Στη Νορβηγία υπάρχει μια λέξη που δύσκολα μεταφράζεται σε άλλη γλώσσα: dugnad. Δεν σημαίνει απλώς «εθελοντισμός» ή «προσφορά». Είναι κάτι βαθύτερο… Σημαίνει να ενώνεις τις δυνάμεις σου με τους άλλους για το κοινό καλό. Από αυτήν τη λέξη προκύπτει και ο όρος dugnadsånd, το «πνεύμα του dugnad». Δεν πρόκειται για κοινωνικό καθήκον ή εθελοντική υποχρέωση, αλλά για στάση ζωής: να προσφέρεις, να συνεργάζεσαι, να μοιράζεσαι, όχι γιατί «πρέπει», αλλά γιατί αξίζει. Η έννοια αυτή, βαθιά ριζωμένη στο σκανδιναβικό τρόπο σκέψης, έχει αρχίσει να προσελκύει το ενδιαφέρον των ψυχολόγων διεθνώς, καθώς φαίνεται να σχετίζεται με υψηλότερα επίπεδα ευτυχίας, ψυχικής ανθεκτικότητας και κοινωνικής συνοχής. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Νορβηγοί συγκαταλέγονται συστηματικά στους πιο ευτυχισμένους λαούς του κόσμου.
Οι Νορβηγοί έχουν το πνεύματων Χριστουγέννων όλο το χρόνο
Οι γιορτές, παρά τη λάμψη τους, συχνά συνοδεύονται από πίεση, άγχος και προσδοκίες: να τα προλάβουμε όλα, να φαινόμαστε χαρούμενοι, να ικανοποιήσουμε τους πάντες. Το πνεύμα του dugnadsånd προτείνει να εστιάσουμε λιγότερο στο «τι θα πάρω» και περισσότερο στο «τι μπορώ να προσφέρω». Όχι απαραίτητα υλικά. Μπορεί να είναι ποιοτικός χρόνος, φροντίδα, μια πράξη καλοσύνης ή απλώς η παρουσία μας.
Η νευροψυχολογία έχει δείξει ότι η προσφορά ενεργοποιεί τα ίδια κέντρα ευχαρίστησης στον εγκέφαλο με το φαγητό και την επιτυχία, ενισχύοντας την παραγωγή ντοπαμίνης και οξυτοκίνης, των ορμονών της ευτυχίας και της σύνδεσης. Με άλλα λόγια, όταν προσφέρουμε, νιώθουμε πιο ήρεμοι και πιο πλήρεις.
Η επιστήμη πίσω από την καλή πράξη
Μελέτες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που συμμετέχουν τακτικά σε κοινές δραστηριότητες εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα φλεγμονής, στρες και κατάθλιψης. Σύμφωνα με την κοινωνική ψυχολογία, η συμμετοχή σε κοινότητες ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ανταμοιβή, την εμπιστοσύνη και την ενσυναίσθηση. Μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που αφιερώνουν χρόνο σε συλλογικές δραστηριότητες εμφανίζουν:
- χαμηλότερα επίπεδα μοναξιάς
- υψηλότερη αυτοεκτίμηση
- μεγαλύτερη ανθεκτικότητα απέναντι στις κρίσεις
Πώς θα το εφαρμόσουμε στην καθημερινότητά μας
Αν και η λέξη dugnadsånd δεν υπάρχει στην ελληνική γλώσσα, η ουσία της δεν μας είναι ξένη. Είναι αυτό το αίσθημα που γεννιέται όταν μαζευόμαστε για να στολίσουμε, να ετοιμάσουμε ένα γεύμα ή να βοηθήσουμε κάποιον χωρίς δεύτερη σκέψη. Την περίοδο των Χριστουγέννων το νιώθουμε πιο έντονα.
Οι γιορτές μάς υπενθυμίζουν πως η προσφορά δεν ωφελεί μόνο τους άλλους, αλλά και εμάς τους ίδιους. Δεν χρειάζεται, επομένως, να ζούμε στη Σκανδιναβία για να καλλιεργήσουμε το πνεύμα του dugnadsånd.
Μπορούμε να ξεκινήσουμε από μικρά πράγματα:
- Προσφέρουμε χωρίς αντάλλαγμα, είτε πρόκειται για ένα τηλεφώνημα είτε μια αγκαλιά ή ένα πιάτο φαγητό σε κάποιον που το χρειάζεται.
- Μοιραζόμαστε το χρόνο μας με τους ανθρώπους που αγαπάμε, χωρίς περισπασμούς.
- Κάνουμε κάτι μαζί: από το στόλισμα του σπιτιού μέχρι το μαγείρεμα, ακόμα και μια βόλτα μπορεί ενισχύσουν τη μεταξύ μας σύνδεση.
- Αφήνουμε χώρο για τους άλλους, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Μια μικρή πράξη κατανόησης είναι η πιο ουσιαστική μορφή προσφοράς.
Αν και η έννοια του dugnadsånd προέρχεται από μια μακρινή κουλτούρα, αποδεικνύεται πως έχει διαχρονική αξία και είναι παντού γύρω μας. Είναι μια υπενθύμιση ότι η συνεργασία, η αλληλοβοήθεια και η ανιδιοτελής προσφορά χτίζουν δυνατούς δεσμούς και μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους. Είτε πρόκειται για μια γιορτή, μια εκδήλωση ή μια καθημερινή πράξη, το να δίνουμε είναι τελικά το πιο πολύτιμο δώρο.
