Μια νέα έρευνα δείχνει ότι ο θυμός μπορεί να συνδέεται με βελτιωμένες επιδόσεις στη δημιουργικότητα. Η ανασκόπηση δεκάδων προηγούμενων ερευνών, βέβαια, δείχνει ότι αυτό το αποτέλεσμα είναι ιδιαίτερα έντονο, όταν η δημιουργικότητα κατευθύνεται προς εσκεμμένα επιβλαβείς ή κακόβουλους σκοπούς.
Τα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Cognition and Emotion, προσφέρουν μια πιο λεπτομερή εικόνα για τη σύνθετη σχέση ανάμεσα στα συναισθήματά μας και στην ικανότητά μας για καινοτομία. Η ιδέα ότι ο θυμός είναι πάντα καταστροφικός είναι ευρέως διαδεδομένη, ωστόσο η ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα όπου η οργή αποτέλεσε πηγή έμπνευσης ή ώθησης για δημιουργία.
Τελικά ενισχύει ή δυσκολεύει τη σκέψη;
Στον χώρο της ψυχολογίας, η σχέση ανάμεσα στο συναίσθημα και τη δημιουργικότητα έχει αποτελέσει αντικείμενο έντονου ενδιαφέροντος, με αντικρουόμενα αποτελέσματα. Κάποιες μελέτες υποστηρίζουν ότι ο θυμός ενισχύει την πρωτοτυπία της σκέψης, ενώ άλλες δείχνουν ότι τη δυσκολεύει.
Για να ξεκαθαρίσουν αυτή τη σύγχυση, οι επικεφαλής της εν λόγω έρευνας συγκέντρωσαν δεδομένα από 28 ανεξάρτητες μελέτες, με συνολικά 2.413 συμμετέχοντες και επικεντρώθηκαν αποκλειστικά στον θυμό, συγκρίνοντάς τον με ουδέτερες συναισθηματικές καταστάσεις, ώστε να εξετάσουν πότε και πώς επηρεάζει τη δημιουργική διαδικασία. Διαχώρισαν επίσης δύο τύπους δημιουργικότητας:
- τη γενική δημιουργικότητα, δηλαδή την ικανότητα παραγωγής νέων και κατάλληλων ιδεών
- την κακόβουλη δημιουργικότητα, δηλαδή τη χρήση της πρωτοτυπίας με σκοπό την πρόκληση βλάβης σε άλλους
Η διάκριση αυτή αποδείχθηκε καθοριστική.
Θυμός και δημιουργικότητα
Η συνολική ανάλυση έδειξε ότι υπάρχει μια μικρή αλλά στατιστικά σημαντική θετική σχέση ανάμεσα στον θυμό και τη δημιουργική απόδοση. Δηλαδή, όσοι βίωναν θυμό παρήγαγαν, κατά μέσο όρο, πιο δημιουργικές ιδέες από όσους βρίσκονταν σε ουδέτερη διάθεση.
Αυτό συμφωνεί με ψυχολογικές θεωρίες που υποστηρίζουν ότι τα έντονα συναισθήματα, είτε θετικά ή αρνητικά, μπορούν να ενεργοποιήσουν τη γνωστική επιμονή που απαιτείται για δημιουργική εργασία. Ο θυμός, συγκεκριμένα, μπορεί να κινητοποιήσει ένα άτομο να ξεπεράσει εμπόδια, προάγοντας πιο επίμονη και οργανωμένη σκέψη. Ωστόσο, το είδος της δημιουργικότητας έπαιξε ρόλο:
- ο θυμός συνδέθηκε πιο έντονα με την κακόβουλη δημιουργικότητα, όταν η φαντασία δηλαδή χρησιμοποιείται για να προκληθεί ζημιά.
- στη γενική δημιουργικότητα, η σχέση ήταν ασθενέστερη αλλά υπαρκτή
Ενδιαφέρον έχει ότι η επίδραση του θυμού ήταν ισχυρότερη όταν συνέβαινε μέσα από φαντασία, όπως για παράδειγμα με την ανάκληση ενός εξοργιστικού γεγονότος, παρά με εξωτερικά ερεθίσματα όπως ταινίες ή αρνητικά σχόλια. Η επίδραση του θυμού δεν φάνηκε να αλλάζει ανάλογα με:
- το είδος της δημιουργικής εργασίας
- το αν υπήρχε χρονικό όριο
- τα κριτήρια αξιολόγησης (πλήθος, πρωτοτυπία ή ευελιξία ιδεών).
