Για κάποιους ανθρώπους, η σχέση πρέπει να λειτουργεί με τη λογική «σου δίνω, μου δίνεις». Μια τέτοια νοοτροπία δεν είναι απαραίτητα προβληματική από μόνη της, ειδικά αν σκεφτεί κανείς πόσο άνισες είναι καμιά φορά οι σχέσεις. Όμως, στην προσπάθεια να υπάρξει περισσότερη ισότητα, μήπως μερικά ζευγάρια έχουν αρχίσει να «κρατούν σκορ» μεταξύ τους;
Σύμφωνα με νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Personality and Social Psychology Bulletin, φαίνεται πως αυτό συμβαίνει. Οι ερευνητές παρακολούθησαν πάνω από 7.000 ζευγάρια σε διάστημα 13 ετών. Σε κάθε φάση, αξιολογούσαν το πόσο ικανοποιημένοι ήταν οι σύντροφοι από τη σχέση τους, αλλά και το πόσο ισχυρή ήταν η «τάση ανταλλαγής» του καθενός, δηλαδή, η ροπή να μετρούν ποιος δίνει και ποιος παίρνει.
Δύο είδη σχέσεων
Υπάρχουν δύο βασικά είδη σχέσεων. Αυτές είναι οι:
- Κοινοτικές σχέσεις. Οι σύντροφοι δίνουν και προσφέρουν χωρίς να «κρατούν λογαριασμό». Δεν ενεργούν με σκοπό να πάρουν αντάλλαγμα, αλλά επειδή νοιάζονται. Αν, για παράδειγμα, ο ένας φτιάξει δείπνο, δεν μετράει πόσες φορές μαγείρεψε ο άλλος την περασμένη εβδομάδα.
- Σχέσεις ανταλλαγής. Λειτουργούν πιο «επαγγελματικά». Οι σύντροφοι είναι προσεκτικοί στο ποιος έκανε τι και περιμένουν αναγνώριση ή ανταπόδοση. Κρατούν -έστω νοερά- έναν «ισολογισμό» από χάρες και οφειλές.
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ανήκουν απόλυτα στη μία ή την άλλη κατηγορία. Συνήθως κινούνται μεταξύ των δύο, ανάλογα με τη φάση ή τις συνθήκες. Φαίνεται πως υπάρχουν, κατά βάση, 2 λόγοι για τους οποίους καλό θα ήταν να μην επιλέγουμε μια σχέση ανταλλαγής. Αυτοί ειναι οι ακόλουθοι:
1. Η νοοτροπία του «κρατάμε λογαριασμό» βάζει τις σχέσεις σε κίνδυνο
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ξεκάθαρα ότι όταν ένας από τους δύο συντρόφους αυξάνει τη νοοτροπία ανταλλαγής, η ικανοποίηση από τη σχέση μειώνεται και μάλιστα όχι προσωρινά. Ακόμα και δύο χρόνια αργότερα, οι σχέσεις παρέμεναν λιγότερο ικανοποιητικές.
Αυτό σημαίνει πως το να «κρατάμε σκορ» έχει μακροχρόνια αρνητική επίδραση στη δυναμική του ζευγαριού. Δεν είχε σημασία αν και οι δύο είχαν παρόμοια στάση, ακόμα κι αν μόνο ο ένας «κρατούσε λογαριασμό», η σχέση συνολικά γινόταν πιο δυσλειτουργική.
Ενδιαφέρον είναι ότι το αντίθετο δεν ισχύει. Η δυσαρέσκεια δεν οδηγεί απαραίτητα στο να αρχίσει κάποιος να «κρατά σκορ». Αντίθετα, το σκορ φέρνει τη δυσαρέσκεια, όχι το αντίστροφο. Δηλαδή, δεν είναι απλώς σύμπτωμα μιας προβληματικής σχέσης, αλλά παράγοντας που δημιουργεί πρόβλημα.
Στην πράξη, αυτό έχει απόλυτη λογική. Αν ο ένας θυμίζει συνεχώς ποιος έβαλε πλυντήριο, ποιος πήγε στο σουπερμάρκετ ή ποιος πληρώνει περισσότερα, η σχέση μετατρέπεται σε ανταγωνισμό και όχι σε συνεργασία. Με τον καιρό, κάθε μικρό «καρφί» για το ποιος κάνει περισσότερα γίνεται πηγή έντασης και κούρασης.
2. Τα περισσότερα ζευγάρια εγκαταλείπουν αυτή τη νοοτροπία ωριμάζοντας
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα νέα είναι καλά. Καθώς οι σχέσεις ωριμάζουν, οι περισσότεροι σύντροφοι παύουν να «κρατούν σκορ». Όσο περισσότερο είναι μαζί, τόσο λιγότερο περιμένουν «ανταπόδοση» για κάθε μικρή πράξη. Με απλά λόγια, ίσως να μαθαίνουν ότι η αγάπη λειτουργεί καλύτερα όταν σταματήσει κάποιος να μετρά.
Ωστόσο, δεν καταφέρνουν να το κάνουν όλοι με την ίδια ταχύτητα. Όσοι συνεχίζουν να απαιτούν «δικαιοσύνη» σε κάθε μικρή λεπτομέρεια, τείνουν να γίνονται πιο δυστυχισμένοι. Και αυτό γιατί το συνεχές μέτρημα του «ποιος κάνει τι» διαλύει το πνεύμα γενναιοδωρίας πάνω στο οποίο «χτίζονται» οι υγιείς σχέσεις. Όσο περισσότερο διατηρείται αυτή η στάση, τόσο πιο δύσκολο γίνεται να επανέλθει η ζεστασιά και ο αυθορμητισμός που το… σκορ σταδιακά εξαφανίζει.
