Έρευνα -δημοσιευμένη στο Nature Communications- επιβεβαίωσε ότι τα όνειρα δεν συμβαίνουν μόνο κατά τη φάση REM του ύπνου, αλλά και στις βαθύτερες και πιο ήρεμες φάσεις του. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η εγκεφαλική δραστηριότητα μοιάζει περισσότερο με την εγρήγορση παρά με τον βαθύ ύπνο, σαν ο εγκέφαλος να είναι «μερικώς ξύπνιος».
Κατά τη διάρκεια της νύχτας, σε οποιοδήποτε στάδιο ύπνου, μπορούν να εμφανιστούν επανειλημμένα υποκειμενικές συνειδητές εμπειρίες, αυτά που ονομάζουμε όνειρα. Ενώ το σώμα μας είναι ακινητοποιημένο, ο εγκέφαλος «ταξιδεύει» και δημιουργεί εικόνες, ήχους, ακόμη και γεύσεις και μυρωδιές, ανάλογα με την κατάσταση του σώματος και των αισθήσεών μας.
Το ενδιαφέρον για τα όνειρα χρονολογείται εδώ και χιλιάδες χρόνια, από την αρχαία Αίγυπτο, τη Μεσοποταμία και την αρχαία Ελλάδα και εκτείνεται σε πολλούς πολιτισμούς και παραδόσεις.
Η επιστημονική αξία
Δεδομένου ότι το ένα τρίτο της ζωής ενός υγιούς ενήλικα είναι αφιερωμένο στον ύπνο και ένα σημαντικό μέρος αυτού του χρόνου αφιερώνεται στα όνειρα, αξίζει να αναλύσουμε περισσότερο αυτό το ζήτημα σήμερα. Αν και τα όνειρα ανέκαθεν γοήτευαν το κοινό, η μελέτη τους έχει και ουσιαστική επιστημονική αξία. Πολλές έρευνες έχουν εξετάσει τι συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο κατά τη διάρκεια των ονείρων, συμβάλλοντας σημαντικά στην κατανόηση της ανθρώπινης συνείδησης.
Ωστόσο, μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχε μια ολοκληρωμένη βάση δεδομένων που να επιτρέπει τη συνολική ανάλυση των ευρημάτων.
Πότε βλέπουμε όνειρα;
Σε αυτό το πλαίσιο, οι ερευνητές της εν λόγω μελέτης, στην οποία λήφθηκαν υπόψη ως δεδομένα πάνω από 2.600 αφυπνίσεις από 505 συμμετέχοντες σε 20 διαφορετικές έρευνες, διαπίστωσαν ότι τα όνειρα δεν περιορίζονται μόνο στη φάση REM, όπου ο εγκέφαλος είναι πιο δραστήριος και τα μάτια κινούνται γρήγορα.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα όνειρα συμβαίνουν και κατά τη διάρκεια των βαθύτερων και πιο ήρεμων σταδίων του ύπνου. Ενδιαφέρον έχει ότι όταν τα όνειρα εμφανίζονται κατά την ήρεμη αυτή φάση, η εγκεφαλική δραστηριότητα μοιάζει περισσότερο με την κατάσταση εγρήγορσης παρά με τον βαθύ ύπνο. Είναι δηλαδή, όπως αναφέρουν οι μελετητές, κάπως σαν ο εγκέφαλος να είναι «μερικώς ξύπνιος».
Επιπλέον, οι επικεφαλής της μελέτης εφάρμοσαν αλγορίθμους τεχνητής νοημοσύνης για να αναλύσουν τα πρότυπα εγκεφαλικής δραστηριότητας πριν από κάθε αφύπνιση. Με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, κατάφεραν να προβλέψουν εάν το άτομο εκείνη τη στιγμή ονειρευόταν, με σταθερά και αξιόπιστα αποτελέσματα.
Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση θα μπορούσε στο μέλλον να μας δώσει τη δύναμη να ξέρουμε τι ονειρεύεται κάποιος, αφού θα μπορούσε να επιτρέψει τον πιο ακριβή εντοπισμό όχι μόνο του πότε ονειρευόμαστε, αλλά και του είδους της εμπειρίας που βιώνουμε κατά τον ύπνο.
