Παλιά κάθε παράθυρο είχε χώρο για μια γλάστρα με βασιλικό. Κάθε αυλή, μια γωνιά που ευωδίαζε ο δυόσμος, η μαντζουράνα και η λεβάντα. Oι μαγείρισσες έβγαιναν μέχρι τον κήπο, έκοβαν ένα ματσάκι δενδρολίβανο και το ψητό αρνάκι που ετοίμαζαν στην κουζίνα απογειωνόταν γευστικά. Πολλά άλλαξαν από εκείνη την εποχή, ωστόσο πάντα υπάρχει χώρος -και χρόνος- να καλλιεργήσετε τα δικά σας αρωματικά φυτά. Αν όμως οι συνθήκες δεν το επιτρέπουν, μπορείτε να τα αγοράσετε έτοιμα. Θα τα χρησιμοποιήσετε ως αφεψήματα, που είναι ό,τι πρέπει για τον χειμώνα, αλλά και στις συνταγές σας, για πιο γευστικά πιάτα.


Θα τον βρείτε σε διάφορες ποικιλίες (πλατύφυλλο, σγουρό, αγιορείτικο). Τα δύο πρώτα είδη, αν δεν καλλιεργούνται σε προστατευμένο σημείο, αναπτύσσονται μόνο την άνοιξη και το καλοκαίρι, ενώ ο αγιορείτικος είναι πολυετής και θα τον χρησιμοποιήσετε φρέσκο και το χειμώνα. Όλα τα είδη είναι εξίσου αρωματικά, φρέσκα ή αποξηραμένα.
Για τη μαγειρική πολλοί προτιμούν την ποικιλία του πλατύφυλλου βασιλικού. Με τα φρέσκα φύλλα του θα φτιάξετε σάλτσα πέστο, ενώ αποξηραμένο θα τον προσθέσετε σε κόκκινες σάλτσες ζυμαρικών, σε σάλτσα για πίτσα ή σε πιάτα με μελιτζάνες και θα τον πασπαλίσετε πάνω από ψητό κρέας ή ψάρι. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας συναντάμε το βασιλικό και ως συστατικό ζύμης για ψωμί. Το άρωμά του συνδυάζεται επίσης πολύ καλά με σκόρδο, δενδρολίβανο και φασκόμηλο.
O βασιλικός είναι διουρητικός και κατευναστικός, ενώ τα αιθέρια έλαια που περιλαμβάνει ανακουφίζουν από πονοκεφάλους, στομαχόπονο και δυσπεψία.


(Για ένα βάζο 300 γρ.)
Θα χρειαστείτε:
• Ένα μέτριο φυτό βασιλικού (τα φύλλα)
• 25 γρ. κουκουνάρι
• 2 σκελίδες σκόρδο (ψιλοκομμένο)
• 1 κουταλάκι αλάτι χοντρόκοκκο
• 50 γρ. φρεσκοτριμμένη παρμεζάνα
• 100-200 ml παρθένο ελαιόλαδο
Βάλτε το βασιλικό, τα κουκουνάρια και το αλάτι στο μπλέντερ και καθώς τα πολτοποιείτε, ρίξτε σιγά-σιγά το λάδι μέχρι να σχηματιστεί μια ελαφρώς κοκκώδης πάστα. Προσθέστε το σκόρδο και ανάψτε ξανά το μπλέντερ. Αν σας φαίνεται πολύ πηχτό, προσθέστε λίγο ελαιόλαδο. Βάλτε στη συνέχεια το πέστο σε ένα μπολ, ρίξτε την παρμεζάνα, ανακατέψτε την καλά με μια σπάτουλα και αλατοπιπερώστε κατά βούληση. Μπορείτε να φυλάξετε το πέστο στο ψυγείο (για 1 εβδομάδα) και να το προσθέτετε σε όλα τα είδη πάστας, αλλά και στα νιόκι πατάτας.


Το θυμάρι ανθίζει στις αρχές του καλοκαιριού με μικρά μοβ λουλουδάκια, προσφέροντας τις ευωδιές του στις μέλισσες που, χάρη σε αυτό, δημιουργούν το πιο αρωματικό -και περιζήτητο- είδος μελιού.
Θα προσθέστε το αποξηραμένο θυμάρι σε σούπες και μανέστρες, στα όσπρια και στις πατάτες, στο κυνήγι, στο κρέας και στο ψάρι. Δίνει ξεχωριστή γεύση στις γεμιστές ντομάτες, στα μανιτάρια, στις ανάμεικτες φρέσκες σαλάτες, καθώς και στα τουρσιά και στις μαρινάτες.
Έχει αντιμικροβιακή και αντιική δράση, γι’ αυτό χρησιμοποιείται στην καταπολέμηση του βήχα και των παθήσεων του αναπνευστικού και των ουρολοιμώξεων. Ανακουφίζει από τον πονόδοντο, τονώνει το πεπτικό και το νευρικό σύστημα, ενώ έχει και αποσμητικές ιδιότητες.


(Για 250 γρ. αρωματικό αλάτι)
Θα χρειαστείτε:
• 50 γρ. φασκόμηλο
• 20 γρ. θυμάρι
• 10 γρ. μαντζουράνα
• 10 γρ. βασιλικό
• 5 γρ. μαύρο πιπέρι φρεσκοτριμμένο
Αναμείξτε τα αποξηραμένα βότανα με το αλάτι -προτιμήστε αλάτι που δεν έχει υποστεί χημική επεξεργασία- και φυλάξτε το μείγμα σε αεροστεγές βάζο.


Ιερό φυτό για τους Ρωμαίους, διεγερτικό για τους αρχαίους Έλληνες, το φασκόμηλο έχασε, στην πάροδο του χρόνου, την αίγλη του… όχι όμως και τις ιδιότητές του. Σήμερα χρησιμοποιείται κυρίως ως αφέψημα, ενώ μία ακόμη χρήση του που επιβίωσε στους αιώνες είναι η καύση του σε χώρους που χρειάζονται ενεργειακό καθαρισμό.
Προσδίδει ιδιαίτερη γεύση σε ψητά κρέατα (κυρίως σε κυνήγι και χοιρινό). Προσθέστε το σε ζωμούς και συνδυάστε το με μοσχοκάρυδο σε σάλτσες που προορίζονται για ψητά κρέατα.
Θεωρείται τονωτικό της μνήμης και του οργανισμού. Συστήνεται για την αντιμετώπιση του κρυολογήματος, είναι αποχρεμπτικό, αντισηπτικό και σπασμολυτικό ενώ, ως αφέψημα, ανακουφίζει από τις άφθες και τη φαρυγγίτιδα. Πρέπει όμως να χρησιμοποιείται με μέτρο, γιατί σε υπερβολικές δόσεις μπορεί να προκαλέσει δηλητηρίαση.


(Για 1 φλιτζάνι κρουτόν)
Θα χρειαστείτε:
• 2 κουταλιές παρθένο ελαιόλαδο
• 2 φέτες ψωμί, κομμένο σε κυβάκια
• 3 φύλλα ψιλοκομμένο φρέσκο φασκόμηλο
• 1 σκελίδα σκόρδο
• Αλάτι, φρεσκοτριμμένο πιπέρι
Ζεσταίνετε το λάδι σε μέτρια φωτιά και ρίχνετε όλα τα υλικά στο τηγάνι μέχρις ότου τα κρουτόν γίνουν χρυσαφένια και τραγανά. Πετάξτε το σκόρδο και βάλτε τα κρουτόν σε απορροφητικό χαρτί. Θα σερβίρετε αυτά τα νόστιμα κρουτόν με τις σούπες και τις φρέσκες σαλάτες σας.


Όλη η… χάρη της μαντζουράνας συγκεντρώνεται στις ανθισμένες κορυφές της, από όπου αποσπάται το αιθέριο έλαιο του φυτού.
Χρησιμοποιήστε τη σε σούπες, σάλτσες και όσπρια.
Το άρωμά της δένει ωραία και με το χοιρινό, με πουλερικά και κυνήγι, αλλά και σε συνταγές με αυγά και τυρί. Μπορείτε ακόμα να την προσθέσετε στη ζύμη, για πραγματικά μοσχομυριστό ψωμί!
Oι θεραπευτικές της ιδιότητες ήταν γνωστές στους αρχαίους Αιγύπτιους και στους Σύριους. Θεωρείται χωνευτική, αγχολυτική, επουλωτική και ηρεμιστική (κατά της αϋπνίας). Αποτοξινώνει τον οργανισμό, είναι διουρητική και ανακουφίζει από παθήσεις του αναπνευστικού.


(Για 12 τυράκια)
Θα χρειαστείτε:
• 250 γρ. άσπρο μαλακό τυρί (ανθότυρο, κατίκι κλπ.)
• 4-5 μικρά φρέσκα κρεμμυδάκια
• 1 κουταλιά φρέσκα φύλλα ματζουράνας
• 1 κουταλάκι αλάτι
• 1 κουταλάκι φρεσκοτριμμένο πιπέρι
• 2-3 κουταλιές ψιλοκομμένο μαϊντανό
Βάλτε όλα τα υλικά (εκτός από το μαϊντανό) στο μπλέντερ και πολτοποιήστε τα. Καλύψτε με μεμβράνη το μπολ με το μείγμα και βάλτε το στο ψυγείο για τουλάχιστον 24 ώρες (σε 2-3 μέρες θα είναι ακόμα πιο νόστιμο). Πλάστε 12 μικρά μπαλάκια ή μια μεγάλη μπάλα και «τυλίξτε» τα στον ψιλοκομμένο μαϊντανό.


Ιδιαίτερα αρωματικός, ο δυόσμος είναι φυτό ανθεκτικό, που εύκολα θα ευδοκιμήσει σε γλάστρα. Η φαρμακευτική του αξία ήταν γνωστή από την αρχαιότητα, καθώς αναφορές για το φυτό βρίσκουμε στον Διοσκουρίδη, στον Ιπποκράτη και στον Πλίνιο.
Εννοείται ότι θα τον χρησιμοποιήσετε στους κεφτέδες. Θα τον προσθέσετε επίσης σε «ντιπ», σε σαλάτες και σάλτσες, για να δώσετε ανατολίτικο άρωμα στην κουζίνα σας, για να συνοδεύσετε κρεατικά και πουλερικά. Συνδυάζεται άριστα με πλιγούρι -όπως στην περίπτωση της σαλάτας ταμπουλέ- και με γιαούρτι. Είναι εξίσου αρωματικός είτε φρέσκος είτε αποξηραμένος.
Είναι χωνευτικός, ανακουφίζει από ημικρανίες, έχει τονωτική δράση και καταπραΰνει το στομαχόπονο.


(Για 4 άτομα)
Θα χρειαστείτε:
• 1 κεσεδάκι γιαούρτι στραγγιστό
• 2 σκελίδες σκόρδο
• 1 ματσάκι φρέσκο δυόσμο
• 2 κουταλάκια αποξηραμένο δυόσμο
• 1 κουταλάκι λάδι
• Αλάτι (προαιρετικά)
Συνθλίβετε το σκόρδο, πλένετε το φρέσκο δυόσμο και τον ψιλοκόβετε. Αναμειγνύετε όλα τα υλικά μαζί και βάζετε το μείγμα στο ψυγείο. Η σάλτσα ταιριάζει θαυμάσια με ψητό κόκκινο κρέας και ψητές πατάτες.


Στην αρχαιότητα το θεωρούσαν δώρο της θεάς Αφροδίτης στους ανθρώπους, χάρη στις διεγερτικές του ικανότητες, και το έκαιγαν σε τελετουργίες στους βωμούς. Εκτός από το ότι το δεντρολίβανο θα ομορφύνει το χώρο σας -αν το φυτέψετε και δεν το προμηθευτείτε αποξηραμένο- θα δώσει μοναδική γεύση στα φαγητά σας. Προσοχή όμως στην ποσότητα, γιατί το βαρύ του άρωμα μπορεί να καλύψει τις άλλες γεύσεις.
Χρησιμοποιήστε το αν προτιμάτε τις έντονες, μεστές γεύσεις. Συνδυάζεται άριστα με ψητό αρνί και προσδίδει ένα πολύ ιδιαίτερο άρωμα στα ρεβίθια. Πασπαλίστε με δενδρολίβανο ψητά ψάρια, αλλά και κοτόπουλο ή κουνέλι, ψητές πατάτες και ψητά λαχανικά. Θυμηθείτε, όμως, να το ρίξετε με μέτρο.
Είναι τονωτικό, αυξάνει την πίεση, αμβλύνει τα συμπτώματα της ημικρανίας, ανακουφίζει από τα συμπτώματα της κολίτιδας.


(Για 2 φλιτζάνια λικέρ)
Θα χρειαστείτε:
• 1/2-1 κουταλάκι φύλλα δεντρολίβανου
• 1 φύλλο μέντα
• Το ξύσμα 1/2 λεμονιού
• 1/4 κουταλάκι σπόρους κόλιαντρου
• 1 φλιτζανάκι βότκα
• 1/2 φλιτζάνι σιρόπι ζαχαροκάλαμου
Πιέστε με το γουδοχέρι τα αρωματικά και τα μπαχαρικά για να απελευθερώσουν το άρωμά τους. Προσθέστε το ξύσμα του λεμονιού και τα βότανα με τη βότκα και αφήστε τα για 10 μέρες. Όταν το λικέρ είναι έτοιμο, σουρώστε το, αναμείξτε με το σιρόπι ζαχαροκάλαμου και αφήστε το να κάτσει για 2-4 εβδομάδες.