Για να μη βρείτε, τη χοληστερίνη σας κάπως «τσιμπημένη», μετά το σουβλιστό αρνί, το κοκορέτσι, τα κόκκινα αυγά και τα τσουρέκια, πρέπει να πάρετε τα μέτρα σας. Δεν χρειάζονται όμως ακραίες λύσεις. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, η ισορροπημένη διατροφή συμβάλλει σημαντικά στη μείωση των επιπέδων της χοληστερίνης, χωρίς να απαιτείται η λήψη φαρμάκων. Μάλιστα, η μεσογειακή δίαιτα θεωρείται παράδειγμα σωστής και ισορροπημένης διατροφής που οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα χοληστερίνης. Για άλλη μια φορά, λοιπόν, η παραδοσιακή ελληνική κουζίνα αποδεικνύεται… φάρμακο.

Τι είναι όμως η χοληστερίνη;
Πρόκειται για ένα λιπίδιο που σε μικρές ποσότητες είναι απαραίτητο για τον οργανισμό, επειδή αποτελεί δομικό υλικό των κυτταρικών μεμβρανών και των ορμονών του φύλου, βρίσκεται σε όλους τους ιστούς του σώματος και βοηθά στο σχηματισμό της βιταμίνης D. Από τη χοληστερίνη που υπάρχει στο αίμα μας, ένα μικρό μέρος σχηματίζεται στο συκώτι και χρησιμοποιείται για να καλυφθούν οι ανάγκες του οργανισμού, ενώ το μεγαλύτερο προέρχεται από τις τροφές που καταναλώνουμε.

Πότε είναι επικίνδυνη;
Η χοληστερίνη γίνεται επικίνδυνη όταν η ποσότητα που κυκλοφορεί στο αίμα μας είναι μεγαλύτερη από αυτήν που χρειαζόμαστε. Στην περίπτωση αυτή, η χοληστερίνη που περισσεύει συγκεντρώνεται μέσα στο τοίχωμα των αρτηριών και των αγγείων και προκαλεί τη σταδιακή στένωσή τους. Γι’ αυτό, οι άνθρωποι με υψηλά επίπεδα χοληστερίνης έχουν περισσότερες πιθανότητες να πάθουν έμφραγμα, στένωση των καρωτίδων και εγκεφαλικό, ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής, απόφραξη των αρτηριών των κάτω άκρων, ισχαιμική καρδιακή ανεπάρκεια.

Τι είναι η «καλή» και τι η «κακή» χοληστερίνη;
Η χοληστερίνη και τα διάφορα λιπίδια μεταφέρονται στους ιστούς του σώματος με τη μορφή λιποπρωτεϊνών. Oι λιποπρωτεΐνες που υπάρχουν στο αίμα είναι οι εξής:
VLDL χοληστερίνη: Την παράγει το συκώτι και από αυτήν σχηματίζεται η LDL. Ωστόσο, υπό προϋποθέσεις μπορεί να μπει στο τοίχωμα του αγγείου και να προκαλέσει αθηροσκλήρωση.
LDL χοληστερίνη: O κύριος μεταφορέας της χοληστερίνης στο αίμα. Η LDL είναι πιο γνωστή ως «κακή» χοληστερίνη, γιατί την μεταφέρει από το συκώτι στους ιστούς και την «κολλάει» στα τοιχώματα των αρτηριών.
HDL χοληστερίνη: Μεταφέρει περίπου το 1/3 της χοληστερίνης και ονομάζεται «καλή» γιατί απομακρύνει τη χοληστερίνη από τα τοιχώματα των αρτηριών και την επιστρέφει στο συκώτι, όπου χρησιμοποιείται για τις ανάγκες του οργανισμού.


Ποιοι παράγοντες ανεβάζουν τη χοληστερίνη;
Oι αυξημένες τιμές της χοληστερίνης οφείλονται κυρίως σε κακή διατροφή. Ωστόσο, εξίσου σημαντικό ρόλο παίζουν η παχυσαρκία, η έλλειψη άσκησης, το άγχος και το κάπνισμα, ακόμα και το παθητικό. Μπορεί όμως να οφείλονται και σε κληρονομικούς παράγοντες, όπως οι κληρονομικές δυσλιπιδαιμίες, ο σακχαρώδης διαβήτης, ο υποθυρεοειδισμός ή να οφείλονται σε παθήσεις των νεφρών και του ήπατος.

Πρόληψη τώρα!
Αν δεν αντιμετωπίζετε κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα υγείας, καλό είναι να κάνετε προληπτικά τα ακόλουθα:
● Να ελέγχετε τα επίπεδα της χοληστερίνης στο αίμα τουλάχιστον κάθε 5 χρόνια.
● Να ξεκινήσετε κάποιο είδος αεροβικής άσκησης, επειδή μπορεί να αυξήσει την HDL χοληστερίνη και να μειώσει την ολική.
● Προσπαθήστε η χοληστερίνη που παίρνετε κάθε μέρα να μην ξεπερνά τα 300 mg.
● Περιορίστε την ποσότητα των λιπών που καταναλώνετε. Για την ακρίβεια, το 50% του συνόλου των λιπών που λαμβάνετε πρέπει να προέρχεται από μονοακόρεστα λίπη, το 25% από πολυακόρεστα και το υπόλοιπο από κορεσμένα.
● Αν έχετε παραπανίσια κιλά, προσπαθήστε να τα χάσετε με τη βοήθεια ενός ειδικού, καθώς η παχυσαρκία είναι μια από τις συχνότερες αιτίες «υπερχοληστερολαιμίας», δηλαδή της παρουσίας μεγάλης ποσότητας χοληστερίνης στο αίμα, περισσότερης από το φυσιολογικό.

Oι τιμές της χοληστερίνης
● Η επιθυμητή τιμή της συνολικής χοληστερίνης, για άνδρες και γυναίκες, μετά την ηλικία των 18 ετών είναι κάτω από 200 mg/dl
● Για τα παιδιά μεταξύ 2-18 ετών πρέπει να είναι κάτω από 160 mg/dl.
● Η «καλή» χοληστερίνη πρέπει να είναι πάνω από 40 mg για τους άνδρες και 50 mg για τις γυναίκες και η «κακή» χοληστερίνη κάτω από 160 mg.
● Τα επίπεδα πρέπει να είναι πιο χαμηλά όταν συνυπάρχουν και άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες. Για παράδειγμα, αν καπνίζετε, έχετε υπέρταση ή οικογενειακό ιστορικό, οι τιμές πρέπει να είναι κάτω από 130 mg/dl, αν είστε διαβητικός ή έχετε στεφανιαία νόσο κάτω από 100 mg/dl και πολλές φορές ακόμα και κάτω από 70 mg/dl.
Το γυναικείο παράδοξο
Είναι γνωστό ότι οι γυναίκες πριν από την εμμηνόπαυση διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιοπάθειας, καθώς εκτός των οιστρογόνων, που αποδεδειγμένα τις προστατεύουν, έχουν χαμηλότερα επίπεδα τριγλυκεριδίων και υψηλότερα επίπεδα HDL χοληστερίνης από τους άνδρες. Όμως, μετά την εμμηνόπαυση, η εικόνα αυτή αλλάζει και ο κίνδυνος για καρδιοπάθειες αυξάνεται σημαντικά. Μάλιστα, μια γυναίκα σε προχωρημένη ηλικία κινδυνεύει περισσότερο από έναν άνδρα που παρουσιάζει τις ίδιες τιμές τριγλυκεριδίων με αυτήν.

Πότε πρέπει να πάρω φάρμακα;
Αν η χοληστερίνη σας υπερβαίνει τα 240 mg και η δίαιτα δεν έχει αποτελέσματα, ίσως χρειαστεί να ακολουθήσετε κάποια φαρμακευτική αγωγή, αν το κρίνει αναγκαίο ο γιατρός σας. Τα φάρμακα που χορηγούνται στην περίπτωση αυτή είναι κυρίως οι στατίνες, που μειώνουν τη χοληστερίνη και κάνουν την αθηρωματική πλάκα ινώδη και σκληρή, μειώνοντας την πιθανότητα ρήξης της. Μπορεί όμως να σας χορηγηθούν συμπληρωματικά και φάρμακα με βάση τα ιχθυέλαια (πηγές ω-3 λιπαρών).

ΚΡΕΑΤΑ
Πείτε ναι: ε κουνέλι, αρνάκι γάλακτος, κοτόπουλο και γαλοπούλα χωρίς πέτσα.
Με μέτρο: Το άπαχο κρέας, το μοσχάρι και το χοιρινό (αφού βγάλετε το λίπος), το άπαχο ζαμπόν, τα λουκάνικα από μοσχάρι ή κοτόπουλο.
Πείτε όχι: Στα εντόσθια, στο χοιρινό λουκάνικο, στο μπέικον, στα σαλάμια, στην πέτσα.

ΨΑΡΙΑ
Πείτε ναι: Στα λιπαρά ψάρια, όπως η σαρδέλα, το σκουμπρί, η τσιπούρα, ο γαύρος, επειδή τα ω-3 λιπαρά οξέα τους μειώνουν τη χοληστερίνη.
Με μέτρο: Τα θαλασσινά, όπως τα μύδια, ο αστακός, οι καραβίδες και ο σολομός.
Πείτε όχι: Στο αυγοτάραχο.

ΠΟΤΕ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΩ;
Όταν στις εξετάσεις αίματος έχετε:
Αυξημένη ολική χοληστερίνη και φυσιολογικά τριγλυκεριδία.
Αυξημένη ολική χοληστερίνη και αυξημένα τριγλυκεριδία.
Μειωμένη HDL χοληστερίνη.




ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ
Πείτε ναι: Στο γάλα και το γιαούρτι με 0 ή 1,5% λιπαρά και στα τυριά όπως η μυζήθρα, το κότατζ και τα κίτρινα τυριά με χαμηλά λιπαρά.
Με μέτρο: Το γάλα και το γιαούρτι με περισσότερο από 2% λιπαρά και τα κίτρινα τυριά με σχεδόν 20% λιπαρά.
Πείτε όχι: Στο πλήρες γάλα, στην κρέμα γάλακτος, σε σκληρά τυριά όπως η γραβιέρα, αλλά και σε μαλακά όπως το κασέρι.

ΛΑΔΙΑ-ΛΙΠΗ
Πείτε ναι: Στο ελαιόλαδο, πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων που μειώνουν την ολική και την «κακή» χοληστερίνη!
Με μέτρο: Άλλα σπορέλαια (σογιέλαιο, ηλιέλαιο, σησαμέλαιο), καθώς και η μαργαρίνη με φυτικά έλαια.
Πείτε όχι: Στο βούτυρο, στη μαργαρίνη με υδρογονωμένα έλαια, στο ξίγκι.

ΌΣΠΡΙΑ-ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ
Πείτε ναι: Σε όλα τα προϊόντα ολικής άλεσης (ψωμί, φρυγανιές, ζυμαρικά), σε όλα τα δημητριακά (σιτάρι, σουσάμι, ρύζι) και σε όλα τα όσπρια. Oι φυτικές ίνες τους δεσμεύουν μέρος της χοληστερίνης των τροφίμων, που αποβάλλεται μαζί τους και δεν απορροφάται από τον οργανισμό.
Με μέτρο: Τα ζυμαρικά, το ψωμί από άσπρο αλεύρι, το άσπρο ρύζι, επειδή έχουν λίγες φυτικές ίνες.

ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ
Πείτε ναι: Σε όλα τα λαχανικά, αλλά και στα φρούτα, τόσο στα φρέσκα όσο και στα ξηρά, και κυρίως στα εσπεριδοειδή και σε εκείνα της οικογένειας των μούρων.

ΓΛΥΚΑ
Πείτε ναι: Στα νηστίσιμα γλυκά που γίνονται με ελαιόλαδο, στις γρανίτες, στα ζελέ, στα γλυκά του κουταλιού και στη μαύρη σοκολάτα.
Με μέτρο: O χαλβάς.
Πείτε όχι: Στα γλυκά με βούτυρο, αυγά ή με κρέμα γάλακτος, στις σοκολάτες, στα παγωτά από ολόπαχο γάλα.