Ο ύπνος είναι φάρμακο για τη σωματική και την ψυχική μας υγεία, αλλά έχει καταλήξει να είναι δυσεύρετο. Πολλοί από εμάς, παρότι δεν αντιμετωπίζουμε κάποιο πρόβλημα υγείας, υποφέρουμε συχνά από διαταραχές ύπνου. Ένα χαλαρωτικό μπάνιο, ένα ποτήρι ζεστό γάλα, το άκουσμα απαλής μουσικής, ο χαμηλός φωτισμός στο υπνοδωμάτιο είναι μερικοί παραδοσιακοί τρόποι που μας ηρεμούν και μας ρίχνουν πιο εύκολα στην αγκαλιά του Μορφέα. Η άλλη επιλογή, ωστόσο, είναι να στραφούμε στη φύση και στις λύσεις που μας προσφέρει. Σε αυτήν την επιλογή εστιάζουμε κι εμείς και σας παρουσιάζουμε μερικά από τα πιο αποτελεσματικά βότανα και αιθέρια έλαια που μπορούν να μας βοηθήσουν.Με τη δύναμη των βοτάνωνΜερικά από τα πιο σημαντικά βότανα που διαθέτουν κατασταλτικές και ηρεμιστικές ιδιότητες και συντελούν στη σωματική και πνευματική χαλάρωση είναι τα εξής:1. ΒαλεριάναΧορηγείται στις περιπτώσεις που υποφέρουμε από διαταραχές του ύπνου, αλλά και κατά τη διάρκεια της ημέρας, όταν έχουμε υπερένταση. Μελέτες έχουν δείξει ότι η βαλεριάνα βελτιώνει την ποιότητα και τη διάρκεια του ύπνου, ωστόσο δεν είναι ξεκάθαρο αν βοηθά σε περιπτώσεις ασθενών με χρόνια προβλήματα αϋπνίας. Τα μέρη του φυτού που χρησιμοποιούμε είναι τα φύλλα και η ρίζα του. Πιθανές παρενέργειες: Σε εξαιρετικά μεγάλες ποσότητες, μπορεί να προκαλέσει ζαλάδα, ναυτία, πονοκέφαλο, εφιάλτες, ίλιγγο και θολή όραση. Αποφεύγουμε τη λήψη της για περισσότερες από 8 συνεχόμενες ημέρες. Επίσης, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ενισχύει τη δράση των υπνωτικών φαρμάκων, γι’ αυτό και δεν πρέπει να λαμβάνεται παράλληλα με αυτά.2. ΜελισσόχορτοΟι καταπραϋντικές και χαλαρωτικές του ιδιότητες είναι γνωστές από την αρχαιότητα. Είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό για τις περιπτώσεις έντονου στρες, έντασης και αϋπνίας. Επιπλέον, βοηθά και στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης και των κρίσεων πανικού. Τα μέρη του φυτού που χρησιμοποιούμε είναι τα φύλλα. Πιθανές παρενέργειες: Παρότι γενικά θεωρείται ασφαλές βότανο, συχνά αλληλεπιδρά με φάρμακα για τη θεραπεία του θυρεοειδούς, γι’ αυτό και συνιστάται να μη λαμβάνεται παράλληλα με αυτά. 3. ΧαμομήλιΚαταναλώνεται ευρέως λόγω της χαλαρωτικής του δράσης. Ένα φλιτζάνι χαμομήλι προάγει τη χαλάρωση και το αίσθημα της νύστας πριν τον βραδινό ύπνο. Επιπλέον, μειώνει τα συμπτώματα του άγχους. Τα μέρη του φυτού που χρησιμοποιούμε είναι τα «κεφαλάκια» τουΠιθανές παρενέργειες: Επειδή έχει αντιπηκτικές ιδιότητες, πρέπει να αποφεύγεται από άτομα που ακολουθούν αντιπηκτική αγωγή. Επίσης, δεν πρέπει να καταναλώνεται από όσους εμφανίζουν αλλεργικές αντιδράσεις στην αμβροσία ή σε φυτά που ανήκουν στην οικογένεια των ηλίανθων. Επιπλέον, δρα σε συνέργεια με ηρεμιστικά ή υπνωτικά φάρμακα, γι’ αυτό και δεν πρέπει να λαμβάνεται μαζί με αυτά. 4. Τίλιο ή φλαμούριΕίναι γνωστό για τις καταπραϋντικές, χαλαρωτικές και τις ελαφρά υπνωτικές του ιδιότητες. Τα μέρη του φυτού που χρησιμοποιούμε είναι τα φύλλα και τα άνθη του, τα οποία συλλέγουμε το καλοκαίρι. Πιθανές παρενέργειες: Γενικά θεωρείται ασφαλές βότανο και δεν παρουσιάζει παρενέργειες.5. ΠασιφλόραΒοηθά στην ανακούφιση της νευρικής ανησυχίας και των συμπτωμάτων της ήπιας αϋπνίας. Επιπλέον, της αποδίδεται και αντικαταθλιπτική δράση, γι’ αυτό και είναι καλή επιλογή για όσους αισθάνονται πιεσμένοι ή έχουν μελαγχολική διάθεση. Η δράση της είναι πιο ήπια από την αντίστοιχη της βαλεριάνας, αλλά είναι πιο δυνατή από αυτήν του χαμομηλιού και του τίλιου. Τα μέρη του φυτού που χρησιμοποιούμε είναι κυρίως τα φύλλα. Πιθανές παρενέργειες: Είναι ασφαλές, αλλά σε μεγάλη δόση μπορεί να μειώσει πολύ την πίεση του αίματος.6. Λυκίσκος ή ζυθοβότανοΈχει έντονα ηρεμιστικές και υπνωτικές ιδιότητες, γι’ αυτό και θεωρείται πολύ αποτελεσματικό στην καταπολέμηση του άγχους, της υπερέντασης, της νευρικότητας, της κατάθλιψης και της αϋπνίας. Τα μέρη που χρησιμοποιούμε είναι τα άνθη του. Πιθανές παρενέργειες: Ως ήπιες παρενέργειες αναφέρονται η ζάλη και η υπνηλία. Η λήψη του πρέπει να αποφεύγεται από τα άτομα που έχουν αλλεργία στις μπανάνες, στα κάστανα και στα φιστίκια, γιατί είναι πιθανό να εμφανίσουν παρόμοια αντίδραση και στον λυκίσκο.Οδηγίες χρήσης

  • Ο τρόπος λήψης για όλα τα βότανα είναι κοινός. Παρασκευάζουμε έγχυμα, ρίχνοντας 1 κουταλάκι βότανο σε 1 φλιτζάνι βρασμένο νερό. Αφήνουμε το μείγμα για 5-10΄ και στη συνέχεια το σουρώνουμε και το πίνουμε. Η γενική οδηγία είναι να πίνουμε 1 φλιτζάνι εγχύματος περίπου 1 ώρα πριν ξαπλώσουμε στο κρεβάτι.
  • Τα παραπάνω βότανα μπορούν να ληφθούν είτε μόνα τους είτε σε συνδυασμό. Για δική μας ασφάλεια, συνιστάται όσα βότανα χρησιμοποιήσουμε στον συνδυασμό προηγουμένως να τα έχουμε λάβει μόνα τους, ώστε να είμαστε σίγουροι ότι δεν μας προκαλούν κάποια παρενέργεια. Ένα «κοκτέιλ» βοτάνων που μπορούμε να παρασκευάσουμε είναι με βαλεριάνα, πασιφλόρα και χαμομήλι. Παίρνουμε ίσα μέρη από κάθε βότανο και φτιάχνουμε έγχυμα. Χρησιμοποιούμε συνολικά 5 γρ. μείγματος για 250 ml νερό. Ειδικά η βαλεριάνα, αναμειγνύεται με άλλα βότανα λόγω της πικρής της γεύσης και της απωθητικής της μυρωδιάς.

Με τη βοήθεια των αρωμάτωνΤα αιθέρια έλαια ενδείκνυνται για την αντιμετώπιση της αϋπνίας. Έχουν ηρεμιστικές και καταπραϋντικές ιδιότητες, ενώ παράλληλα ενισχύουν την κυκλοφορία του αίματος και της λέμφου, μέσω της οποίας αποβάλλονται οι τοξίνες. Οι χρήσεις τους είναι πολλαπλές: για μασάζ, για το μπάνιο, για εισπνοές στον αρωματικό λύχνο, ακόμα και για το μαξιλάρι μας. Αυτά που χρησιμοποιούμε για τις αϋπνίες είναι: η λεβάντα, το μελισσόχορτο, το χαμομήλι, το νερολί, η μαντζουράνα, το ιεροβότανο, το τριαντάφυλλο, η βαλεριάνα, η πασιφλόρα, το ιλάνγκ-ιλάνγκ, το περγαμόντο και το μανταρίνι. Ειδικά τα τρία τελευταία είναι ιδανικά για τις αϋπνίες που συσχετίζονται με την κατάθλιψη. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι μερικά από αυτά, όπως το μελισσόχορτο, το χαμομήλι και το τριαντάφυλλο, έχουν αρκετά τσουχτερή τιμή, ωστόσο μπορούν να αντικατασταθούν χωρίς πρόβλημα από άλλα, φθηνότερα, όπως είναι για παράδειγμα η λεβάντα.Για το μπάνιο: Γεμίζουμε ως τη μέση την μπανιέρα με χλιαρό νερό και ρίχνουμε 6 σταγόνες από αιθέρια έλαια της αρεσκείας μας, αφού πρώτα τα διαλύσουμε σε 1/2 κουταλάκι έλαιο βάσης (π.χ. αμυγδαλέλαιο, σταφυλοκουκουτσέλαιο, τζοτζόμπα). Για παράδειγμα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε 2 σταγόνες λεβάντας, 2 νερολί και 2 μαντζουράνας ή να κάνουμε οποιονδήποτε συνδυασμό θέλουμε, χωρίς όμως να υπερβαίνουμε τις 6 σταγόνες συνολικά.Για το μασάζ: Σε 30 ml έλαιο βάσης διαλύουμε έως 18 σταγόνες αιθέριων ελαίων. Οι ειδικοί προτείνουν να χρησιμοποιήσουμε 10 σταγόνες λεβάντας, 4 σταγόνες νερολί και 4 σταγόνες χαμομήλι ή 10 σταγόνες λεβάντας, 5 σταγόνες περγαμόντο και 3 σταγόνες νερολί. Η ποσότητα αυτή αρκεί για να κάνουμε μασάζ σε όλο το σώμα.Για εισπνοές: Περίπου 30΄ πριν ξαπλώσουμε, ρίχνουμε στο μπολ με το νερό 6-7 σταγόνες αιθέριων ελαίων και στη συνέχεια ανάβουμε τον αρωματικό λύχνο. Καθώς το νερό ζεσταίνεται, το άρωμά τους διαχέεται στον χώρο και έτσι δημιουργείται μια ήρεμη ατμόσφαιρα. Εναλλακτικά, μπορούμε να ρίξουμε 1-2 σταγόνες αιθέριων ελαίων στο μαξιλάρι μας.Οδηγίες χρήσης

  • Πρέπει να θυμόμαστε ότι τα αιθέρια έλαια δεν διαλύονται στο νερό. Επίσης, δεν πρέπει να εφαρμόζονται απευθείας στο δέρμα μας, αν προηγουμένως δεν έχουν διαλυθεί σε έλαιο βάσης, γιατί είναι πιθανό να μας προκαλέσουν δερματικούς ερεθισμούς.
  • Το ιεροβότανο δεν πρέπει να το χρησιμοποιήσουμε αν έχουμε καταναλώσει αλκοόλ, γιατί δημιουργεί παραισθήσεις.

Βάμμα για ηρεμία και χαλάρωσηΣε 100 ml οινοπνεύματος, ρίχνουμε 20 γρ. βαλεριάνα, 20 γρ. πασιφλόρα και 20 γρ. κράταιγο, που αυξάνει τη ροή του αίματος στην καρδιά και μειώνει τα συμπτώματα της στηθάγχης. Βάζουμε το διάλυμα σε ένα γυάλινο μπουκάλι, το αφήνουμε για 20 ημέρες σε σκοτεινό μέρος, αλλά το ανακινούμε τακτικά. Στη συνέχεια, το σουρώνουμε και το χρησιμοποιούμε. Σε 1/2 ποτήρι νερό, ρίχνουμε 10-20 σταγόνες βάμματος και το πίνουμε καθημερινά τις βραδινές ώρες.TipΕίναι σκόπιμο να αποφεύγεται η χρήση βοτάνων και αιθέριων ελαίων με οποιονδήποτε τρόπο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της γαλουχίας. Επίσης, καλό είναι πριν τη χρήση τους να συμβουλευόμαστε κάποιον ειδικό ή τον γιατρό μας. Αν εκδηλώσουμε συμπτώματα αλλεργίας (π.χ. εξανθήματα, κνησμό), θα πρέπει να σταματήσουμε αμέσως τη χρήση τους.ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΜΑΤΙΝΑ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ, BSc, ND, διδάκτορα Φυσικοπαθητικής Θεραπευτικής, καθηγήτρια Naturopathic Medicine στο Warnborough College της Μ. Βρετανίας, και την κ. ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΑΝΑ, καθηγήτρια Αρωματοθεραπείας στη σχολή «Natural Health Sciences».