Η έρευνα δείχνει σταθερά ότι η γυμναστική είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους να ενισχύσουμε την ψυχική μας υγεία. Ωστόσο, μια πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου της Τζόρτζια υποστηρίζει ότι δεν είναι μόνο η σωματική κίνηση που επηρεάζει την ψυχική υγεία. Αυτό που κάνει τη διαφορά είναι το πώς, το πού και το γιατί αθλούμαστε.

«Ιστορικά, η έρευνα για τη σωματική δραστηριότητα εστίαζε στο πόση ώρα γυμνάζεται κανείς ή πόσες θερμίδες καίει», δήλωσε ο Πάτρικ Ο’ Κόνορ, συν-συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής στο Τμήμα Κινησιολογίας του Κολλεγίου Εκπαίδευσης Mary Frances Early.

«Η “δόση” της άσκησης ήταν ο βασικός τρόπος με τον οποίο οι ερευνητές προσπαθούσαν να κατανοήσουν πώς επηρεάζει την ψυχική υγεία, παραβλέποντας συχνά αν αυτά τα λεπτά περνούσαν κάνοντας γυμναστική με έναν φίλο ή ως μέρος ενός παιχνιδιού», συνέχισε ο ίδιος.

Παρότι η έρευνα δείχνει ότι η σωματική άσκηση για να περάσουμε ευχάριστα τον ελεύθερο μας χρόνο — όπως το τρέξιμο, η γιόγκα ή η ποδηλασία  — συνδέεται με καλύτερα αποτελέσματα ως προς την ψυχική υγεία, αυτά τα οφέλη μπορεί να διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με το περιβάλλον και τις συνθήκες που συνοδεύουν τη δραστηριότητα, σύμφωνα με τους ερευνητές.

Για να αναλύσουν αυτούς τους παράγοντες, οι ερευνητές εξέτασαν τρεις τύπους μελετών:

  • Μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες που εξέτασαν πρότυπα υγείας σε πληθυσμούς
  • Τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές όπου κάποιες ομάδες έλαβαν προγράμματα άσκησης και άλλες όχι
  • Και ένα πολύ μικρότερο αλλά αυξανόμενο σύνολο ερευνών που εστιάζουν στους περιβαλλοντικούς παράγοντες

Γυμναστική και ψυχική υγεία

Πολλές μελέτες διαπίστωσαν ότι άνθρωποι που ασκούνται τακτικά αναφέρουν χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης και άγχους. Όμως, δεν είναι τόσο σαφές το αποτέλεσμα για άλλες μορφές δραστηριότητας, όπως το καθάρισμα του σπιτιού. Το πλαίσιο μέσα στο οποίο γίνεται η άσκηση μπορεί να έχει τόσο σημαντική επίδραση όσο και η ένταση ή η ποσότητα της άσκησης.

«Για παράδειγμα, αν ένας ποδοσφαιριστής τρέξει στον αγωνιστικό χώρο και σκοράρει το νικητήριο γκολ, η ψυχική του υγεία είναι σε πολύ καλά επίπεδα», δήλωσε ο Ο’ Κόνορ. «Αντίθετα, αν κάνει την ίδια δραστηριότητα αλλά χάσει το γκολ και οι άλλοι τον κατηγορούν, πιθανόν να νιώθει πολύ διαφορετικά. Τέτοιες ιστορίες δείχνουν πόσο σημαντικό είναι το πλαίσιο», τόνισε.

Πολλές τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές έδειξαν επίσης ότι η υιοθέτηση τακτικών προγραμμάτων άσκησης βελτιώνει την ψυχική υγεία, ειδικά σε άτομα με ήδη υπάρχουσες ψυχικές διαταραχές. Ωστόσο, αυτές οι μελέτες βασίζονται συχνά σε μικρά, βραχυπρόθεσμα και ομοιογενή δείγματα, οπότε τα αποτελέσματα πιθανώς δεν μπορούν να γενικευτούν σε μεγαλύτερες και πιο διαφορετικές ομάδες.

«Οι μέσες επιδράσεις στην ψυχική υγεία είναι μικρές σε όλες τις τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες για τη γυμναστική και αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι περισσότερες μελέτες επικεντρώθηκαν σε ανθρώπους που δεν ήταν καταθλιπτικοί ή αγχώδεις — σε αυτές τις μελέτες όμως παρατηρούνται μεγαλύτερες επιδράσεις», πρόσθεσε ο Ο’ Κόνορ.

«Χρειάζονται μεγαλύτερες και μακροπρόθεσμες ελεγχόμενες μελέτες για να υπάρξει ισχυρή απόδειξη όσον αφορά το κατά πόσο η άσκηση επηρεάζει πραγματικά την ψυχική υγεία ή όχι», επισήμανε.

Γιατί το πλαίσιο έχει σημασία

Το πεδίο όπου τα στοιχεία είναι πιο περιορισμένα — αλλά πιθανώς πιο σημαντικά — αφορά την κατανόηση των περιβαλλοντικών παραγόντων. Η ίδια η σωματική δραστηριότητα μπορεί να βιωθεί πολύ διαφορετικά ανάλογα με το με ποιον έγινε, καθώς και το πού, πότε και πώς έγινε.

Το πλαίσιο μπορεί να περιλαμβάνει παράγοντες όπως η δυναμική των συνομηλίκων και το στυλ του δασκάλου, αλλά και εξωτερικές συνθήκες όπως ο καιρός ή η ώρα της ημέρας.

«Αν είσαι έξω, κάνει ζέστη και πρέπει να περπατήσεις μέχρι τη δουλειά, αυτό είναι μέρος του πλαισίου», εξήγησε ο Ο’ Κόνορ. «Ή αν πας σε ένα μάθημα ομαδικής άσκησης — κάποιους δασκάλους τους συμπαθείς πολύ, κάποιους άλλους όχι. Αυτό είναι επίσης μέρος του πλαισίου. Αν προσπαθούμε να βοηθήσουμε την ψυχική υγεία των ανθρώπων μέσω της άσκησης, τότε δεν πρέπει μόνο να σκεφτόμαστε τη “δόση” και τον τύπο της άσκησης, αλλά πρέπει επίσης να ρωτάμε: Ποιο είναι το πλαίσιο», είπε χαρακτηριστικά.

Για τον ίδιο, το βασικό συμπέρασμα είναι σαφές:

Δεν έχει σημασία μόνο η κίνηση. Σημασία έχει το νόημα, το περιβάλλον και η εμπειρία που συνοδεύουν τη δραστηριότητα, καθώς αυτά καθορίζουν τον αντίκτυπο της άσκησης στην ψυχική υγεία.