Στην εποχή των συντομογραφιών, το FOBB μοιάζει αρχικά με τυπογραφικό λάθος. Κι όμως, πρόκειται για ένα φαινόμενο που εμφανίζεται όλο και συχνότερα, ιδίως σε ανθρώπους γύρω στα 40. Το Fear of Being Boring, δηλαδή ο «φόβος του να γίνουμε βαρετοί», είναι ένα υπαρξιακό άγχος που συνδέεται με τη μετάβαση στη μέση ηλικία. Μια φάση ζωής που για χρόνια αποκαλούνταν «κρίση μέσης ηλικίας», αν και ίσως η λέξη «μετάβαση» αποδίδει καλύτερα την πραγματικότητα.
Από την «κρίση» στη μετάβαση
Η μέση ηλικία δεν είναι απαραίτητα κρίση, αλλά μια φυσική ψυχολογική φάση αναστοχασμού. Είναι η στιγμή που συνειδητοποιούμε πως έχουμε διανύσει τη μισή διαδρομή της ζωής και αρχίζουμε να επανεκτιμούμε τι έχουμε πετύχει, τι αφήσαμε ανεκπλήρωτο, αλλά και πώς θέλουμε να ζήσουμε από εδώ και πέρα. Αυτή η επίγνωση θνητότητας, ότι ο χρόνος δεν είναι απεριόριστος, μπορεί να δημιουργεί ένα αίσθημα ανησυχίας.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο γεννιέται και το FOBB. Η σύγκρουση ανάμεσα στην εικόνα του εαυτού μας όπως ήταν —γεμάτος ενέργεια, αυθορμητισμό και περιπέτεια— και στην πραγματικότητα του παρόντος, που συχνά περιλαμβάνει οικογενειακές υποχρεώσεις, σταθερές ρουτίνες και ένα σώμα που δεν ανταποκρίνεται όπως παλιά.
Η κρίση μέσης ηλικίας ίσως ανήκει οριστικά στο παρελθόν
Προηγούμενες μελέτες είχαν επισημάνει την ύπαρξη της «καμπούρας της δυστυχίας» (“unhappiness hump”), μιας αύξησης της ανησυχίας, του άγχους και της κατάθλιψης, που κορυφωνόταν περίπου στην ηλικία των 47 ετών, προτού αρχίσει να μειώνεται ξανά. Ωστόσο, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Ντάρτμουθ διαπίστωσαν πως αυτή η κορύφωση τείνει να μην ισχύει πια.
FOBB: Όταν η ζωή «ηρεμεί» και αυτό μας φοβίζει
Πολλοί άνθρωποι βιώνουν ένα είδος νοσταλγίας για τη ζωντάνια της νιότης: τα ξενύχτια, τα ταξίδια, τις αυθόρμητες αποφάσεις. Αντίθετα, η σημερινή καθημερινότητα, γεμάτη επαγγελματικές ευθύνες, οικογενειακά καθήκοντα και λιγότερο ελεύθερο χρόνο, μοιάζει «βαρετή». Έτσι, γεννιέται ο φόβος πως έχουμε χάσει κάτι ουσιαστικό: τη «σπίθα» που κάποτε μας χαρακτήριζε.
Ωστόσο, σύμφωνα με την ψυχολογία της μέσης ηλικίας, αυτός ο φόβος είναι απολύτως φυσιολογικός. Ο Καναδός ψυχολόγος Έλιοτ Ζακ, που πρώτος περιέγραψε τη «midlife crisis» τη δεκαετία του ’60, εξηγούσε πως αυτή η περίοδος δεν είναι απαραίτητα καταστροφική. Είναι μια ευκαιρία για επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας και των προτεραιοτήτων μας. Αντί να κυνηγάμε την αδρεναλίνη της νιότης, μαθαίνουμε να εκτιμούμε τη σταθερότητα, τη σύνδεση, τη βαθύτερη ποιότητα των εμπειριών.
Ο φόβος του να γίνουμε βαρετοί, στην πραγματικότητα, μας υπενθυμίζει ότι νοιαζόμαστε για τη ζωή. Ότι θέλουμε να συνεχίσουμε να αισθανόμαστε ζωντανοί, απλώς με νέους τρόπους. Και ίσως αυτή η επιθυμία είναι το πιο συναρπαστικό πράγμα απ’ όλα.
