Το «burnout της καθημερινότητας» είναι μια ύπουλη μορφή εξάντλησης που δεν έχει ωράριο, δεν δίνει «ρεπό» και δεν περιλαμβάνει κάποιον εργοδότη να κατηγορήσεις… Σκέψου μια μαμά που προσπαθεί να τα προλάβει όλα, έναν φοιτητή που νιώθει συνεχώς πίεση, έναν φροντιστή ηλικιωμένων ή έναν άνθρωπο που έχει γεμίσει την καθημερινότητά του με υποχρεώσεις χωρίς καθόλου χώρο και χρόνο για τον εαυτό του.
Burnout στην καθημερινότητα: Τα σημάδια που προσπερνάμε
Το burnout δεν προκύπτει ξαφνικά. Είναι συχνά το αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας συσσώρευσης άγχους, χωρίς επαρκή ξεκούραση ή υποστήριξη. Τα σημάδια μπορεί να μοιάζουν με “μικρά καθημερινά προβλήματα“, αλλά όταν επιμένουν, αποτελούν καμπανάκι:
- Μόνιμη κόπωση, ακόμη και μετά από ύπνο ή ξεκούραση χωρίς να υπάρχει πρόβλημα υγείας.
- Απώλεια κινήτρου – ακόμα και για πράγματα που σε ευχαριστούσαν παλιά.
- Συναισθηματική αποσύνδεση, αδιαφορία ή εκνευρισμός με το παραμικρό.
- Διαρκές αίσθημα ότι «δεν προλαβαίνεις» ή «τρέχεις για όλα».
- Πόνοι χωρίς ιατρική εξήγηση, π.χ. πονοκέφαλοι, πόνοι στην πλάτη, τάσεις λιποθυμίας ή ταχυκαρδίες.
- Δυσκολία συγκέντρωσης, μνήμη που «μπλοκάρει», νευρικότητα.
Συχνά, το άτομο που βιώνει burnout δεν το καταλαβαίνει — απλώς νομίζει ότι «είναι κουρασμένο» ή «δεν μπορεί να τα καταφέρει τελευταία».
Γιατί μας συμβαίνει;
Στις μέρες μας, η καθημερινότητα μοιάζει με έναν διαρκή αγώνα δρόμου. Η αίσθηση ότι «πρέπει να τα προλάβω όλα» συνοδεύει ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο μας. Το burnout προκύπτει όταν:
- Δεν υπάρχει ουσιαστική ξεκούραση, μόνο αποσπασματικά «διαλείμματα».
- Δεν υπάρχουν υγιή όρια στις υποχρεώσεις ή στους ανθρώπους γύρω μας.
- Η αυτοφροντίδα θεωρείται «πολυτέλεια» ή «εγωισμός».
- Δεν εκφράζουμε τις ανάγκες μας και φορτωνόμαστε ευθύνες χωρίς υποστήριξη.
Η πανδημία, η ψηφιακή υπερσύνδεση και η αβεβαιότητα της εποχής έχουν ενισχύσει ακόμα περισσότερο αυτό το φαινόμενο.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Δεν χρειάζεται να αλλάξεις ριζικά τη ζωή σου. Μόνο μικρά, συνειδητά βήματα:
Αναγνώρισε ότι κάτι δεν πάει καλά
Η αυτοπαρατήρηση είναι το πρώτο βήμα. Αν νιώθεις μονίμως εξαντλημένος/η ή θυμωμένος/η χωρίς λόγο, δεν σημαίνει ότι είσαι αδύναμος/η σαν χαρακτήρας, αλλά ότι χρειάζεται να σε φροντίσεις.
Το σώμα και το μυαλό σου δεν θέλουν να εγκαταλείψεις τις υποχρεώσεις σου — θέλουν να μάθεις να ζεις με αυτές χωρίς να εξαντλείσαι.
Βάλε όρια
Μάθε να λες «όχι» σε υποχρεώσεις που σε εξαντλούν, και «ναι» στο χρόνο για τον εαυτό σου χωρίς ενοχές. Δεν χρειάζεται πάντα να εξηγείς ή να απολογείσαι.
Δημιούργησε “νεκρό χρόνο” κάθε μέρα
Όχι άλλο multitasking. Δώσε 15-30 λεπτά καθημερινά στο… “τίποτα”, για παράδειγμα λίγο περπάτημα χωρίς το κινητό, το να πιείς τον καφέ σου με ηρεμία, το να κάτσεις και να παρατηρήσεις απλά το περιβάλλον. Όλα αυτά αποτελούν ξεκούραση για τον εγκέφαλο.
Κίνησε το σώμα σου
Ακόμα και 10 λεπτά ήπιας αερόβιας άσκησης (π.χ. περπάτημα, διατάσεις, yoga) μπορούν να ρίξουν τα επίπεδα κορτιζόλης και να αυξήσουν τις ενδορφίνες — τις φυσικές ορμόνες της χαράς.
Ύπνος και κάλυψη των βασικών αναγκών
Ο ποιοτικός ύπνος, η καλή ενυδάτωση, η ισορροπημένη διατροφή και η ησυχία είναι οι τέσσερις πυλώνες πρόληψης της εξάντλησης. Και δεν είναι διαπραγματεύσιμοι!
Ζήτα βοήθεια
Η υποστήριξη από έναν φίλο ή έναν σύμβουλο ψυχικής υγείας μπορεί να κάνει τη διαφορά.
