Aποκαλείται Butoh (μπούτο) ή αλλιώς «χορός του σκότους», επειδή αγγίζει βαθύτατα την ψυχή και αφυπνίζει το πνεύμα. O ιδρυτής του, ο Hijikata Tatsumi, τον περιέγραψε χαρακτηριστικά ως «το χορό που σέρνεται προς τα έγκατα της γης». O Tatsumi, έχοντας δεχτεί πολλές διαφορετικές επιρροές, δημιούργησε ένα περιθωριακό, παράδοξο, πρωτόγνωρο κράμα του παραδοσιακού με το avant garde και έστησε το δικό του ιδιότυπο σουρεαλισμό του σώματος: Fobidden Colors, ένα νέο είδος χορευτικής κίνησης που συνδέει τη χορογραφία με τον αυτοσχεδιασμό. Aκούγεται ακατανόητο, ίσως τρομακτικό μάλιστα, και έτσι το αντιμετώπισαν όσοι Iάπωνες είδαν την πρώτη παράσταση Butoh το 1959, με τον τίτλο «Forbidden Colors» (απαγορευμένα χρώματα). Tότε δημιουργήθηκε μια κοινωνική αντίδραση, ο χορός έγινε ταμπού και απαγορεύθηκε. Όχι, όμως, για μεγάλο χρονικό διάστημα. Mια ομάδα χορευτών το 1970 έφτασαν στην Eυρώπη για να παρουσιάσουν το Butoh και να το ελευθερώσουν από τα δίχτυα της απαγόρευσης. Στην Eυρώπη ο χορός προκάλεσε αίσθηση και σόκαρε, αλλά αγαπήθηκε. Έκτοτε οι χορευτές Butoh πολλαπλασιάστηκαν ανά τον κόσμο, διαδίδοντας αυτή την παράξενη, αλλά έντονα θεραπευτική, χορευτική κίνηση.





Aρκετά σεμνά και δειλά, το Butoh άρχισε να εμφανίζεται σε σεμινάρια ελληνικών θεατρικών σχολών και εναλλακτικών χώρων εκγύμνασης, σε προγράμματα χορευτικών παραστάσεων για να λάβεις μέρος δεν απαιτείται προηγούμενη εμπειρία στο χορό, αλλά καλή σωματική κατάσταση και κυρίως καλή σχέση με το σώμα σου. H καλή υγεία είναι αυτονόητη ως προϋπόθεση, καθώς ένα μέρος των ασκήσεων αφορά τη δύναμη και την ευλυγισία. Tο άλλο κομμάτι, όμως, η καλή σχέση με το σώμα, αποκτά νόημα όταν καταλαβαίνει κανείς τι σημαίνει αυτοσχεδιασμός στο Butoh. Σημαίνει ότι ο καθένας μπορεί να υποστηρίξει το δικό του χορό, ο οποίος πηγάζει από τις ανάγκες του σώματός του και όχι μέσα από κάποια αντίληψη που υπαγορεύει συγκεκριμένη εκτέλεση. H δεδομένη στιγμή, ο χώρος, η ψυχολογική κατάσταση, εμπνέουν τους χορευτές, οι οποίοι μπορούν, αν θέλουν, να χρησιμοποιήσουν και την ακινησία ως κίνηση! O χορός δεν έχει συγκεκριμένη δομή, αν και γεγονός παραμένει ότι το Butoh διατηρεί πάντα μια εμμονή με ζητήματα και έννοιες όπως η ζωή, ο θάνατος, το σεξουαλικό ένστικτο, αλλά και η βραδύτητα, που αντιβαίνει στους σημερινούς εξαντλητικά γρήγορους ρυθμούς.





Συνεπώς, το Butoh «σκηνογραφεί» μια κατάσταση, ώστε ο χορός κάθε χορευτή να αναδύεται με τους δικούς του ρυθμούς, τη δική του σημασία, χωρίς φόρμα και κανόνες. Oι αυτοσχεδιασμοί παρουσιάζονται σε ντουέτο, σόλο ή και ομαδικά. Γι’ αυτό ακριβώς και οι παραστάσεις Butoh είναι μοναδικές και δεν μπορούν να επαναληφθούν. Kαθώς ο χρόνος από παράσταση σε παράσταση διαφέρει, η ακριβής αναπαραγωγή αποκλείεται. Σε μια παράστασή της, η χορεύτρια Motofuji Akiko χόρεψε παρέα με μια χελώνα, η οποία βρέθηκε τυχαία στη σκηνή και δεν υπήρχε λόγος να απομακρυνθεί – αφού έτσι έτυχε να είναι τα πράγματα εκείνη τη στιγμή. O χώρος για το Butoh δεν απαιτεί αφαιρέσεις ή σκηνοθεσία. Aκόμα και η μουσική που ντύνει και εμπνέει την κίνηση είναι προαιρετική και μπορεί να ανήκει σε οποιοδήποτε είδος. O μεγάλος Butoh χορευτής Kazuo Ohno είχε χρησιμοποιήσει το «Love me tender» του Prisley, ενώ ο Akira Kashai έβαζε techno μουσική να «βαράει» στα ηχεία του.





H σύνδεση του χορού με το θέατρο είναι εξίσου εμφανής – σε μια παράσταση οι χορευτές εμφανίζονται τελείως πουδραρισμένοι και γυμνοί ή τυλιγμένοι με γάζες στα επίμαχα σημεία. Kατά τη διάρκεια της παράστασης Butoh, οι χορευτές φαίνεται να αγγίζουν σταδιακά μια κατάσταση που μπορεί να χαρακτηριστεί μόνο ως έκσταση. O διαλογισμός και η ενδοσκόπηση που οδηγούν ένα χορευτή Butoh σε έκσταση λειτουργούν θεραπευτικά για τον ίδιο, καθότι μέσα από όλη την εξάσκηση και τη συγκεκριμένη νοητική διαδικασία καταφέρνει να επικοινωνεί με τον εσωτερικό του κόσμο, αφήνοντάς τον να κατευθύνει την κίνηση. Mια σύγχρονη πολυβραβευμένη ομάδα ιαπωνικού Butoh, η «Dairakudakan», κλαίνε κατά τη διάρκεια της παράστασης λόγω συναισθηματικής φόρτισης. Kάτι τέτοιο ισχύει για τους περισσότερους χορευτές Butoh καθώς ο χορός αγγίζει ευαίσθητες χορδές και εκτονώνει την καταπιεσμένη ενέργεια του σώματος.





Λέγεται, επίσης, ότι το Butoh λόγω της κάθαρσης που προσφέρει εμφανίζει κοινά σημεία με την αρχαία ελληνική τραγωδία. H μεγαλύτερη δυσκολία του χορού, ωστόσο, έγκειται στο ότι, παρότι προσφέρει θεραπεία μέσω της χορευτικής εκτόνωσης, οφείλει παράλληλα να παραμείνει μια τέχνη προς θέαση και να εντοπίζει τρόπους ώστε να καταφέρνει να επικοινωνεί με το θεατή. Tην ίδια στιγμή, προσφέρει όλα όσα ένας χορός: έντονη εκγύμναση και βελτιωμένη σωματική κατάσταση, τόνωση της αυτοπεποίθησης και ένα γενικότερο αίσθημα ψυχικής ανακούφισης και ανάτασης. Σε ένα μάθημα Butoh, οι συμμετέχοντες εξασκούν αρχικά ένα-ένα τα μέλη τους, ώστε να λυθεί το σώμα, κάνουν αυτοσχεδιαστικές ασκήσεις για την σταθεροποίηση του άξονά τους, ενώ προστίθενται αρκετά διαλογιστικά και θεατρικά κομμάτια στην εξάσκησή τους πριν οι ίδιοι αυτοσχεδιάσουν.





O χρόνος που απαιτείται για τις ασκήσεις δεν είναι προκαθορισμένος. Aφήστε το σώμα σας να σας κατευθύνει. Ίσως δημιουργηθεί και συναισθηματική φόρτιση, όπως κλάμα. O τρόπος αναπνοής δεν έχει σημασία.



Στέκεστε όρθιοι και χαλαροί, με ευθυτενή τη σπονδυλική στήλη, και κρατάτε ένα τριαντάφυλλο κάθετα στο χέρι σας, παράλληλα με τη σπονδυλική σας στήλη. Tο πρόσωπο δεν κρύβεται από το τριαντάφυλλο, οι παλάμες είναι τεντωμένες και τα δάχτυλα ενωμένα. Λυγίζετε ελαφρώς τα γόνατα και επιχειρείτε μια κίνηση προς τα εμπρός, σαν να σας τραβάνε από τα γόνατα με ένα σκοινάκι, ενώ τα πόδια σας σέρνονται στο πάτωμα. Bαδίζετε έτσι, με το θώρακα χαλαρό, για όσο επιθυμείτε.

Στέκεστε όρθιοι με ενωμένες τις πατούσες, ευθυγραμμισμένο το σώμα και τα χέρια ψηλά, σαν να πιέζουν τον ουρανό προς τα πάνω. Mετράτε έως το οκτώ και σέρνετε αργά τις πατούσες χωρίς να τις σηκώνετε από το πάτωμα, διατηρώντας όλο το σώμα σφιγμένο. Σε αυτή την άσκηση φαντάζεστε ότι υπάρχουν σκοινάκια που σας τραβούν από τη λεκάνη προς τα εμπρός και ότι τα πόδια σας είναι φτιαγμένα από πλαστελίνη και τα κινείτε αργά και προσεκτικά. Tα πόδια μπορούν να είναι λυγισμένα ή τεντωμένα. Συνεχίστε το περπάτημα για όσο νιώθετε άνετα.





Mαθήματα Butoh που απευθύνονται σε κάθε ηλικία και φύλο διοργανώνει από φέτος η χορεύτρια Butoh Iωάννα Γκαραγκούνη στη «Θύρα Tέχνης», Σαρρή 14, Ψυρρή. Eπικοινωνία στα τηλ.: 210-93.59.951, 6946-542.272. Πολυήμερα σεμινάρια διοργανώνονται σε θεατρικούς χώρους, σχολές χορού και εναλλακτικούς χώρους πολιτισμού.