Παλαιότερα οι άνθρωποι ήταν πιο συνδεδεμένοι με τη φύση. Νέα έρευνα δείχνει ότι αυτή η σύνδεση έχει μειωθεί κατά 60% τα τελευταία 200 χρόνια. Η εν λόγω έρευνα, που έχει δημοσιευτεί στο επιστημονικό περιοδικό Earth, προειδοποιεί ότι η πτώση αυτή μπορεί να συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια, αν δεν υπάρξουν παρεμβάσεις. Γιατί όμως είναι τόσο σημαντική η σχέση μας με τον φυσικό κόσμο;
Σήμερα, πολλοί περνούν την ημέρα τους μπροστά σε έναν υπολογιστή και η πιο κοντινή επαφή με αυτό που λέμε «άγρια ζωή» μπορεί να είναι ένα περιστέρι στο μπαλκόνι του. Με σχεδόν το 85% του πληθυσμού του Ηνωμένου Βασιλείου, που αντιστοιχεί σε περίπου 57 εκατομμύρια ανθρώπους να ζουν σε πόλεις, η σύνδεσή μας με τη φύση φαίνεται να αποδυναμώνεται ολοένα και περισσότερο.
Η μελέτη δείχνει ότι η σύνδεση του ανθρώπου με τη φύση σήμερα έχει μειωθεί δραματικά. Ακόμη και το 2022, έρευνα έδειξε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν τελευταίο σε δείκτες σύνδεσης με τη φύση. Και μπορεί να ακούγεται σαν άλλη μια στατιστική, αλλά στην πραγματικότητα αυτή η αποσύνδεση έχει τεράστιες συνέπειες στην ευημερία μας, στη δημιουργικότητά μας και ακόμη και στον ίδιο τον πλανήτη.
Γιατί χρειαζόμαστε τη φύση περισσότερο από όσο νομίζουμε
Όταν μιλάμε για φύση, σκεφτόμαστε βουνά, θάλασσες, ή πεζοπορία στην εξοχή. Όμως η επιστήμη δείχνει ότι η σχέση μας με τη φύση είναι θεμελιωμένη στην υγεία και την ευτυχία μας. Η επαφή με πράσινους χώρους μειώνει τις ορμόνες του στρες, βελτιώνει τη συγκέντρωση και ανεβάζει τη διάθεση. Ακόμη και η θέα των δέντρων ή το κελάηδισμα των πουλιών μπορούν να «ξεκουράσουν» την προσοχή μας.
Συχνά ξεχνάμε ότι η φύση δεν είναι κάτι ξεχωριστό από εμάς. Όταν λέμε ότι χάσαμε τη σύνδεση με τη φύση, στην πραγματικότητα ίσως αυτό να σημαίνει ότι έχουμε χάσει τη σύνδεση με τον ίδιο τον εαυτό μας. Οι ψυχολόγοι αποκαλούν αυτό το φαινόμενο «attention restoration effect» και έχει να κάνει με την στροφή στα απλά, τα ήπια μοτίβα της φύσης, όπως είναι το θρόισμα των φύλλων, ο ρυθμός των κυμάτων, τα τιτιβίσματα, αυτά που δίνουν στον εγκέφαλο την ευκαιρία να ξεκουραστεί και να ανασυγκροτηθεί.
Η μεγάλη αποσύνδεση
Η μελέτη δείχνει ότι από τον 19ο αιώνα, ακόμη και οι αναφορές στη φύση σε βιβλία, ιστορίες και γενικότερα στη γλώσσα έχουν μειωθεί σταθερά. Λέξεις όπως «βελανίδι», «βρύα», «βατόμουρο» σβήνουν σιγά-σιγά. Και το αποτέλεσμα είναι πως όσο λιγότερο μιλάμε για τη φύση, τόσο λιγότερο νιώθουμε κομμάτι της.
Με δεδομένο ότι οι περισσότεροι ζουν σε πόλεις, περνούν πάνω από το 90% της ζωής τους σε εσωτερικούς χώρους και καταφεύγουν σε οθόνες για εργασία και ψυχαγωγία, η αποξένωση μοιάζει αναπόφευκτη. Οι επιστήμονες έχουν έναν όρο και γι’ αυτό. Το ονομάζουν «extinction of experience», δηλαδή εξαφάνιση της εμπειρίας.
Αυτό δεν είναι απλά θλιβερό, αλλά μπορεί να είναι και επικίνδυνο. Όταν οι άνθρωποι νιώθουν λιγότερο συνδεδεμένοι με τη φύση, είναι και λιγότερο πιθανό να την προστατέψουν. Η μελέτη προβλέπει ότι η αποσύνδεση αυτή θα συνεχιστεί, εκτός αν υπάρξουν σοβαρές κοινωνικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα η γνωριμία των παιδιών με τη φύση από μικρή ηλικία και το «πρασίνισμα» των πόλεων.
Σημάδια αποσύνδεσης
- Νιώθετε ανήσυχοι ή εξαντλημένοι μετά από πολλές ώρες σε εσωτερικούς χώρους
- Αντί να βγείτε έξω, στρέφεστε στο κινητό για «διάλειμμα»
- Δυσκολεύεστε να συγκεντρωθείτε ή να κοιμηθείτε
- Σας λείπει η αίσθηση έμπνευσης ή «δέους»
Φύση, τα οφέλη στη ζωή και την υγεία
- Ηρεμία: 20 λεπτά σε φυσικό περιβάλλον μειώνουν τα επίπεδα κορτιζόλης (ορμόνη στρες)
- Ενίσχυση ανοσοποιητικού: Τα δέντρα απελευθερώνουν φυτοκτόνα που ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού
- Καλύτερος ύπνος: Το φυσικό φως ρυθμίζει τον κιρκάδιο ρυθμό
- Καλύτερη συγκέντρωση: Ακόμα και μικρά διαλείμματα στη φύση βελτιώνουν μνήμη και προσοχή
Πώς να επανασυνδεθείτε με τη φύση
- Κανόνας 20-5-3: 20 λεπτά σε πράσινο χώρο, 3 φορές την εβδομάδα – 5 ώρες σε πιο «άγρια» φύση τον μήνα – 3 μέρες πλήρους αποσύνδεσης τον χρόνο.
- Μικρές στιγμές: Πιείτε καφέ στο μπαλκόνι ή ανοίξτε το παράθυρο και νιώστε τον αέρα
- Φέρτε τη φύση μέσα: Φυτά εσωτερικού χώρου, λουλούδια, μυρωδικά στο περβάζι
- Συνειδητοί περίπατοι: Βάλτε το κινητό στην τσέπη και παρατηρήστε τον ουρανό, τους ήχους και τα φύλλα
