Η κλιματική κρίσει επηρεάζει όλες τις περιοχές του κόσμου, από τα δάση του Αμαζονίου μέχρι τον βυθό της θάλασσας. Ο πλανήτης μας φαίνεται να εισέρχεται σε μια νέα και δυνητικά μη αναστρέψιμη πραγματικότητα, καθώς πλησιάζει το πρώτο μεγάλο «σημείο καμπής» για το κλίμα: τον εκτεταμένο θάνατο των κοραλλιογενών υφάλων. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας ιστορικής έκθεσης, που συνέταξαν 160 επιστήμονες από όλο τον κόσμο, προειδοποιώντας ότι η Γη βρίσκεται ένα βήμα πριν από μια αλυσίδα μεταβολών που θα μπορούσαν να αλλάξουν δραματικά τη ζωή στον πλανήτη.
Η κλιματική κρίση φτάνει στον βυθό
Η συνεχιζόμενη καύση ορυκτών καυσίμων αυξάνει τη μέση θερμοκρασία της Γης, προκαλώντας πιο έντονα κύματα καύσωνα, πλημμύρες, ξηρασίες και πυρκαγιές. Πίσω από αυτά τα φαινόμενα, όμως, διαφαίνονται ακόμα πιο βαθιές μετατοπίσεις: η κλιματική αλλαγή ωθεί ολόκληρα οικοσυστήματα προς την αποσταθεροποίηση.
«Πλησιάζουμε γρήγορα πολλαπλά σημεία καμπής του συστήματος της Γης που θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν τον κόσμο μας, με καταστροφικές συνέπειες για τους ανθρώπους και τη φύση», δήλωσε ο Τιμ Λέντον, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Exeter και επικεφαλής συγγραφέας της έκθεσης.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα κοράλλια των θερμών υδάτων είναι τα πρώτα που βιώνουν αυτό το σημείο καμπής. Από το 2023 βρίσκεται σε εξέλιξη η χειρότερη μαζική λεύκανση υφάλων που έχει καταγραφεί ποτέ. Με περισσότερους από 8 στους 10 ύφαλους να έχουν επηρεαστεί, ένα πολύχρωμο και ζωτικό οικοσύστημα μετατρέπεται σταδιακά σε λευκό, νεκρό τοπίο που κυριαρχείται από φύκια.
Οικοσυστήματα στα όρια
«Έχουμε πλέον πιέσει τα κοράλλια πέρα από αυτό που μπορούν να αντέξουν», τονίζει ο Μάικ Μπάρετ, συν-συγγραφέας της έκθεσης. Αν δεν ανακοπεί η υπερθέρμανση, οι ύφαλοι «όπως τους γνωρίζουμε θα χαθούν».
Η απώλεια τους δεν είναι απλώς αισθητική ή περιβαλλοντική. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι:
-
Αποτελούν βασικό βιότοπο για εκατομμύρια θαλάσσια είδη
-
Συμβάλλουν καθοριστικά στην επισιτιστική ασφάλεια εκατομμυρίων ανθρώπων
-
Συνεισφέρουν τρισεκατομμύρια δολάρια στην παγκόσμια οικονομία μέσω της αλιείας και του τουρισμού
-
Προστατεύουν τις παράκτιες περιοχές από καταιγίδες και διάβρωση
Η κατάρρευσή τους θα έχει επομένως συστημικές συνέπειες για το περιβάλλον, την οικονομία και την ανθρώπινη ασφάλεια.
Ντόμινο κλιματικής αστάθειας
Η έκθεση προειδοποιεί ότι η Γη βρίσκεται στα πρόθυρα πολλών ακόμα σημείων καμπής, καθώς είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ξεπεράσει τον στόχο του 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα — το όριο που έχει συμφωνηθεί διεθνώς για τον περιορισμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Μία από τις πιο ανησυχητικές πιθανές συνέπειες είναι η κατάρρευση της Ατλαντικής Μεσημβρινής Ανατρεπόμενης Κυκλοφορίας (AMOC), ενός κρίσιμου δικτύου ωκεάνιων ρευμάτων που ρυθμίζουν το κλίμα. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να ψυχράνει απότομα περιοχές της Ευρώπης, να θερμάνει άλλες, να διαταράξει τους μουσώνες και να ανεβάσει δραματικά τη στάθμη της θάλασσας.
«Υπάρχει πλέον ο κίνδυνος αυτή η κατάρρευση να συμβεί κατά τη διάρκεια της ζωής των ανθρώπων που ζουν σήμερα», υπογραμμίζουν οι ειδικοί.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Όσλο, προειδοποιούν πως οι σημερινές πολιτικές δεν μπορούν να ανταποκριθούν στη φύση αυτών των αλλαγών: «Έχουν σχεδιαστεί για σταδιακές μεταβολές, όχι για τόσο απότομες, μη αναστρέψιμες και αλληλένδετες κρίσεις».
Όπως τονίζει, οι αποφάσεις που λαμβάνονται τώρα θα μπορούσαν να διαμορφώσουν το μέλλον του συστήματος της Γης για αιώνες.
Η έκθεση ζητά άμεση μείωση των εκπομπών και επέκταση των τεχνολογιών απορρόφησης άνθρακα, ώστε να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας και να υπάρξει, όσο είναι δυνατόν, μια «επαναφορά» στην ισορροπία.
