Σήμερα αρκετοί υπερτασικοί πρέπει να παίρνουν ακόμη και τρία διαφορετικά χάπια την ημέρα για τη ρύθμιση της πίεσής τους. Συχνά, μάλιστα, ξεχνούν τα χάπια τους και δεν συμμορφώνονται με τη φαρμακευτική αγωγή που τους έχει υπαγορεύσει ο γιατρός. Αναμφίβολα, η αντικατάσταση όλων αυτών των χαπιών με ένα εμβόλιο, για το οποίο θα χρειάζονται μονάχα 4-5 επαναληπτικές δόσεις το χρόνο, θα αποτελούσε μια θεαματική εξέλιξη. Το εν λόγω εμβόλιο δεν βρίσκεται στη σφαίρα της φαντασίας. Έχει ήδη δοκιμαστεί πειραματικά με ιδιαίτερα ικανοποιητικά αποτελέσματα, που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στην έγκυρη επιστημονική επιθεώρηση «Lancet». Εμείς ζητήσαμε από το δρ. Κωνσταντίνο Τσιούφη, υπεύθυνο της Μονάδας Υπέρτασης στο «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο, να μας εξηγήσει τι υπόσχεται το νέο αντιυπερτασικό εμβόλιο.

1| Κύριε Τσιούφη, ποια είναι τα αποτελέσματα της δοκιμής του αντιυπερτασικού εμβολίου σε ανθρώπους;
Τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά για τρεις λόγους: Κατ΄αρχάς, το εμβόλιο αποδείχτηκε ασφαλές, κάτι που αποτελούσε και τον πρωταρχικό στόχο της έρευνας στην παρούσα φάση. Δεν παρουσιάστηκαν, λοιπόν, σημαντικές παρενέργειες για το χρονικό διάστημα των 16 εβδομάδων στο οποίο μελετήθηκε. O δεύτερος σημαντικός λόγος είναι ότι παρατηρήθηκε αξιοσημείωτη μείωση της συστολικής πίεσης -της λεγόμενης «μεγάλης»- κατά 9 mmHg (mmHg = χιλιοστά στήλης υδραργύρου). Μάλιστα, φάνηκε ότι το εμβόλιο μειώνει ειδικά την πρωινή αύξηση της πίεσης, που γνωρίζουμε ότι επιβαρύνει ιδιαίτερα το καρδιαγγειακό σύστημα. Παρατηρήθηκε, λοιπόν, ελάττωση κατά 23 mmHg της συστολικής πίεσης και κατά 13 mmHg της διαστολικής πίεσης (μικρής) το πρωί. O τρίτος λόγος είναι ότι με το εμβόλιο αυτό ανοίγονται νέοι ορίζοντες στον τρόπο αντιμετώπισης της υπέρτασης.

2| Το εμβόλιο αναμένεται να είναι αποκλειστικά θεραπευτικό ή και προληπτικό;
Στην παρούσα φάση το εμβόλιο δοκιμάστηκε ως θεραπευτικό μέσο. Εάν όμως αποδειχτεί ότι είναι αποτελεσματικό για τη θεραπεία, ενδεχόμενα ανοίγεται και η προοπτική της δοκιμής του για την πρόληψη της υπέρτασης.

3| Πώς δρα το εμβόλιο;
Το εμβόλιο εισάγει αντισώματα στον οργανισμό που σκοπό έχουν να μπλοκάρουν τη δράση της αγγειοτασίνης ΙΙ. Πρόκειται για μια πολύ ισχυρή αγγειοσυσπαστική ουσία που τροποποιεί τον τόνο των αγγείων και καθορίζει πόσο νάτριο (αλάτι) θα κρατήσει ο οργανισμός μας και πόσο θα αποβάλει. Oι υπερτασικοί παρουσιάζουν αυξημένη δραστηριότητα της αγγειοτασίνης ΙΙ. Γι’ αυτό και στο παρελθόν σχεδιάστηκαν φάρμακα που εμποδίζουν, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, τη δράση της αγγειοτασίνης ΙΙ. Έχουμε παρατηρήσει ότι αυτά τα φάρμακα είναι πολλαπλώς ωφέλιμα επειδή, εκτός από τη μείωση της πίεσης, παρέχουν ως ένα βαθμό προστασία και στα όργανα που επιβαρύνονται από την υψηλή πίεση, δηλαδή στα μάτια, την καρδιά και τα νεφρά.

4| Το εμβόλιο, δηλαδή, μιμείται τη δράση των αντιυπερτασικών φαρμάκων, που περιορίζουν την έκκριση της αγγειοτασίνης;
Το εμβόλιο και τα αντιυπερτασικά φάρμακα στοχεύουν στο ίδιο αποτέλεσμα, δηλαδή στον περιορισμό της δραστηριότητας της αγγειοτασίνης, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Με τα φάρμακα επιτυγχάνεται η μερική αναστολή της αγγειοτασίνης. Το εμβόλιο στοχεύει στην εξουδετέρωση της αγγειοτασίνης για μακρό χρονικό διάστημα. Ωστόσο, το ερώτημα είναι μήπως η εξαφάνιση της αγγειοτασίνης δημιουργήσει παρενέργειες.

5| Ποιες είναι οι πιθανές παρενέργειες που θέλετε να αποτρέψετε;
Να μην μπορεί ο οργανισμός, λόγου χάρη, να διατηρήσει ένα καλό επίπεδο πίεσης σε περιπτώσεις αφυδάτωσης ή αιμορραγιών. Με άλλα λόγια, το ερώτημα που προκύπτει είναι αν θα υπάρχουν διαταραχές στην ομοιοστασία (ισορροπία) των υγρών του οργανισμού, με δεδομένο ότι η αγγειοτασίνη έχει και ωφέλιμες δράσεις (ρυθμίζει τον όγκο του αίματος και καθορίζει πόσα υγρά αποβάλλει ο οργανισμός). Ιδανικά, θα θέλαμε ένα εμβόλιο με αντισώματα που δεν θα στρέφονται συνολικά κατά της αγγειοτασίνης, αλλά επιλεκτικά κατά της υπερέκκρισής της. Αυτό, βέβαια, δεν είναι εύκολο.


6| Ποιες άλλες ανησυχίες εκφράζονται όσον αφορά τη δράση του εμβολίου;
Με δεδομένο ότι το εμβόλιο διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα, προκύπτει το ερώτημα του κατά πόσο οι εμβολιασμοί μπορεί να οδηγήσουν σε διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος μακροχρόνια. Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, χρειάζεται να γίνει έρευνα σε μεγαλύτερο αριθμό ατόμων για μια διετία τουλάχιστον.


7| Εάν υποθέσουμε ότι η έρευνα πάει καλά, το εμβόλιο αναμένεται να υποκαταστήσει ή να συμπληρώσει την αντιυπερτασική αγωγή που ήδη χορηγείται;
O στόχος είναι να την υποκαταστήσει, ούτως ώστε ο υπερτασικός ασθενής που εμβολιάζεται να παίρνει πολύ λιγότερα φάρμακα ή και κανένα.


8| Μελετώνται και άλλα αντιυπερτασικά εμβόλια ή είναι το μόνο;
Αυτή τη στιγμή είναι το μόνο. Αλλά τα ελπιδοφόρα αποτελέσματα της έρευνας μπορεί να ανοίξουν το δρόμο για τη μελέτη και άλλων εμβολίων.

9| Πόσο σύντομα αναμένεται να κυκλοφορήσει το αντιυπερτασικό εμβόλιο;
Είναι νωρίς ακόμη να μιλάμε για την κυκλοφορία εμβολίου στην αγορά. Απαιτούνται πολλές ακόμη μακροχρόνιες και διασταυρούμενες έρευνες. Νομίζω ότι 5-10 χρόνια είναι ένα χρονικό διάστημα που απαιτείται σε αυτές τις περιπτώσεις.


10| Τι συμβουλεύετε όσους περιμένουν το εμβόλιο; Θα είναι η οριστική λύση στο πρόβλημα της υπέρτασης;
Δεν θεωρώ ότι είναι μια οριστική λύση, αλλά ένα σημαντικό βήμα που ανοίγει νέους ορίζοντες στον τρόπο αντιμετώπισης της υπέρτασης. Oι υπερτασικοί δεν πρέπει να ξεχνούν ότι για τη ρύθμιση της πίεσης απαιτείται η μείωση του σωματικού βάρους, ο περιορισμός του αλατιού, η άσκηση, η διακοπή του καπνίσματος και ο περιορισμός του αλκοόλ. Oι αλλαγές αυτές δεν προφυλάσσουν μόνο από την υπέρταση, αλλά και από την υπερλιπιδαιμία, το σακχαρώδη διαβήτη και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Εάν τα εφαρμόσουν αυτά σε συνδυασμό με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, οι περισσότεροι υπερτασικοί ασθενείς θα πάνε καλά.