Τα γονίδιά μας δεν λειτουργούν όλα με τον ίδιο τρόπο. Ενώ τα περισσότερα αυξομειώνουν τη δραστηριότητά τους σταδιακά, όπως ένας ρυθμιστής φωτισμού, κάποια λειτουργούν σαν… διακόπτες, είτε είναι εντελώς «ανοιχτά», είτε εντελώς «κλειστά», λέει νέα έρευνα.
Τώρα, επιστήμονες έχουν εντοπίσει 473 από αυτά τα «γονίδια-διακόπτες», τα οποία θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους γιατρούς να προβλέπουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, αυτοάνοσων νοσημάτων και άλλων σοβαρών παθήσεων πολλά χρόνια πριν να εμφανιστούν συμπτώματα.
Σε νέα σχετική έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications, αναλύθηκαν γενετικά δεδομένα από σχεδόν 1.000 άτομα, καλύπτοντας 27 διαφορετικούς ιστούς του σώματος. Αυτοί οι βιολογικοί «διακόπτες» κάνουν το γονίδιο να είναι είτε πλήρως ενεργό είτε εντελώς ανενεργό, χωρίς ενδιάμεσες καταστάσεις.
Η έρευνα για τα «γονίδια-διακόπτες»
Με βάση την εν λόγω μελέτη, στο μέλλον, οι γιατροί θα μπορούσαν να εξετάζουν τις «ρυθμίσεις» αυτών των «γενετικών διακοπτών» κατά τη διάρκεια τακτικών εξετάσεων, εντοπίζοντας τον κίνδυνο για ασθένειες πριν αυτές να εκδηλωθούν.
Οι «διακόπτες» αυτοί φαίνεται πως λειτουργούν ως κύριοι ρυθμιστές, ενεργοποιώντας ή απενεργοποιώντας ολόκληρα δίκτυα γονιδίων ταυτόχρονα. Οι επιστήμονες της έρευνας διαπίστωσαν ότι αυτά τα «γονίδια-διακόπτες» συνδέονται κατά κόρον με καρκίνους, ανοσολογικές, μεταβολικές και δερματικές παθήσεις.
Πώς εντοπίστηκαν, τι λέει η έρευνα
Κατά την έρευνα, αναλύθηκαν δεδομένα από δείγματα ιστών από 943 άτομα. Σε αντίθεση με μελέτες που εξετάζουν την αλληλουχία του DNA, αυτή η έρευνα επικεντρώθηκε στο ποια γονίδια ήταν πραγματικά ενεργά στους διάφορους ιστούς.
Βρέθηκε ότι 473 γονίδια δεν λειτουργούν όπως άλλα, αλλά σαν διακόπτες, είτε ήταν πλήρως ενεργά είτε εντελώς απενεργοποιημένα σε κάθε άτομο, όπως συμβαίνει με τον διακόπτη για το φως σε ένα δωμάτιο.
Ο ρόλος της κληρονομικότητας
Οι «γονιδιακοί διακόπτες» δεν ενεργοποιούνται τυχαία. Πολλοί ελέγχονται από γενετικές παραλλαγές, δηλαδή διαφορές στο DNA που κληρονομούμε από τους γονείς μας. Μερικοί πάλι επηρεάζονται από μεγάλες διαγραφές, όπου τμήματα DNA λείπουν, ενώ άλλοι από μικρές αλλαγές σε ένα μόνο γράμμα της γενετικής ακολουθίας.
Η ηλικία και οι ορμόνες
Πέρα από τους γενετικούς παράγοντες, η μελέτη αποκάλυψε ότι η ηλικία και οι ορμόνες μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη λειτουργία των «γονιδίων-διακοπτών». Στον ιστό της μήτρας, οι ερευνητές εντόπισαν δύο γονίδια των οποίων η κατάσταση, το αν ήταν δηλαδή ανοιχτά ή κλειστά, συσχετιζόταν με την ηλικία, γεγονός που ενδέχεται να εξηγεί γιατί μειώνεται η γονιμότητα των γυναικών όσο μεγαλώνουν. Οι σεξουαλικές ορμόνες, και ιδιαίτερα τα οιστρογόνα, αναδείχθηκαν ως ισχυροί ρυθμιστές των «γενετικών διακοπτών».
Καθώς οι ερευνητές αναπτύσσουν πιο εξελιγμένα εργαλεία για τη μέτρηση και τη ρύθμιση αυτών των γονιδίων, ενδέχεται να μπαίνουμε σε μια νέα εποχή, όπου οι γιατροί θα μπορούν κυριολεκτικά να «ανοίγουν» ή να «κλείνουν» τους «γενετικούς διακόπτες», που καθορίζουν την πορεία της υγείας μας και την προδιάθεση για ασθένειες.
