Οι άνδρες ή οι γυναίκες ταλαιπωρούνται πιο συχνά από πονοκεφάλους; Α Οι γυναίκες Β Οι άνδρες Σωστή απάντηση: Α Ο πονοκέφαλος είναι μια κατεξοχήν γυναικεία υπόθεση. Οι γυναίκες υποφέρουν 3 φορές συχνότερα από κεφαλαλγίες συγκριτικά με τους άνδρες. Από τους 3 τύπους κεφαλαλγιών (ημικρανία, αθροιστική κεφαλαλγία και κεφαλαλγία τάσεως), μόνο η αθροιστική κεφαλαλγία (η οποία είναι και η πιο σπάνια μορφή από τις πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες) ταλαιπωρεί 5 φορές περισσότερους άνδρες από ό,τι γυναίκες. Εικάζεται ότι η θλιβερή πρωτιά των γυναικών οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε ορμονικούς λόγους. Η πιο συχνή μορφή κεφαλαλγίας είναι: Α Η ημικρανία Β Η κεφαλαλγία τάσεως Γ Η αθροιστική κεφαλαλγία Σωστή απάντηση: Β Η κεφαλαλγία τάσεως, ο λεγόμενος κοινός πονοκέφαλος, είναι η πιο συχνή μορφή κεφαλαλγίας, από την οποία υποφέρει το 40-50% του πληθυσμού. Χαρακτηρίζεται από ένα σφίξιμο σαν στεφάνι στις 2 πλευρές του κεφαλιού ή στον αυχένα ή σαν ένα βάρος στο κεφάλι και συνοδεύεται από ζάλη ή και ηχοφοβία. Η ημικρανία, από την άλλη μεριά, υπολογίζεται ότι ταλαιπωρεί το 10% του πληθυσμού. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ο πόνος της εντοπίζεται στη μία πλευρά του κεφαλιού, εξού και το όνομά της. Η αθροιστική κεφαλαλγία είναι από τις πιο σπάνιες μορφές πονοκεφάλου. Εκτιμάται ότι αφορά 2-5 περιπτώσεις ανά 100.000 κατοίκους. Χαρακτηρίζεται από οξύ πόνο, που εστιάζεται κυρίως στο ένα μάτι και είναι πιο συχνή στους άνδρες. Ποιο είναι το ποσοστό των ασθενών που δεν ανακουφίζονται με τα συμβατικά φάρμακα; Α 5% Β 20% Γ 50% Σωστή απάντηση: Β Εκτιμάται ότι περισσότερο από το 20% των πασχόντων δεν βρίσκουν ανακούφιση με τα απλά παυσίπονα (ασπιρίνη, παρακεταμόλη, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη) ή με άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα (π.χ. τριπτάνες), γι’ αυτό και στρέφονται σε εναλλακτικές μεθόδους και θεραπείες. Να σημειώσουμε, ωστόσο, ότι πάντα υπάρχει ένα ποσοστό ασθενών τους οποίους δεν «πιάνουν» τα φάρμακα, οπότε η περίπτωση των παυσίπονων για την κεφαλαλγία δεν αποτελούν εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα. Τι ισχύει από τα παρακάτω; Α Τα παυσίπονα ανακουφίζουν από τον πονοκέφαλο Β Τα παυσίπονα μπορούν να προκαλέσουν πονοκέφαλο Σωστή απάντηση: Και τα δύο Τα παυσίπονα, όπως μαρτυρά και το όνομά τους, μπορούν να προσφέρουν ανακούφιση από έναν πονοκέφαλο, αλλά σε περίπτωση που γίνεται συστηματική κατάχρησή τους τότε μπορεί η ίδια η λήψη τους να προκαλεί πονοκεφάλους. Οι ειδικοί εξηγούν ότι σε περίπτωση που ο πονοκέφαλος επιδεινώνεται 3-4 ώρες μετά τη λήψη του παυσίπονου, ενώ παράλληλα ο πάσχων αυξάνει διαρκώς τη δόση των φαρμάκων, τότε μάλλον ο πονοκέφαλος οφείλεται σε κατάχρηση φαρμάκων. Στην παγίδα της κατάχρησης παυσίπονων πέφτουν συνήθως όσοι έχουν συχνούς (σχεδόν καθημερινούς) πονοκεφάλους και αναγκάζονται να παίρνουν ακόμη και 10-15 παυσίπονα την ημέρα, στην απελπισμένη προσπάθειά τους να απαλλαγούν από τον πόνο, ενώ συχνά τα λαμβάνουν ακόμη και πριν πονέσουν. Ποιο από τα μέσα της κοσμετολογίας έχει χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση από τον κοινό πονοκέφαλο; Α Η μεσοθεραπεία Β Το μπότοξ Γ Το υαλουρονικό οξύ Σωστή απάντηση: Β Οι ενέσεις μπότοξ (αλλαντοτοξίνη τύπου Α) είναι γνωστές για την καταπολέμηση των ρυτίδων. Οι έρευνες, όμως, συσχετίζουν τη χρήση τους με την ανακούφιση από τους κοινούς πονοκεφάλους (κεφαλαλγίες τάσεως), ενώ εικάζεται ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν και προληπτικά για την πρόληψη των ημικρανιών. Τι από τα παρακάτω μπορεί να πυροδοτήσει μια κρίση ημικρανίας Α Κρασί Β Τυρί Γ Καφές Σωστή απάντηση: Α και Β Από τους πιο συχνούς «υπόπτους» για την πρόκληση ημικρανικής κρίσης είναι τα τυριά (τύπου ροκφόρ), το κόκκινο κρασί, τα αλλαντικά και η σοκολάτα. Ωστόσο, τα τρόφιμα που πυροδοτούν μια κρίση ημικρανίας διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, ενώ στη λίστα των ύποπτων εκλυτικών παραγόντων μιας κρίσης προστίθενται και οι έντονες μυρωδιές, η υγρασία, το κρύο, ο έντονος φωτισμός και ο θόρυβος. Όσο για τον καφέ, δεν φαίνεται να επιδρά στις κρίσεις ημικρανίας. Από την άλλη μεριά, όμως, η αυξημένη κατανάλωσή του μπορεί να επιδεινώσει μια άλλη μορφή κεφαλαλγίας, τον κοινό πονοκέφαλο. Οι πονοκέφαλοι συνήθως… Α … υποκρύπτουν μια σοβαρή νόσο Β … είναι αθώοι Σωστή απάντηση: Β Οι ειδικοί εξηγούν ότι στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων οι πονοκέφαλοι δεν υποκρύπτουν κάποιο παθολογικό πρόβλημα. Σπανίως -σε λιγότερο από το 1% των περιπτώσεων- η κεφαλαλγία είναι ανησυχητική. Τα συμπτώματα που θα πρέπει να μας οδηγήσουν αμέσως στον γιατρό ή στο νοσοκομείο είναι όταν ο πονοκέφαλος εμφανίζεται για πρώτη φορά, είναι οξύς, αιφνίδιος, διαφορετικός από κάθε άλλη φορά και συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα, όπως εμετό, πυρετό, κακουχία, δυσκαμψία. Ποια εναλλακτική θεραπεία θεωρείται ιδιαίτερα αποτελεσματική για την αντιμετώπιση των πονοκεφάλων και τη μείωση της συχνότητάς τους; Α Ο βελονισμός Β Η αρωματοθεραπεία Γ Το σιάτσου Σωστή απάντηση: Α Ο βελονισμός βάσει ερευνών θεωρείται ιδιαίτερα ανακουφιστικός για όσους ταλαιπωρούνται από κοινούς πονοκεφάλους, αλλά και από ημικρανίες. Εκτιμάται ότι η αποτελεσματικότητά του φτάνει στο 50%, αν και δεν λείπουν οι έρευνες που αποδίδουν τη δράση του στο φαινόμενο πλασέμπο, δηλαδή στην προσδοκία ότι ο βελονισμός θα προσφέρει ανακούφιση, η οποία γίνεται πραγματικότητα. Το στρες μπορεί να πυροδοτήσει: Α Μια κεφαλαλγία τάσεως (κοινό πονοκέφαλο) Β Μια ημικρανική κρίση Σωστή απάντηση: Α Το στρες θεωρείται επιβαρυντικός παράγοντας για την πρόκληση κεφαλαλγίας τάσεως. Σε γενικές γραμμές, το στρες μπορεί να πυροδοτήσει έναν πονοκέφαλο, ενώ φαίνεται ότι επηρεάζει τη συχνότητα, τη διάρκεια και την ένταση ενός επεισοδίου κεφαλαλγίας. Ωστόσο, σε ό,τι αφορά την ημικρανία, φαίνεται ότι το στρες δεν είναι ο σημαντικότερος παράγοντας πρόκλησης μιας ημικρανικής κρίσης. Στην περίπτωση των ημικρανιών σημαντικότερο ρόλο παίζει η κληρονομική επιβάρυνση, ενώ συνήθως η κρίση ξεκινά εξαιτίας της έκθεσης σε κάποιον εκλυτικό παράγοντα, όπως είναι π.χ. ένα τρόφιμο ή ένα ποτό. Για την ανακούφιση του πάσχοντος και τη μείωση της συχνότητας των πονοκεφάλων σημαντικό ρόλο παίζει: Α Η συστηματική άσκηση Β Η τήρηση μιας ρουτίνας όσον αφορά τις ώρες ύπνου και φαγητού Γ Η αποχή από το αλκοόλ Δ Η αποφυγή της κατάχρησης παυσίπονων Σωστή απάντηση: Όλα τα παραπάνω Οι ειδικοί εξηγούν ότι εκτός των φαρμακευτικών λύσεων καλό είναι οι πάσχοντες από συχνούς πονοκεφάλους να ακολουθούν ένα πρόγραμμα όσον αφορά τις ώρες ύπνου και φαγητού, καθώς και να γυμνάζονται, μια και οι έρευνες δείχνουν ότι η άσκηση μπορεί να οδηγήσει στη μείωση της συχνότητας και της έντασης των κρίσεων. Επίσης, συνιστάται η αποχή από τα οινοπνευματώδη, ιδίως όταν η κατανάλωσή τους συνδέεται με την πρόκληση κεφαλαλγίας, και η αποφυγή της κατάχρησης αναλγητικών. ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟ ΣΠΑΝΤΙΔΕΑ, παθολόγο-κλινικό φαρμακολόγο, διδάκτορα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.