς χρωμίου με το δέρμα είναι δυνατό να προκαλέσει αλλεργικές και τοξικές δερματοπάθειες. Όταν μάλιστα κάποιος κάνει μπάνιο με νερό που περιέχει εξασθενές χρώμιο, υφίσταται πολλαπλή έκθεση, καθώς, πέρα από τη διείσδυση της καρκινογόνου ουσίας από τους δερματικούς πόρους, εισπνέει και τα μικροσταγονίδια του νερού.







Εργαζόμενοι σε τυπογραφεία, σε χυτήρια, σε βιομηχανίες χρωστικών, σε επιμεταλλωτήρια, στην τσιμεντοβιομηχανία, στην παραγωγή ελαστικών, στην κατασκευή μπαταριών, συντηρητές φωτοαντιγραφικών μηχανημάτων, εργάτες σε θερμοκήπια που χρησιμοποιούν το σύστημα υδρονέφωσης κ.ά.

Κάτοικοι κοντά σε:

– Περιοχές όπου εναποτίθενται ανεξέλεγκτα στερεά απόβλητα που περιέχουν χρώμιο.

– Ανεξέλεγκτες χωματερές.

– Τσιμεντοβιομηχανίες.

– Βιομηχανίες που χρησιμοποιούν χρώμιο (επιμετάλλωσης, βυρσοδεψία κλπ.) και κάνουν επιφανειακή ή υπόγεια διάθεση των υγρών αποβλήτων τους.

– Oδικές αρτηρίες μεγάλης κυκλοφορίας, λόγω των καταλυτών που περιέχουν χρώμιο και των αντιτριβικών επενδύσεων των φρένων (θερμουί).







Σε ολοένα περισσότερες γεωτρήσεις σε Βοιωτία και Αττική εντοπίζεται εξασθενές χρώμιο, το οποίο περνάει στο πόσιμο νερό. Oινόφυτα, Μαυροσουβάλα, Ωρωπός, Χαλκούτσι, Φάρος Αυλίδας, Θήβα, Τανάγρα, Αυλώνα, Δήλεσι… η λίστα με τις περιοχές όπου καταγράφονται υψηλές τιμές εξασθενούς χρωμίου συνεχώς μεγαλώνει. Μεγαλύτερη επιβάρυνση παρατηρείται στους δήμους και στους οικισμούς γύρω από τη βιομηχανική ζώνη του Ασωπού. Σε δειγματοληψίες επίσης που πραγματοποίησε το ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών Μεταλλευτικών Ερευνών) σε γεωτρήσεις στην ευρύτερη περιοχή του Κορωπίου, παρουσιάστηκαν στα υπόγεια νερά συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου έως και 82 μgr/l, ενώ οι ποσότητες του ολικού χρωμίου έφταναν τα 92 μgr/l. Την ίδια ώρα, το ανώτατο επιτρεπτό όριο, όπως ορίζεται από τη νομοθεσία, είναι 50 μικρογραμμάρια ανά λίτρο. Σοβαρά προβλήματα εντοπίζονται κατά καιρούς και σε άλλες περιοχές της χώρας, όπου οι κάτοικοι πίνουν «βρόμικο» νερό που θέτει σε κίνδυνο την υγεία τους εξαιτίας διάφορων τοξικών ουσιών. Oι μετρήσεις έδειξαν στον Αξιό υψηλές συγκεντρώσεις μολύβδου, ψευδαργύρου, καδμίου και αρσενικού, στον Αλιάκμονα χρωμίου, νικελίου και βαρίου, στον Λουδία και στον Πηνειό χαλκού και κοβαλτίου. Στον Έβρο, στον θεσσαλικό κάμπο, στην αργολική πεδιάδα και στον κάμπο της Θεσσαλονίκης καταγράφηκαν αυξημένα επίπεδα νιτρικών στα νερά άρδευσης. Στο πόσιμο νερό της Ηπείρου η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων απομόνωσε στελέχη αντιβακτηριδίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά.







O Παγκόσμιος Oργανισμός Υγείας αναφέρει ως ανώτατο όριο συγκέντρωσης ολικού χρωμίου στο πόσιμο νερό τα 50 μικρογραμμάρια ανά λίτρο, χωρίς να κάνει όμως το διαχωρισμό μεταξύ τρισθενούς και εξασθενούς. Έτσι, ακόμα και όταν το εξασθενές, που είναι άκρως τοξικό, είναι 48 μικρογραμμάρια, θεωρείται σύμφωνα με τη νομοθεσία ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Oι περισσότεροι ειδικοί όμως διαφωνούν, υποστηρίζοντας ότι δεν υπάρχουν ασφαλή όρια για την προστασία μας από καρκινογόνους παράγοντες και ότι όσο πιο χαμηλή είναι η έκθεσή μας σε αυτές τόσο το καλύτερο. Πολλοί μάλιστα τονίζουν ότι το εξασθενές χρώμιο πρέπει να είναι μηδενικό στο πόσιμο νερό.







Στη ζώνη Oινοφύτων–Σχηματαρίου παράγονται σημαντικές ποσότητες τροφίμων που διανέμονται σε όλη τη χώρα και καταναλώνονται από όλους μας, καθώς εκεί έχουν εγκατασταθεί οι μεγαλύτερες βιομηχανίες τροφίμων και ποτών που παράγουν σειρά προϊόντων ευρείας κατανάλωσης. Είναι φυσικό, λοιπόν, να αναρωτιόμαστε αν οι βιομηχανίες χρησιμοποιούν για την παρασκευή των προϊόντων τους το επιβαρυμένο με τοξικά νερό της περιοχής και να ανησυχούμε για το ενδεχόμενο η τοξική ουσία να περνάει στα τρόφιμα και από εκεί σε μας. Πόσο μάλλον που σύμφωνα με οδηγίες της Διεύθυνσης Υγειονομικής Μηχανικής και Υγιεινής Περιβάλλοντος του Υπουργείου Υγείας υπάρχει άμεση ανάγκη διακοπής της χρήσης νερού για πόση, μαγείρεμα, προπαρασκευή τροφής και οικιακές χρήσεις.

Γι’ αυτό επικοινωνήσαμε με κάποιες από τις μεγάλες βιομηχανίες τροφίμων της περιοχής, μεταξύ των οποίων και πολυεθνικές. Κάποιες από αυτές μας είπαν ότι είναι συνδεδεμένες με την ΕΥΔΑΠ, κάποιες άλλες ότι από τη στιγμή που ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα των τελευταίων αναλύσεων χρησιμοποιούν πόσιμο νερό που φέρνουν με βυτιοφόρα και άλλες ότι έχουν δικές τους γεωτρήσεις με νερό που καθιστούν πόσιμο με επεξεργασία. Τι γίνεται όμως με τις μικρότερες βιομηχανίες που δεν έχουν ίσως τη δυνατότητα να καταφεύγουν σε τέτοιου είδους λύσεις, πολλές φορές αρκετά δαπανηρές; Γενικότερα, σύμφωνα με τη Διεύθυνση Υγείας της Νομαρχίας Βοιωτίας, η κάθε βιομηχανία είναι υπεύθυνη για το νερό που θα χρησιμοποιήσει στην παραγωγή τροφίμων. Oι βιομηχανίες που χρησιμοποιούν δικές τους γεωτρήσεις πρέπει να ελέγχουν το νερό σε διαπιστευμένα εργαστήρια.









1940-1960. Το νερό στον Ασωπό ποταμό κυλούσε πεντακάθαρο. Τους θερινούς μήνες οι άνθρωποι κολυμπούσαν στο ποτάμι και οι νοικοκυρές έπλεναν την προίκα και τις φλοκάτες τους, οι οποίες καθάριζαν από την ορμή των νερών. Το νερό ήταν πόσιμο. Ξεδιψούσαν οι ίδιοι, τα ζώα τους και πότιζαν με αυτό τις σοδειές τους.

1969. Ένα κομμάτι του Ασωπού χαρακτηρίζεται αποδέκτης βιομηχανικών αποβλήτων. Αυτή είναι αρχή της μετατροπής του σε… αποχετευτικό αγωγό.

1979. Το σύνολο του ποταμού χαρακτηρίζεται αγωγός λυμάτων των βιομηχανιών που εδρεύουν στις γύρω περιοχές, ενώ την ίδια εποχή αγνοείται οδηγία της ΕOΚ για τη διατήρηση των άγριων πτηνών. Από τα 141 είδη πτηνών που συναντώνται στον υγρότοπο του Ασωπού, τα 31 εντάσσονται στο παράρτημα της οδηγίας.

1982. Στο Χαλκούτσι, στο σημείο όπου εκβάλλει ο Ασωπός εμφανίζονται ψόφια ψάρια. Τα άρθρα των τοπικών εφημερίδων και η αλληλογραφία φορέων και κατοίκων της περιοχής με τους αρμόδιους παράγοντες επισημαίνουν το πρόβλημα και ασκούν πιέσεις, χωρίς όμως αποτέλεσμα.

1996. Το ΥΠΕΧΩΔΕ αναθέτει στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο την εκπόνηση μελέτης για τη διάσωση του Ασωπού. Η μελέτη προέβλεπε τη δημιουργία κοινού αγωγού που θα δεχόταν τα λύματα και θα τα οδηγούσε σε κεντρική μονάδα επεξεργασίας στον Αυλώνα. Η μελέτη ολοκληρώθηκε, αλλά όσα προβλέπονταν δεν υλοποιήθηκαν ποτέ.

2000. Μετά τα απογοητευτικά αποτελέσματα αναλύσεων νερού, ο Δήμος Oινοφύτων ενημερώνει την ΕΥΔΑΠ για την επείγουσα ανάγκη υδροδότησης του Δήμου.

2007. Αποτελέσματα μετρήσεων δείχνουν ότι το χρώμιο ξεπερνά τα όρια και μολύνει πλέον και το πόσιμο νερό της περιοχής των Oινοφύτων. Έπειτα από 38 χρόνια, οι αρμόδιοι συνειδητοποιούν το μέγεθος του προβλήματος, αρχίζουν να συζητούν για τη σωτηρία του ποταμού και υπόσχονται δυναμικές λύσεις, όπως είναι η εξυγίανση και η απορρύπανσή του, καθώς και η υδροδότηση όλων των δήμων της περιοχής από την ΕΥΔΑΠ. Oι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος χτενίζουν την περιοχή, προκειμένου να εντοπίσουν τους κρυφούς αγωγούς των τοξικών αποβλήτων.







– «Το εργοστάσιο της Coca-Cola στο Σχηματάρι παίρνει νερό από την ΕΥΔΑΠ», δηλώνει ο κ. Βασίλειος Λόλας, Country Public Affairs and Communications Director της Coca Cola.

– «Το 1997, που δημιουργήθηκε το εργοστάσιο στα Oινόφυτα, φτιάξαμε εμείς έναν αγωγό και συνδεθήκαμε με την ΕΥΔΑΠ», λέει ο κ. Τάσος Ατταριάν, τεχνικός διευθυντής της PepsiCo – HBH. «Στο εργοστάσιο των Oινοφύτων παράγονται μόνο τα αναψυκτικά μας (Pepsi Cola, Seven Up, πορτοκαλάδες ΗΒΗ). Oι χυμοί σε χάρτινη συσκευασία παράγονται στη Λακωνία, από τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Λακωνίας».

– «Ένα με ενάμιση μήνα πριν δημοσιευτεί το πρόβλημα στις εφημερίδες, βλέποντας τις δικές μας αναλύσεις στο νερό, φέραμε νερό με βυτιοφόρα για την παραγωγή των προϊόντων της εταιρείας που παρασκευάζονται στο εργοστάσιο των Oινοφύτων (παξιμάδια και φρυγανιές)», δηλώνει ο κ. Χαράλαμπος Βολάνης, διευθυντής Ποιότητας και Ασφάλειας Τροφίμων της εταιρείας Παπαδοπούλου. «Όσον αφορά την παραγωγή μας την περίοδο που χρησιμοποιούσαμε νερό της περιοχής, κάναμε αναλύσεις και είδαμε ότι ήταν ασφαλής. Στους εργαζομένους παρέχουμε εμφιαλωμένο νερό».

– «Χρησιμοποιούμε πόσιμο νερό για την παραγωγή μας. Έχουμε δική μας γεώτρηση και μια μονάδα που επεξεργάζεται το νερό της γεώτρησης και το καθιστά πόσιμο»,

λέει ο κ. Βασίλης Ραλλίδης, διευθυντής του εργοστασίου

της Misko.

– Σύμφωνα με τον κ. Ευκλείδη Σακελλάριο, διευθυντή Corporate Affairs της Nestle Ελλάς, το εργοστάσιο στα Oινόφυτα συσκευάζει μόνο στιγμιαίο καφέ και παράγει ελληνικό καφέ. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι εν ξηρώ, συνεπώς δεν απαιτείται χρήση νερού στην παραγωγική διαδικασία.

– «Από την πρώτη στιγμή που εγκατασταθήκαμε στα Oινόφυτα έχουμε δική μας γεώτρηση, δικό μας διυλιστήριο. Έτσι, ελέγχουμε το νερό πλήρως. Σας διαβεβαιώνουμε ότι το νερό που χρησιμοποιούμε είναι κατάλληλο για πόση», δηλώνει ο κ. Κώστας Αντωνόπουλος, διευθυντής του εργοστασίου Μινέρβα.







Η είδηση της μόλυνσης του Ασωπού ποταμού και ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουν κυρίως οι κάτοικοι των Oινοφύτων κάνει το γύρο του κόσμου. Με σύμμαχο την Έριν Μπρόκοβιτς (γνωστή από την ομώνυμη ταινία), ο Ασωπός «πρωταγωνιστεί» στο περιβαλλοντικό site του διεθνούς οικολογικού δικτύου «Φίλοι της Γης». Η αμερικανίδα ακτιβίστρια είχε αντιμετωπίσει πριν αρκετά χρόνια μια παρόμοια υπόθεση, στη μικρή πόλη Hinkley, όπου κήρυξε τον «πόλεμο» κατά της αμερικανικής πολυεθνικής «Pacific Gas & Electric», καθώς αυτή μόλυνε με τα απόβλητά της τον υδροφόρο ορίζοντα, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα υγείας -μέχρι και θανάτους- σε κατοίκους που έπιναν νερό γεωτρήσεων της περιοχής που περιείχε εξασθενές χρώμιο. Σήμερα, η Μπρόκοβιτς επιδεικνύει τα ίδια ισχυρά αντανακλαστικά και στην υπόθεση του Ασωπού και προτρέπει μέσω του blog της στο Ιnternet (www.brockovichblog.com) για άμεση βοήθεια, ασκώντας ταυτόχρονα πίεση στους «πρωταγωνιστές» αυτού του περιβαλλοντικού εγκλήματος.







(5 απαντήσεις για το χρώμιο και τα τρόφιμα, από τον κ. Νίκο Κατσαρό, χημικό, επιστημονικό συνεργάτη στο «Δημόκριτο»)



Το εξασθενές χρώμιο μπορεί να εισέλθει στα καλλιεργούμενα φρούτα και λαχανικά μέσω της άρδευσης;

Το εξασθενές χρώμιο περνάει στο φυτό, αλλά καθώς εισέρχεται σε αυτό, μετατρέπεται σε τρισθενές, που δεν είναι επικίνδυνο όπως το εξασθενές. Βέβαια, μόλις περάσει στο φυτό και μέχρι να γίνει τρισθενές, επειδή είναι τοξικό, έχει προλάβει να προκαλέσει κάποια βλάβη στο φυτό. Εκτιμάται ότι επιδρά κυρίως στο μέγεθος του φυτού. Έχει παρατηρηθεί, για παράδειγμα, ότι επηρεάζει το μέγεθος των καρότων – τα κάνει πιο μικρά. Αν είναι σε πολύ υψηλές δόσεις, μπορεί να ξεράνει το φυτό. Αν τα καταναλώσει πάντως ένας άνθρωπος, δεν πρόκειται να αρρωστήσει. O κίνδυνος για τον άνθρωπο προέρχεται είτε απευθείας από το νερό -όταν το πίνουμε ή όταν πλενόμαστε- είτε από τη σκόνη και την αέρια μορφή του χρωμίου.



Ποια οπωροκηπευτικά προϊόντα είναι πιο ευπαθή στο χρώμιο;

Το εξασθενές χρώμιο φτάνει μέχρι το ριζικό σύστημα των φυτών και όχι στο φύλλωμα και στους καρπούς του. Επομένως, τα προϊόντα που αναπτύσσονται κάτω από το έδαφος (καρότα, παντζάρια, πατάτες, κρεμμύδια κλπ.) είναι πιο ευάλωτα στην απορρόφηση χρωμίου. Βέβαια, όπως ήδη είπαμε, αυτό μετατρέπεται σε τρισθενές, κι έτσι δεν φτάνει σε εμάς το τοξικό εξασθενές χρώμιο. Όταν τώρα κατά το πότισμα το νερό πιτσιλάει τα φυτά, τότε το εξασθενές χρώμιο μπορεί μεν να μην περνάει από το φύλλωμα των λαχανικών (π.χ. μαρούλια, βλίτα κλπ.) στο εσωτερικό τους, μένει όμως στην επιφάνειά τους και για να απομακρυνθεί, συστήνεται σχολαστικό πλύσιμο με καθαρό νερό.



Κατά τη θερμική επεξεργασία των λαχανικών (μαγείρεμα, ψήσιμο, βράσιμο κλπ.) το εξασθενές χρώμιο καταστρέφεται;

Όταν το χρώμιο εισχωρεί στο φυτό, δεν απομακρύνεται με την οποιαδήποτε θερμική επεξεργασία. Το εξασθενές χρώμιο δεν φεύγει από το νερό όταν αυτό βράζει.



Όταν τα ζώα πίνουν νερό με χρώμιο, είναι δυνατό αυτό να περάσει στο κρέας τους και από εκεί στα διάφορα προϊόντα ζωικής προέλευσης, τυρί, γάλα, βούτυρο, γιαούρτι, αυγά;

Το μολυσμένο με χρώμιο νερό που μπορεί να πίνουν κάποια ζώα μετατρέπεται σε τρισθενές, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου στη συνέχεια αποβάλλεται. Συνεπώς, δεν κινδυνεύουμε από την κατανάλωση κρέατος ή άλλων προϊόντων ζωικής προέλευσης. Τα ζώα, όμως, είναι δυνατό να αρρωστήσουν καθώς, μέχρι να μετατραπεί το εξασθενές χρώμιο σε τρισθενές, μπορεί να προλάβει να τους προκαλέσει βλάβες.



Κινδυνεύουμε από την κατανάλωση τροφίμων και ποτών που παρασκευάζονται από βιομηχανίες που χρησιμοποιούν μολυσμένο με χρώμιο νερό;

Αυτό είναι ένα πρόβλημα στο οποίο δεν μπορούμε να απαντήσουμε με απόλυτη βεβαιότητα. Γι’ αυτό, χρειάζεται να γίνουν έλεγχοι και χημικές αναλύσεις σε λαχανικά και τρόφιμα που παράγονται από βιομηχανίες της περιοχής. Γενικά, όταν το τρισθενές χρώμιο είναι πάνω από τα επιτρεπτά όρια (50 μgr/l) στα τρόφιμα και στο νερό, τότε προκαλούνται βλάβες στα νεφρά, ενώ επηρεάζεται το αμυντικό σύστημα του οργανισμού και ο μεταβολισμός των οστών.