Η ομορφιά μπορεί να είναι υποκειμενική, ο εγκέφαλος όμως, αναζητά απλώς την ηρεμία. Μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Τορόντο αποκαλύπτει ότι η αισθητική απόλαυση μπορεί να είναι ενσωματωμένη στο οπτικό μας σύστημα ως προτίμηση για αποδοτικότητα. Ως εκ τούτου, οι εικόνες που μπορεί να σας φαίνονται ευχάριστες μπορεί να μην έχει κάνει τόσο με το προσωπικό σας γούστο, όσο με τη φυσιολογία.
Όπως εξηγούν οι ερευνητές, όσο λιγότερη μεταβολική ενέργεια φαίνεται να καταναλώνει το οπτικό σύστημα για μια εικόνα, τόσο περισσότερο οι άνθρωποι τείνουν να απολαμβάνουν την θέασή της. Χρησιμοποιώντας μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης και εγκεφαλικές τομογραφίες ανθρώπων που είδαν σχεδόν 5.000 φωτογραφίες, οι ερευνητές ανακάλυψαν το παραπάνω μοτίβο. Οι εικόνες που οι άνθρωποι αξιολόγησαν ως πιο αισθητικά ευχάριστες προκάλεσαν λιγότερη νευρωνική δραστηριότητα στις περιοχές επεξεργασίας των οπτικών ερεθισμάτων.
«Η ενεργειακή απόδοση είναι μια σημαντική κινητήρια δύναμη στην εξέλιξη των οργανισμών», εξηγούν οι ερευνητές στην μελέτη τους που δημοσιεύθηκε στο PNAS Nexus. Το οπτικό σύστημα από μόνο του καταναλώνει περίπου το 44% της ενέργειας του εγκεφάλου, καθιστώντας την απόδοση μια συνεχή πίεση στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος προτιμά την εξοικονόμηση ενέργειας
Oι ερευνητές εξέτασαν τα δεδομένα της εγκεφαλικής δραστηριότητας τεσσάρων ατόμων που έβλεπαν 4.916 εικόνες κατά τη διάρκεια εγκεφαλικών σαρώσεων. Χρησιμοποίησαν λειτουργική μαγνητική τομογραφία, μια τεχνική νευροαπεικόνισης που χαρτογραφεί την εγκεφαλική δραστηριότητα, παρακολουθώντας τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο. Όταν οι νευρώνες εργάζονται πιο έντονα, χρειάζονται περισσότερο αίμα πλούσιο σε οξυγόνο. Μετρώντας αυτές τις αλλαγές στη ροή του αίματος, οι ερευνητές μπόρεσαν να υπολογίσουν πόση ενέργεια καταναλώνουν οι διάφορες περιοχές του εγκεφάλου.
Το μοτίβο ήταν παρόμοιο με αυτό που είχαν δει προηγουμένως σε υπολογιστικά μοντέλα. Οι οπτικές περιοχές χαμηλότερου επιπέδου, τα μέρη του εγκεφάλου που επεξεργάζονται πρώτα αυτό που βλέπουν τα μάτια σας, έδειξαν μέτριες αρνητικές συσχετίσεις μεταξύ της εγκεφαλικής δραστηριότητας και των αισθητικών αξιολογήσεων.
Οι περιοχές υψηλότερου επιπέδου που ειδικεύονται στην αναγνώριση προσώπων και σκηνών έδειξαν πολύ ισχυρότερες σχέσεις. Μια περιοχή του εγκεφάλου που βοηθά στην κατανόηση των χωρικών διατάξεων και των περιβαλλόντων, έδειξε το πιο έντονο αποτέλεσμα. Αυτές, όπως εξηγούν, οι ερευνητές είναι κομβικής σημασίας καθώς δίνουν το νόημα διαμορφώνοντας την ολοκληρωμένη εικόνα.
Αισθητική VS αποδοτικότητας
Ο εγκέφαλος καταναλώνει το 20% της ενέργειας του σώματος, με σχεδόν το ήμισυ αυτής να πηγαίνει στην όραση. Αυτό δημιουργεί εξελικτική πίεση για την επεξεργασία των οπτικών πληροφοριών με τον αποδοτικότερο δυνατό τρόπο, χωρίς να θυσιάζεται η ακρίβεια. Ας πάρουμε το παράδειγμα της μπαταρίας του τηλεφώνου: αν η προβολή ορισμένων εικόνων εξαντλεί την μπαταρία πιο γρήγορα, ο εγκέφαλός σας μπορεί να έχει εξελιχθεί ώστε να θεωρεί αυτές τις εικόνες λιγότερο ελκυστικές.
Οι ερευνητές προτείνουν ότι η αισθητική απόλαυση μπορεί να λειτουργεί ως μια γρήγορη συναισθηματική ένδειξη που καθοδηγεί τη συμπεριφορά χωρίς να απαιτεί συνειδητό υπολογισμό. Ακριβώς όπως ο πόνος σηματοδοτεί βλάβη στους ιστούς και η πείνα σηματοδοτεί την ανάγκη για θερμίδες, η οπτική απόλαυση μπορεί να σηματοδοτεί αποτελεσματική νευρική επεξεργασία. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί δηλαδή να λέει «Μου αρέσει αυτό» όταν μπορεί να επεξεργαστεί κάτι εύκολα.
Αυτή η θεωρία θα μπορούσε να δώσει εξήγηση σε πολλά αινιγματικά φαινόμενα. Μελέτες έχουν επισημάνει ότι τα πρόσωπα που πλησιάζουν περισσότερο τον μέσο όρο της κατηγορίας τους θεωρούνται πιο ελκυστικά. Τα οικεία αντικείμενα και οι οικείες σκηνές γίνονται πιο ευχάριστα με την επαναλαμβανόμενη έκθεση. Οπτικά μοτίβα με συγκεκριμένες χωρικές συχνότητες προκαλούν άνεση, ενώ άλλα δημιουργούν δυσφορία. Όλα αυτά τα φαινόμενα μπορεί να σχετίζονται με την αποδοτικότητα με την οποία ο εγκέφαλος τα επεξεργάζεται.
