Σε έναν κόσμο εμμονικό με την αυτοπροβολή, ο ηθοποιός, μουσικός και «θλιμμένος» Κιάνου Ριβς έχει αναδειχθεί σε αντίδοτο της εποχής μας, αποδεικνύοντας ότι η πραγματική επιτυχία πηγάζει από την ταπεινότητα, τη συμπόνια και την αυθεντικότητα.
Βέβαια πίσω από το σχεδόν πάντα ευγενικό χαμόγελο του, κρύβονται τραγωδίες, στιγμές που όρισαν τον χαρακτήρα και τη φιλοσοφία ζωής του. Ο Κιάνου Ριβς έχει δοκιμαστεί σκληρά από τη μοίρα, με απώλειες που θα μπορούσαν να καταρρακώσουν τον οποιονδήποτε, όχι όμως τον Τζον Γουίκ της οθόνης.
Η «μαύρη λίστα» των τραγωδιών που σημάδεψαν τη ζωή του Ριβς ξεκίνησε νωρίς. Το 1993, έχασε τον καλύτερό του φίλο, τον ηθοποιό Ρίβερ Φίνιξ, ο οποίος έφυγε από τη ζωή από υπερβολική δόση ναρκωτικών σε ηλικία μόλις 23 ετών. Ήταν ένα περιστατικό που τον συγκλόνισε βαθύτατα. Ωστόσο, οι μεγαλύτερες δοκιμασίες ήταν ακόμα μπροστά.
Έξι χρόνια μετά, το 1999, ο Ριβς και η σύντροφός του, Τζένιφερ Σάιμ, περίμεναν το πρώτο τους παιδί, μία κόρη που επρόκειτο να ονομάσουν Έιβα Άρτσερ Σάιμ-Ριβς. Δυστυχώς, το βρέφος γεννήθηκε νεκρό. Η απώλεια αυτή βύθισε το ζευγάρι σε βαθιά κατάθλιψη, οδηγώντας τελικά στον χωρισμό τους. Τίποτα όμως δεν είχε τελειώσει.
Μόλις 18 μήνες αργότερα, το 2001, η Τζένιφερ Σάιμ σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Η αβάσταχτη αυτή απώλεια τον σημάδεψε για πάντα.
Ο Κιάνου ριβς και η θλίψη
Ο Κιάνου Ριβς έχει μιλήσει ανοιχτά για τη θλίψη του, με λόγια που συγκινούν. Σε μία συνέντευξή του, είχε πει:
«Ο κόσμος έχει την εσφαλμένη αντίληψη ότι μπορείς να διαχειριστείς τη θλίψη. Όμως, η θλίψη δεν φεύγει ποτέ. Απλώς αλλάζει μορφή. Έρχεται σαν κύμα που σε χτυπά, αλλά αντί να φύγει, αφήνει πίσω του ίζημα, μία μόνιμη παρουσία που παραμένει στην καρδιά σου». Ο ίδιος έχει παραδεχτεί ότι έχει περάσει περιόδους κατάθλιψης, αλλά η εσωτερική του δύναμη και η καλοσύνη που τον διακρίνει, τον κράτησαν όρθιο.
Μία ακόμα δοκιμασία στη ζωή του ήταν η μάχη της αδελφής του, Κιμ Ριβς, με τη λευχαιμία. Από τη στιγμή που διαγνώστηκε η ασθένεια το 1991, ο Κιάνου της στάθηκε βράχος, αφιερώνοντας σημαντικό μέρος της ζωής του για τη φροντίδα της. Πούλησε το σπίτι του για να βρίσκεται κοντά της και ίδρυσε ένα ιδιωτικό ίδρυμα για την έρευνα κατά του καρκίνου.
Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δεν έχει μιλήσει ποτέ δημόσια για το φιλανθρωπικό του έργο, πηγές αναφέρουν ότι έχει δωρίσει τεράστια ποσά σε νοσοκομεία και ερευνητικά κέντρα.
Η απλότητα και η ταπεινότητά του είναι πλέον θρυλικές. Ο Κιάνου Ριβς έχει γίνει υλικό για άπειρες ιστορίες και ανέκδοτα, έχει γίνει μιμίδιο με εικόνς που τον δείχνουν να περιμένει υπομονετικά στην ουρά έξω από ένα πάρτι του, αντί να εκμεταλλευτεί τη φήμη του. Ο ηθοποιός έχει οικειοθελώς αναβάλει την πληρωμή του για τις παραγωγές, ώστε να απελευθερώσει μέρος του προϋπολογισμού τους και να μπορέσουν να πληρωθούν και άλλοι συνεργάτες του.
«Το να είσαι διάσημος, δεν είναι το ίδιο με το να είσαι σπουδαίος. Είναι απλώς μία δουλειά» είχε πει επιβεβαιώνοντας ότι η διάρκεια και το χάρισμά του δεν πηγάζουν από την αλαζονεία, αλλά από τη φροντίδα για τους άλλους.
Όσο κλισέ ή κάλπικο και αν ακούγεται, ο Κιάνου Ριβς έχει αποδείξει σχεδόν σε κάθε συνέντευξη του ότι δεν σκέφτεται σαν σταρ που είναι αφοσιωμένος στη μπράντα και την εικόνα του αλλά αλλά ως ένας «καλός άνθρωπος» που επιδιώκει να αναδείξει και τους άλλους γύρω του -ένας σπάνιος Σαμαρείτης στη βιομηχανία του θεάματος.
Όχι όπως οι άλλοι
Σε καιρούς όπου η επιτυχία μετριέται με τους αριθμούς, τα likes και την προβολή, η φιλοσοφία ζωής του Κιάνου Ριβς είναι εδώ για να ανατρέψει τα πάντα. Το ίντερνετ έχει γεμίσει με ιστορίες ανθρώπων που τον συνάντησαν και έμειναν έκπληκτοι από την απλότητα και την ευγένειά του. Πολλοί τον περιγράφουν ως έναν απόλυτα «κανονικό» άνθρωπο, με μία ήρεμη ενέργεια, ο οποίος μοιάζει να απορεί με το γιατί κάποιος θα ήθελε να του μιλήσει.
Εξοικειωμένος με το θάνατο, ο ηθοποιός, παραγωγός, μουσικός, συλλέκτης γραφομηχανών και συγγραφέας Κιάνου Ριβς έχει εξομολογηθεί πως προσπαθεί να συμβιβαστεί με την ιδέα του θανάτου όσο μεγαλώνει. Στο BBC υποστήριξε ότι «στην ηλικία που έχω φτάσει, σκέφτομαι το θάνατο όλη την ώρα. Eίμαι νέος γέρος. Νομίζω ότι το να σκέφτομαι τον θάνατο είναι καλό. Ελπίζω πως με κάνει να εκτιμώ την αναπνοή που έχουμε και τις σχέσεις που έχουμε τη δυνατότητα να απολαμβάνουμε».
Ο Ριβς έχει σχέση με την visual artist, Αλεξάντρα Γκραντ, η οποία έχει δηλώσει πως ο σύντροφος της είναι η πηγή έμπνευσης της. «Είναι τόσο δημιουργικός, τόσο ευγενικός και δουλεύει πολύ σκληρά. Οι δουλειές μου έχουν γίνει πιο χαρούμενες, από τότε που τον γνώρισα. Πιέζουμε ο ένας τον άλλον, να δημιουργήσουμε νέους δρόμους. Είναι πηγή έμπνευσης να βλέπεις πώς λύνει τα προβλήματα του ένας άνθρωπος».
Σε καιρούς όπου κυριαρχεί ο θόρυβος και οι φωνακλάδες με τα υπερτροφικά «εγώ», ο Κιάνου Ριβς δεν μπορεί παρά να αποτελεί την εξαίρεση στον κανόνα. Ο αγαπημένος ηθοποιός, σύμφωνα με τον αρθρογράφο Τιμ Ντένινγκ, είναι η ζωντανή απόδειξη ότι η σιωπή μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο. Η ήσυχη στάση ζωής του μας ωθεί σε βαθύτερη σκέψη και διαύγεια, φέρνοντας τελικά την αλλαγή.
Σιωπή ως όπλο
Ο Κιάνου Ριβς δεν ενδιαφέρεται για τη φήμη ή τον θόρυβο. Αντιθέτως, επιλέγει να παραμένει σιωπηλός για μεγάλα διαστήματα. Γενικά δεν μιλάει πολύ, όμως όταν αποφασίζει να μιλήσει, το κοινό τον ακούει.
Αυτό αποδεικνύεται από την ιστορική συνέντευξή του στον Στίβεν Κόλμπερτ, όπου ο παρουσιαστής τον ρώτησε: «Τι νομίζεις ότι συμβαίνει όταν πεθαίνουμε;». Ο Ριβς απάντησε λακωνικά: «Ξέρω ότι αυτοί που μας αγαπούν θα μας λείψουν». Η απάντηση αυτή, με εννιά λέξεις, έγινε viral μέσα σε λίγα λεπτά, αποδεικνύοντας ότι η λιτότητα μπορεί να είναι πιο ισχυρή από οποιαδήποτε μακροσκελή ομιλία.
Η σιωπή είναι στρατηγική για τον Κιάνου Ριβς. Οι διάσημες παύσεις του σε συνεντεύξεις, που μερικές φορές διαρκούν πάνω από ένα λεπτό, δεν είναι αποτέλεσμα αμηχανίας.
Όπως είχε περιγράψει ο δημοσιογράφος του Rolling Stone, Κρις Χιθ, ο Ριβς δεν βιάζεται να απαντήσει. Αντιθέτως, χρησιμοποιεί τον χρόνο για να σκεφτεί, να διορθώσει τη σκέψη του και να διατυπώσει την απάντησή του με ακρίβεια. Αυτές οι παύσεις προκαλούν την περιέργεια, δημιουργούν ένταση και κάνουν το κοινό να αφήσει το τηλέφωνο για να αφουγκραστεί την απάντηση.
«Ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μάς διδάσκουν ότι για να τραβήξουμε την προσοχή πρέπει να ουρλιάζουμε, ο Κιάνου Ριβς καλλιεργεί το αντίθετο. Η απαλή φωνή του τραβάει τους ανθρώπους κοντά του, αναγκάζοντάς τους να ακούσουν προσεκτικά» έχουν γράψει οι Times για το φαινόμενο Ριβς.
«Οι σιωπηλοί άνθρωποι, όπως ο Ριβς, φαίνεται ότι είναι εξυπνότεροι: ακούν προσεκτικά, δείχνουν ενσυναίσθηση, και εκφράζουν τις σκέψεις τους μόνο όταν έχουν κάτι ουσιαστικό να πουν. Στην ουσία, ο Κιάνου Ριβς διδάσκει ότι η σιωπή δεν είναι αδυναμία, αλλά ένα εργαλείο που μας κάνει να σκεφτούμε βαθιά. Σε έναν κόσμο που χάνεται στον συνεχή θόρυβο, οι ήσυχοι άνθρωποι έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τον κόσμο, ακριβώς επειδή μας αναγκάζουν να σκεφτούμε».
Ένας στωικός του Χόλιγουντ
Ενώ άλλοι σταρ «χτίζουν» την προσωπική τους μπράντα και «επιμελούνται» την εικόνα τους σαν εκθέματα μουσείου, ο Κιάνου Ριβς επιδεικνύει αθόρυβα τι σημαίνει να είσαι απελευθερωμένος από την ανάγκη για εξωτερική αναγνώριση. Η στάση του απέναντι στη ζωή μοιάζει να έχει βγει από τα διδάγματα των αρχαίων Στωικών φιλοσόφων, οι οποίοι πίστευαν ότι η πραγματική ευτυχία δεν βρίσκεται στον πλούτο ή τη φήμη, αλλά στην εσωτερική γαλήνη σχολιάζει ο Mπράντ Ντάβενπορτ.
«Ο Κιάνου Ριβς έχει αντιμετωπίσει περισσότερες τραγωδίες απ’ όσες οι περισσότεροι άνθρωποι θα μπορούσαν να αντέξουν. Αντί να γίνει πικρόχολος ή να αποσυρθεί από τον κόσμο, συνέχισε να εργάζεται, να είναι ευγενικός και να παραμένει παρών. Αυτή η ανθεκτικότητα δεν είναι τυχαία. Αποτελεί την επιτομή του Στωικισμού και μας διδάσκει πώς να ελέγχουμε την αντίδρασή μας σε όσα δεν μπορούμε να ελέγξουμε.
Οι περισσότεροι διάσημοι αντιμετωπίζουν την αναγνωρισιμότητά τους ως ένα βραβείο που χρειάζεται συνεχή φροντίδα. Ο Κιάνου Ριβς, από την άλλη πλευρά, τη βλέπει σαν τον καιρό. Είναι απλώς κάτι που συμβαίνει γύρω του, ενώ αυτός συνεχίζει τη ζωή του.
Χρησιμοποιεί το μετρό, κουβαλάει ο ίδιος τις αποσκευές του και παραχωρεί τη θέση του σε αγνώστους. Αυτές δεν είναι κινήσεις για τις κάμερες. Είναι πράξεις ενός ανθρώπου που πραγματικά δεν θεωρεί τον εαυτό του πιο σημαντικό από κανέναν άλλο. Οι Στωικοί χαρακτήριζαν τον πλούτο και τη φήμη ως ‘προτιμητέα αδιάφορα’. Δεν είναι ούτε καλά, ούτε κακά. Απλώς περιστάσεις. Αυτό που έχει σημασία είναι ο τρόπος που αντιδράς σε αυτές.
Όταν ο Κιάνου δίνει χρήματα –και δίνει πολλά– το κάνει αθόρυβα. Δεν υπάρχουν δελτία Τύπου, αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή φιλανθρωπικά γκαλά με φωτογράφους. Αγόρασε μοτοσικλέτες για ολόκληρη την ομάδα των κασκαντέρ στο Matrix, δέχτηκε μείωση στην αμοιβή του για να πληρωθούν καλύτερα οι υπεύθυνοι των ειδικών εφέ και χρηματοδοτεί επί χρόνια την έρευνα για τον καρκίνο χωρίς να το πουλάει.
Οι περισσότεροι χρησιμοποιούν τη γενναιοδωρία για προσωπική προβολή. Ο Κιάνου τη χρησιμοποιεί ως μία βασική ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Το Χόλιγουντ έχει χτιστεί πάνω στην ψευδαίσθηση του ελέγχου. Ο Κιάνου Ριβς, ωστόσο, είναι εντυπωσιακά άνετος με το να μην γνωρίζει τι του επιφυλάσσει το μέλλον. Επιλέγει ρόλους που τον ενδιαφέρουν, όχι αυτούς που θα προωθήσουν την καριέρα του.
«Τι νομίζεις ότι συμβαίνει όταν πεθαίνουμε;» τον ρώτησε ο Κόλμπερτ. Ο Ριβς έκανε μια παύση και απάντησε λακωνικά: «Ξέρω ότι αυτοί που μας αγαπούν θα μας λείψουν»
Οι Στωικοί δίδασκαν ότι το να προσπαθείς να ελέγξεις το μέλλον είναι σαν να προσπαθείς να κατευθύνεις ένα πλοίο με ένα κουτάλι. Ο Ριβς έχει μάθει αυτό το μάθημα με απόλυτη επιτυχία. Η φιλοσοφία του αυτή επεκτείνεται και στην αποδοχή της θνητότητας. Την κοίταξε κατάματα και έχει βρει τη γαλήνη.
Επιπλέον, είναι απίστευτα παρών. Σε συνεντεύξεις, ακούει με προσοχή, κοιτάζει στα μάτια και δείχνει γνήσιο ενδιαφέρον για τη συζήτηση. Η ικανότητά του να βρίσκεται στο ‘εδώ και τώρα’ δεν είναι μία παράσταση.
Έχει μάθει να είναι εκεί που βρίσκεται, αντί να σκέφτεται πού θα έπρεπε να είναι. Είναι η απόδειξη ότι δεν χρειάζεται να είσαι ο Νίο για να εφαρμόσεις τις αρχές του Στωικισμού στη ζωή σου. Μπορείς να είσαι επιτυχημένος χωρίς να είσαι προσκολλημένος στην επιτυχία. Μπορείς να είσαι διάσημος χωρίς να σε ορίζει η φήμη. Μπορείς να αντιμετωπίσεις την τραγωδία χωρίς να καταστραφείς από αυτή».
«Άμλετ ανάμεσα μας»
Όπως αποκάλυψε ο σκηνοθέτης του Τζον Γουίκ, Τσαντ Σταχέλσκι, ο Κιάνου αξιοποίησε τα τραύματα από το παρελθόν του, τη θλίψη του για να κατανοήσει σε βάθος τον χαρακτήρα του εκτελεστή που υποδύθηκε στην ταινία του 2014, καθώς ο Τζον Γουίκ έχασε και αυτός τη γυναίκα του.
«Ο Κιάνου είναι ο μόνος που μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο. Ήταν ένα από τα θεμέλια του ρόλου. Λατρεύω τη θλίψη του. Ταυτίζομαι με αυτό και δεν νομίζω ότι το ξεπερνάς ποτέ. Η θλίψη και η απώλεια δεν φεύγουν ποτέ» είχε σχολιάσει ο Σταχέλσκι. Ο ίδιος ο Ριβς παραδέχτηκε σε συνέντευξή του ότι η θλίψη του Τζον Γουίκ ήταν κάτι με το οποίο μπορούσε να ταυτιστεί.
«Ο Κιάνου Ριβς είναι ο Άμλετ! Ένας ερωτευμένος, μοναχικός άνθρωπος, πολύ αφοσιωμένος στην ενδοσκόπηση, που αποφεύγει τη βία, μέχρι αυτή να γίνει απολύτως απαραίτητη και να έχει τη δύναμη να ξεπερνά τον χώρο και τον χρόνο»
Βέβαια το «κλειδί» για να κατανοήσεις τη σπανιότητα του Ριβς ως ανθρωπότυπος στη βιομηχανία του θεάματος δεν βρίσκεται στους ρόλους δράσης του.
Το 1995 ο Ριβς υποδύθηκε τον Άμλετ στο θέατρο του Καναδά, κερδίζοντας διθυραμβικά σχόλια από τον αυστηρό κριτικό Ρότζερ Λιούις, ο οποίος είχε γράψει ότι ο Ριβς «ενσάρκωσε την αθωότητα, την υπέροχη μανία, τη ζωώδη χάρη των αλμάτων και των ορίων, τη συναισθηματική βία που συνθέτουν τον πρίγκιπα της Δανίας».
«Είναι ένας από τους τρεις κορυφαίους Άμλετ που έχω δει, για έναν απλό λόγο: είναι ο Άμλετ! Ένας ερωτευμένος, μοναχικός άνθρωπος, πολύ αφοσιωμένος στην ενδοσκόπηση, που αποφεύγει τη βία, μέχρι αυτή να γίνει απολύτως απαραίτητη και να έχει τη δύναμη να ξεπερνά τον χώρο και τον χρόνο» πρόσθεσε.
«Τι θα έκανε ο Κιάνου;»
Η «μυστική» συνταγή του Ριβς βασίζεται σε απλές, θεμελιώδεις, αρχές.
Τον διακρίνει η ταπεινότητα (σε κάθε του δημόσια εμφάνιση, ο Ριβς αφιερώνει δυσανάλογο χρόνο για να αναγνωρίσει και να ευχαριστήσει την ομάδα του, από τον σκηνοθέτη μέχρι τον τεχνικό του συνεργείο, όλοι έχουν την ίδια αξία για εκείνον), φροντίζει να έχει χρόνο για περισυλλογή (φωτογραφίες του Κιάνου Ριβς να κάθεται μόνος και να σκέφτεται είναι γνωστές και αναρίθμητες με πολλούς να αποκαλούν τη μέθοδο του ως «θετική μοναξιά»), έκανε την τραγωδία, προοπτική και αναγεννιέται αδιάκοπα.
Η καριέρα του έχει περάσει από περιόδους ύφεσης και επιστροφών. Μετά από κάθε απομάκρυνση από τα φώτα της δημοσιότητας, επέστρεφε δυναμικά και καλύτερος από πριν, είτε ως Νίο στο Matrix είτε ως Τζον Γουίκ. αναγεννημένος. Ενδοσκόπηση, εξέλιξη, επιστροφή.
Τέλος, ο Κιάνου Ριβς προωθεί με τη στάση του (ακόμη και αν αυτό είναι μάρκετινγκ, ας είναι) τη συμπόνια και την ευαλωτότητα. Για δεκαετίες, ο Ριβς υπερασπίζεται μία αρρενωπότητα που είναι απέναντι από την Alpha εμμονή και τον machismo και αυτό αξίζει πολλά.
Σε έναν κόσμο που προωθεί τον ανταγωνισμό, τον ατομικισμό και την αντιπαλότητα, ο Ριβς είναι ένα «αντίδοτο». Ένας επιτυχημένος σταρ και αφοσιωμένος ρόκερ, ο Ριβς ταξιδεύει με τις μοτοσυκλέτες του διαγράφοντας μια συχνά μοναχική, αλλά λαμπερή στην ιδιαιτερότητα της, πορεία. Ένα παγκόσμιο φαινόμενο, όχι για τους εμβληματικούς ρόλους του, αλλά και για την εμπορική του ισχύ στα ταμεία ο Κιάνου Ριβς δεν θέλησε ποτέ να είναι ένας άφθαρτος ήρωας.
Η στάση του είναι τόσο σπάνια και ιδιαίτερη ώστε έχει γίνει αντικείμενο ανάλυσης, μελέτης, ενώ υπάρχουν ακόμη και εγχειρίδια ζωής για να σκέφτεσαι όπως ο Κιάνου Ριβς.
Ο Ριβς έχει εμπνεύσει ένα κίνημα καλοσύνης γιατί «ίσως τελικά η απάντηση στην ευτυχία δεν είναι να αναρωτηθείς Τι θα έκανε ένας επιτυχημένος άνθρωπος; αλλά Τι θα έκανε ο Κιάνου Ριβς;» σημειώνουν οι Los Angeles Times.
*Από τον Λουκά Καρνή
