Η διατροφή είναι ένα από τα επιστημονικά πεδία στα οποία έχουν κατά καιρούς υπάρξει πολλές παρανοήσεις, πολλές τάσεις, πολλές προτάσεις για ελιξίρια, δίαιτες, τρόφιμα αποδιοπομπαίους τράγους για όλα τα δεινά (από τα φουσκώματα ως και τον καρκίνο)… Στον κυκεώνα αυτών των πληροφοριών είναι συχνό να νοιώθουμε κατά καιρούς ότι δεν ξέρουμε τι να πρωτοπιστέψουμε, ποια δίαιτα να ακολουθήσουμε, ποιες συμβουλές έχουν βάση. Παρ’ όλα αυτά αν ρωτήσουμε τους ειδικούς, επιστήμονες που ασχολούνται με τη διατροφή, παρακολουθήσουμε τα αποτελέσματα των μεγάλων ερευνών και αποφύγουμε τις εύκολες θεωρίες διαφόρων, θα βρούμε την αλήθεια.

Θα με βοηθήσει το πρωινό να χάσω βάρος ή όχι;

Εχουμε σίγουρα όλοι ακούσει ότι «το πρωινό είναι το σημαντικότερο γεύμα της ημέρας», ότι «όταν τρώμε πρωινό θα βοηθηθούμε στην προσπάθειά μας να αδυνατίσουμε», ότι «το πρωινό πρέπει να είναι πλούσιο» κ.ά. Ερευνα όμως από το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα στο Μπέρμιγχαμ έδειξε ότι οι υπέρβαροι που έτρωγαν πρωινό δεν είχαν περισσότερες πιθανότητες να αδυνατίσουν από ό,τι όσοι το παρέλειπαν.

Αυτό που εξηγούν οι διατροφολόγοι είναι ότι προφανώς έχει περισσότερη σημασία το τι επιλέγει κανείς να φάει για πρωινό. Σημαντικό είναι δηλαδή να κάνουμε υγιεινές και διαιτητικές επιλογές, κυρίως πλούσιες σε λευκώματα και να μην τρώμε γλυκά (π.χ. κρουασάν) και πολύ παχυντικά τρόφιμα (π.χ. τυρόπιτες).

Επίσης, το πρωινό μας δίνει ενέργεια, μας βοηθά να είμαστε λιγότερο πεινασμένοι μέχρι την ώρα του μεσημεριανού και τέλος – σύμφωνα με έρευνες – οι άνθρωποι που τρώνε πρωινό τείνουν να είναι πιο υγιείς. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν και όσοι υποστηρίζουν τις δίαιτες διαλειμματικής νηστείας, όπου παραλείποντας το πρωινό μπορεί κάποιος να καταφέρει να μείνει νηστικός για περισσότερες ώρες και ως εκ τούτου να χάσει πιο εύκολα βάρος…

Ο καφές μπορεί να κάνει κακό στην υγεία μας;

Ο καφές έχει κατά καιρούς συζητηθεί και μελετηθεί πολύ. Τελικά είναι καλός ή κακός για εμάς; Κατ’ αρχάς ο καφές – αν δεν προσθέσουμε ζάχαρη ή γάλα – δεν μας δίνει καθόλου θερμίδες, είναι μία πολύ καλή πηγή αντιοξειδωτικών και είναι διεγερτικός.

Επίσης, σύμφωνα με έρευνες μπορεί να μειώνει τον κίνδυνο κατάθλιψης, να βοηθά στο αδυνάτισμα, να προστατεύει από τον καρκίνο του προστάτη, να παρουσιάζει προστατευτική δράση έναντι του διαβήτη τύπου 2, της νόσου του Πάρκινσον και των ηπατικών δυσλειτουργιών και πιο συγκεκριμένα ο «Ελληνικός» καφές ίσως και να δρα προστατευτικά για την καρδιά.

Η χορτοφαγία είναι πιο υγιεινή επιλογή;

Δεν υπάρχει μία μόνο σαφής και ξεκάθαρη απάντηση σε αυτή την ερώτηση. Τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος είναι χορτοφάγος; Αποφεύγει μόνο το κόκκινο κρέας; Τρώει ψάρι; Αβγά; Γαλακτοκομικά; Συνήθως οι χορτοφάγοι δεν αποφεύγουν απλώς κάποιες κατηγορίες τροφίμων, όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά, επιμένοντας σε λαχανικά, φρούτα, όσπρια, δημητριακά, ξηρούς καρπούς.

Συχνά επιλέγουν βιομηχανοποιημένα τρόφιμα, που είναι κατάλληλα για χορτοφάγους ή που μιμούνται τη γεύση, την υφή και τη μορφή άλλων (π.χ. μπέικον, λουκάνικα, μπιφτέκια κ.λπ.), τα οποία είναι επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως για παράδειγμα τα μπισκότα ή τα πατατάκια, οπότε δεν σημαίνει ότι επειδή είναι χαρακτηρισμένα ως βίγκαν θα είναι και εξ ορισμού πιο υγιεινά.

Μήπως το ελαιόλαδο είναι ακατάλληλο για το τηγάνισμα;

Αν και η αντίληψη που επικρατεί είναι πως τα σπορέλαια είναι καλύτερα για το τηγάνισμα οι ειδικοί διαφωνούν και συστήνουν ανεπιφύλακτα για κάθε χρήση το παρθένο ελαιόλαδο. Είναι το μόνο λάδι που αντέχει στις υψηλές θερμοκρασίες του τηγανίσματος. Ο μόνος λόγος για τον οποίο μας φαίνεται ότι τα σπορέλαια είναι καλύτερα για το τηγάνισμα είναι πως επειδή είναι ραφιναρισμένα, επεξεργασμένα δηλαδή, έχουν απαλότερη οσμή, λιγότερα οξέα, πιο ήπια γεύση και λιγότερο έντονο χρώμα.

Τελικά, τα αβγά ανεβάζουν τη χοληστερίνη;

Ολοι γνωρίζουμε ότι τα αβγά περιέχουν χοληστερίνη και ότι η χοληστερίνη επιβαρύνει την υγεία μας, βλάπτοντας κυρίως το καρδιαγγειακό μας σύστημα. Κάποιοι έχουμε ίσως ακούσει ότι παρ’ όλα αυτά δεν πρέπει να αποκλείουμε τα αβγά από τη διατροφή μας. Γιατί; Επειδή θα μας βοηθήσει πολύ περισσότερο να μειώσουμε τα κορεσμένα λιπαρά (βρίσκονται στο κόκκινο κρέας, στο βούτυρο, στα αλλαντικά, στα συσκευασμένα τρόφιμα κ.λπ.), που είναι πολύ επιβαρυντικά για την υγεία, αλλά και συμβάλλουν στην αφομοίωση της χοληστερίνης από τον οργανισμό.

Για να το καταλάβουμε: Ενα μεγάλο αβγό περιέχει περίπου 180 mg χοληστερίνης και πολύ μικρή ποσότητα κορεσμένων λιπαρών, και όλα αυτά περιέχονται στον κρόκο. Ενας υγιής άνθρωπος δικαιούται 300 mg χοληστερόλης την ημέρα. Ομως, όσοι έχουν διαβήτη, υψηλή χοληστερίνη ή καρδιακά προβλήματα δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 200 mg καθημερινά. Οπότε όλοι μπορούμε να τρώμε ένα αβγό την ημέρα.

Μου κάνει κακό η γλουτένη;

Η γλουτένη μας κάνει κακό μόνο όταν υποφέρουμε από κοιλιοκάκη, που είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα ή από δυσανεξία στη γλουτένη (θα την καταλάβουμε επειδή θα έχουμε αδικαιολόγητη κούραση και έντονο πρήξιμο μετά από την κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν γλουτένη). Και στις δύο περιπτώσεις τη διάγνωση δεν μπορούμε να την κάνουμε μόνοι μας αλλά χρειάζεται να συμβουλευτούμε έναν ειδικό.

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι δεν μπορούν να μεταβολίσουν τη γλουτένη και γι’ αυτό παχαίνουν. Αυτό δεν μπορεί να ισχύει γιατί τότε θα αδυνατίζαμε, αφού δεν θα παίρναμε τις θερμίδες που δίνει.

Σε κάθε περίπτωση η δυσανεξία ή η αλλεργία στα τρόφιμα δεν μας παχαίνει, απλά μας ενοχλεί. Γιατί αδυνατίζουμε όταν κόψουμε τη γλουτένη; Αν αποκλείσουμε μία ομάδα τροφίμων αμέσως μειώνονται οι επιλογές μας και σίγουρα καταναλώνουμε τελικά λιγότερες θερμίδες.

Για να αδυνατίσω πρέπει να κόψω τελείως τους υδαντάνθρακες;

Δεν παχαίνουν οι υδατάνθρακες – όπως κατά καιρούς έχουν υποστηρίξει πολλές δίαιτες με πρώτη την Ατκινς – αλλά οι πολλές θερμίδες. Σίγουρα οι κακής ποιότητας και οι απλοί υδατάνθρακες, όπως το άσπρο ψωμί, τα γλυκά, και τα αρτοσκευάσματα-ζύμες, τα φρουτοποτά και τα ζαχαρούχα αναψυκτικά κάνουν κακό στην υγεία της καρδιάς και αυξάνουν τις πιθανότητες για διαβήτη. Ομως το ψωμί και τα ζυμαρικά ολικής άλεσης, τα λαχανικά και τα φρούτα, που είναι επίσης υδατάνθρακες, μόνο καλό κάνουν, δίνοντάς μας μεταξύ άλλων αρκετές φυτικές ίνες που μας χορταίνουν.

Οι έρευνες πάντως έχουν δείξει ότι είτε η δίαιτα είναι χαμηλή σε υδατάνθρακες είτε σε λίπος μακροπρόθεσμα η απώλεια βάρους είναι ανάλογη. Επιπλέον, είναι πιο εύκολο να κρατήσουμε τις δίαιτες που δεν περιορίζουν υπερβολικά τους υδατάνθρακες.

Να κάνω αποτοξίνωση;

Ο οργανισμός μας έχει μηχανισμούς για να αποτοξινώνεται, και αυτοί είναι το συκώτι, τα νεφρά και η σπλήνα. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι αν πίνουμε μόνο υγρά, χυμούς ή σούπες θα αποτοξινωθούμε…

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Χάρη Δημοσθενόπουλο, MMedSci.PhDc, κλινικό διαιτολόγο, προϊστάμενο Διαιτολογικού Τμήματος ΓΝΑ Λαϊκό, μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας