Ένα σημαντικό ποσοστό των ανθρώπων που προσβλήθηκαν από ανεμοβλογιά όταν ήταν παιδιά θα εμφανίσει κάποια στιγμή έρπητα ζωστήρα, μια επιπλοκή που προκαλεί πολύ επώδυνες αλλοιώσεις στο δέρμα.
Ο έρπητας ζωστήρας δύσκολα αντιμετωπίζεται μετά την εκδήλωσή του, μπορεί όμως να προληφθεί με εμβόλιο, το οποίο προορίζεται κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, για άτομα άνω των 50.
Διαβάστε επίσης: Δύναμη λαβής: Τι δείχνει για την κατάσταση της υγείας σας
Η Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων δίνει κατευθυντήριες οδηγίες:
Τι είναι ο Έρπητας Ζωστήρας
Ο ιός του έρπητα ζωστήρα (Varicella Zoster Virus – VZV) μολύνει τον άνθρωπο στην παιδική ηλικία και προκαλεί ανεμοβλογιά. Στην συνέχεια ο ιός μεταπίπτει σε λανθάνουσα κατάσταση, συνήθως στα γάγγλια των νεύρων.
Ο ιός ενεργοποιείται εκ νέου στη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, όταν εξασθενήσει το ανοσοποιητικό σύστημα (λήψη ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων, κακόηθες νόσημα, HIV λοίμωξη, μεγάλη ηλικία που συνοδεύεται από ανοσογήρανση).
Η επανενεργοποίηση του ιού προκαλεί έρπητα ζωστήρα, που χαρακτηρίζεται από επώδυνες δερματικές βλάβες, κατά μήκος ενός νευροτομίου.
Η συχνότητα του ζωστήρα αυξάνει με την ηλικία, από 5 κρούσματα ανά 1.000 άτομα πληθυσμού ενηλίκων ηλικίας 50-59 ετών σε 11 κρούσματα ανά 1.000 άτομα ηλικίας ≥80 ετών.
Η μεθερπητική νευραλγία (πόνος στις απολήξεις των νεύρων) είναι η συνηθέστερη επιπλοκή που χαρακτηρίζεται από επίμονο και δυσίατο πόνο μετά την αποδρομή των δερματικών βλαβών, που μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Η συχνότητα της νευραλγίας είναι 10%-13% μεταξύ των ατόμων >50 ετών που εμφάνισαν έρπητα ζωστήρα και αυξάνεται περισσότερο με την ηλικία.
Ποιοι πρέπει να εμβολιαστούν και με ποιο εμβόλιο
- Ενήλικες ≥ 50 ετών. Προτιμάται το ανασυνδυασμένο εμβόλιο – RZV (βλέπε παρακάτω)
- Ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς ≥ 18 ετών, που είναι σε αυξημένο κίνδυνο για έρπητα ζωστήρα, μόνο με ανασυνδυασμένο εμβόλιο – RZV (βλέπε παρακάτω)
Διαθέσιμα εμβόλια για τον έρπητα ζωστήρα
- Ζων εμβόλιο του έρπητα (Zoster Vaccine Live -ZVL, Zostavax), μία δόση ζώντος εξασθενημένου ιού έχει εγκριθεί για ανοσοεπαρκή άτομα ηλικίας ≥ 50 ετών. Δεν επιτρέπεται η χορήγηση του σε ανοσοκατασταλμένα άτομα.
- Ανασυνδυασμένο εμβόλιο του έρπητα (Recombinant Zoster Vaccine, RZV-Shingrix), που περιέχει ανασυνδυασμένη ιική γλυκοπρωτεΐνη Ε σε συνδυασμό με το ανοσοενισχυτικό AS01B. Το RZV έχει εγκριθεί για ανοσοεπαρκή άτομα ηλικίας ≥50 ετών και για ανοσοκατασταλμένα άτομα >18 ετών.
Το εμβολιαστικό σχήμα περιλαμβάνει δύο δόσεις εμβολίου χορηγούμενες:
- σε διάστημα 2-6 μηνών, για τους ανοσοεπαρκείς ενήλικες ηλικίας ≥ 50 ετών
- σε διάστημα 1-2 μηνών για τους ανοσοκατεσταλμένους ενήλικες ηλικίας ≥ 18 ετών
Αποτελεσματικότητα των εμβολίων στην πρόληψη
- Ζων εμβόλιο του Έρπητα-ZVL:
- 50-59 ετών 70%
- 60-69 ετών 64%
- ≥70 ετών 38%
- b. Ανασυνδυασμένο εμβόλιο του έρπητα – RZV
- 50-59 ετών 96,6%
- 60-69 ετών 97,4%
- ≥70 ετών 91,3%
Η μέση αποτελεσματικότητα του ανασυνδυασμένου εμβολίου ανήλθε σε 89% έως και 10 έτη μετά τον εμβολιασμό.
Αποτελεσματικότητα στην πρόληψη μεθερπητικής νευραλγίας
- Ζων εμβόλιο του έρπητα-ZVL: 65,7% -66%
- Ανασυνδυασμένο εμβόλιο του έρπητα – RZV: 88,8%-91,2%
Αποτελεσματικότητα σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς
- Ζων εμβόλιο του έρπητα-ZVL: Δεν χορηγείται σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς
- Ανασυνδυασμένο εμβόλιο του έρπητα – RZV: Μελετήθηκε σε ομάδες ασθενών με αιματολογική κακοήθεια ή με αυτόλογη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων και βρέθηκε αποτελεσματικότητα στην πρόληψη του έρπητα ζωστήρα από 68%-87%, και στην πρόληψη μεθερπητικής νευραλγίας 89%.
Οδηγίες για ειδικές περιπτώσεις
- Χορηγούνται δυο δόσεις του Ανασυνδυασμένου Εμβολίου του Έρπητα – RZV σε μεσοδιάστημα 2-6 μηνών σε ανοσοεπαρκείς ενήλικες ηλικίας ≥ 50 ετών.
- Εφόσον ο ασθενής είναι ανοσοκατασταλμένος ≥ 18 ετών, η δεύτερη δόση του ανασυνδυασμένου εμβολίου του έρπητα – RZV χορηγείται όχι αργότερα από 1-2 μήνες.
- Εναλλακτικά σε ανοσοεπαρκείς ενήλικες ηλικίας ≥ 50 ετών μία δόση του Ζώντος Εμβολίου του Έρπητα-ZVL.
- Εάν ο ασθενής έχει προηγούμενο επεισόδιο έρπητα ζωστήρα, το εμβόλιο χορηγείται μετά από 12 μήνες
- Εάν ο ασθενής έχει ήδη λάβει το Ζων Εμβόλιο του Έρπητα-ZVL, ο εμβολιασμός μπορεί να επαναληφθεί με Ανασυνδυασμένο Εμβόλιο του Έρπητα – RZV (δύο δόσεις) μετά από 12 μήνες
- Δεν απαιτείται έλεγχος αντισωμάτων έναντι του ιού VZV πριν τον εμβολιασμό για τον έρπητα ζωστήρα. Σχεδόν όλοι οι ενήλικες >50 ετών έχουν μολυνθεί με τον VZV, ανεξάρτητα αν αναφέρουν συμπτώματα συμβατά με ανεμοβλογιά στο παρελθόν. Αν όμως είναι γνωστό ότι ο ασθενής είναι επίνοσος στον VZV, προτιμάται η χορήγηση 2 δόσεων (με μεσοδιάστημα 4 εβδομάδων) του εμβολίου της ανεμοβλογιάς.
- Εγκυμοσύνη: δεν υπάρχουν δεδομένα για τα εμβόλια έναντι του έρπητα σε εγκύους.
