Είναι μύθος ότι μόνο τα παιδιά έχει νόημα να φορούν σι­δεράκια. Το αισθητικό αποτέλεσμα, τις περισσότερες φορές, είναι εξίσου καλό και στους ενηλίκους. Υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί στην περίπτωση των ενηλίκων, επειδή συχνά αντιμετωπίζουν περισσότερα ­προβλήματα με τα δόντια τους, όπως περιοδο­ντίτιδα ή ουλίτιδα. Ωστόσο, κανένας από αυτούς τους περιο­ρισμούς δεν θέτει αποφασιστικά εμπόδια στην ορθοδοντική θεραπεία. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν πλέον σιδεράκια σχεδόν… αόρατα, αν θεωρή­σου­με ότι τα «κλασικά» μεταλλικά δεν είναι και τόσο κολακευτικά. Διαβάστε τις επιλογές που έχετε, αλλά και τις απαντήσεις στα ερωτήματα που πιθα­νώς σας απασχολούν, ώστε «να ­βάλετε τα δόντια σας στον ίσιο δρόμο».


Μία από τις πιθανές αιτίες είναι τα σκελετικά προβλήματα στην περιοχή του προσώπου, τα οποία αντιμετω­πίζο­νται ευκολότερα στην παιδική ηλικία, ενώ στους ενηλίκους μπορεί να απαιτήσουν μέχρι και παρέμβαση γναθοχειρουργού. Άλλοτε οι ατέλειες των δοντιών οφείλονται απλώς σε ­οδοντικά προβλήματα, για παράδειγμα ένα παιδί ή ένας ενήλικος μπορεί να έχει απλώς στραβά δόντια. Μπορεί, επίσης, να υπάρχει συνδυασμός σκελετικών και οδοντικών προβλημάτων, οπότε ο γιατρός θα συνεργαστεί με άλλους ειδικούς.


Τα σιδεράκια είναι ορθοδοντικοί μηχανισμοί που τοποθετούνται στο στό­μα και παραμένουν εκεί για όσο χρονικό διάστημα κρίνει απαραίτητο ο ορθοδοντικός, προκειμένου να αποκατασταθεί το πρόβλημα. Τα σιδεράκια κολλούν πάνω στα δόντια, πιέζοντας και μετακινώντας τα με πολύ αργό ρυθμό στις σωστές τους θέσεις. Η χρήση τους ενδείκνυται όταν:
● Τα στραβά δόντια δημιουργούν προβλήματα είτε αισθητικά είτε λειτουργικά. Πιθανώς, δεν νιώθετε άνετα όταν χαμογελάτε ή δυσκολεύεστε στη μάσηση, τον καθαρισμό ή την ­ομιλία.
● Η λανθασμένη θέση των δοντιών εμποδίζει την τοποθέτηση εμφυτευμάτων ή γέφυρας.
● Έχετε προχωρημένη περιοδοντίτιδα, η οποία μπορεί να έχει επιφέρει σοβαρές αλλαγές στις θέσεις των δοντιών σας.
● Τα μπροστινά δόντια προεξέχουν πολύ. Τα σιδεράκια μπορούν να τα προφυλάξουν εάν χτυπήσετε, ώστε να μην τα σπάσετε ή ακόμη και να μην τα «χάσετε».


Αφού συζητήσετε με τον ορθοδοντικό σας τις ανάγκες και τις επιθυμίες σας, θα καταλήξετε από κοινού στην καλύτερη ορθοδοντική θεραπεία για εσάς και θα αποφασίσετε τι είδους ορθοδοντικό μηχανισμό θα βάλετε, δηλαδή ακίνητο ή κινητό.


Πρόκειται για τα «κλασικά» σιδεράκια που κολλούν στην εξωτερική επιφάνεια των δοντιών. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται μικρότερα μεταλλικά σιδεράκια (mini) από ό,τι παλαιότερα, ώστε το αισθητικό αποτέλεσμα να είναι καλύτερο και να καθαρίζονται πιο εύκολα. Στα μεταλλικά ανήκουν και τα γλωσσικά σιδεράκια, που κολλούν στην εσωτερική επιφάνεια των δοντιών. Δεν φαίνονται, αλλά, παρά το γεγονός ότι κυκλοφορούν περισσότερο από είκοσι χρόνια, δεν είναι πολύ διαδεδομένα, επειδή δεν είναι πολύ βολικά στη χρήση και πρέπει να φοριούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Αποτελούν την απάντηση της Ορθοδοντικής στο αισθητικό πρόβλημα που δημιουργούν σε πολλούς τα μεταλλικά σιδεράκια. Φαίνονται πολύ λιγότερο, κοστίζουν περισσότερο από τα κλασικά μεταλλικά και έχουν εξίσου καλό αποτέλεσμα.


Δεν πρόκειται για σιδεράκια, αλλά για διαφορε­τικούς ορθοδοντικούς μηχανισμούς, που οι περισσότεροι όμως τους ταυτίζουμε με τα σιδεράκια.
Τοποθετούνται κυρίως σε παιδιά. Για παράδειγμα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ένα παιδί ηλικίας 6-7 ετών, που δεν έχει ακόμη αλλάξει όλα του τα δόντια και ο ουρανίσκος του είναι πολύ στενός. Βοηθούν τα δόντια και τα οστά του προσώπου του παιδιού να αναπτυχθούν αρμονικά. Για ένα άριστο αποτέλεσμα, όταν το παιδί αλλάξει όλα του τα δόντια, θα πρέπει πιθανό­τατα να φορέσει σιδεράκια.
Με βάση το εκμαγείο (καλούπι) της οδοντοστοιχίας σας, δημιουργείται μια σειρά από διαφανείς νάρθηκες με στόχο την επαναφορά των στραβών δοντιών στη σωστή τους θέση (μοιάζει με ένα πολύ λεπτό «μασελάκι» που αφαιρείται μόνο κατά τη διάρκεια του φαγητού). Χρησιμοποιούνται κυρίως σε απλά προβλήματα στραβών δοντιών και το κόστος τους είναι πολύ υψηλό.


Θα προσπαθήσουμε τώρα να δώσουμε ακριβείς και κατατοπιστικές απαντήσεις στα πιο συχνά ερωτήματα που απασχολούν αυτούς που θέλουν «να φέρουν τα δόντια τους στον ίσιο δρόμο».


Τα παιδιά θα πρέπει να κάνουν τον πρώτο ορθοδοντικό έλεγχο περίπου στην ηλικία των 6-7 ετών, ώστε να διαγνωστούν πιθανά προβλήματα στην ανάπτυξη των γνάθων ή των δοντιών (προτού βγουν τα μόνιμα) και ο γιατρός, εάν το κρίνει απαραίτητο, να παρέμβει έγκαιρα. Για τους μεγάλους δεν υπάρχει ηλικιακός περιορισμός.


Για να μπορέσει κάποιος να φορέσει σιδεράκια και να τα διατηρήσει στο στόμα του όλο το χρονικό διάστημα που απαιτείται, πρέπει να ξέρει τι θα αντιμετωπίσει. Όσοι, λοιπόν, τα φορέσουν για πρώτη φορά, συνήθως τις δύο πρώτες με τέσσερις ημέρες (το λεγόμενο διάστημα προσαρμογής) νιώθουν πιέσεις στα δόντια, που τους προκαλούν ελαφρύ πόνο. Σταδιακά, οι ενοχλήσεις υποχωρούν, μέχρι που εξαφανίζονται. Επίσης, η ενόχληση συνήθως ξαναεμφανίζεται για χρονικό διάστημα λίγων ημερών -και στη συνέχεια περνά- κάθε φορά που ο ορθοδοντικός τα ρυθμίζει.


Ναι, προκύπτουν μικροπροβλήματα, αλλά αντιμετωπίζονται εύκολα.
Ο γιατρός θα σας συστήσει να αποφεύγετε την κατανάλωση σκληρών (π.χ. μπριζόλα, παξιμάδια) ή με κολλώδη υφή τροφών (π.χ. τσίχλες, καραμέλες).
Επειδή τα σιδεράκια καλύπτουν μέρος των δοντιών, θα πρέπει να τα βουρτσίζετε σχολαστικά τρεις φορές την ημέρα (μετά από κάθε γεύμα) και επιπλέον να χρησιμοποιείτε μεσοδόντια βουρτσάκια, φθοριούχα διαλύματα, καθώς και να επισκέπτεστε τον οδοντίατρό σας για έλεγχο και καθαρισμό συχνότερα από ό,τι συνήθως, δηλαδή περίπου κάθε τέσσερις μήνες.


Το χρονικό διάστημα που πρέπει να παραμένουν τα σιδεράκια στο στόμα ποικίλλει και εξαρτάται από τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ατόμου. Ένας μέσος χρόνος μιας ολοκληρωμένης θεραπείας σε παιδιά ή ενηλίκους κυμαίνεται από ενάμιση έως δύο χρόνια. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις, ειδι­κά σε μικρά παιδιά, που αρκούν λίγοι μήνες για να διορθωθεί ένα πολύ απλό πρόβλημα ή, αντίθετα, όταν είναι σύνθετο, να χρειάζονται περισσότερα από δύο χρόνια.


Κατά τακτά χρονικά διαστήματα (κάθε τέσσερις με οκτώ εβδομάδες, ανάλογα με τη φάση της θεραπείας), θα πρέπει να επισκέπτεστε τον ορθο­δοντικό σας, ώστε να ελέγχει την πορεία σας και να ρυθμίζει τους μηχανισμούς ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του στόματός σας.

«Το αποτέλεσμα διατηρείται για μεγάλο χρονικό διάστημα, αρκεί, μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας, να ακολουθήσετε σωστά τις οδηγίες που θα σας δώσει ο γιατρός σας», μας εξηγεί η ορθοδοντικός κ. ­Κατερίνα Δούμα-Μιχελάκη. Ειδικότερα, θα πρέ­πει να φοράτε για ένα συγκεκρι­μέ­νο χρονικό διάστημα (χρόνος συγκράτησης) ένα σταθεροποιητικό μασελάκι, το οποίο φτιάχνεται στα μέτρα σας. Ανάλογα με την περίπτωση, ποικίλλει και ο χρόνος συγκράτησης. Ωστόσο, ισχύει ένας γενικός κανόνας, βάσει του οποίου, κατά το πρώτο εξάμηνο μετά τη θεραπεία, θα πρέπει να χρησιμοποιείτε το σταθεροποιητικό μασελάκι πρωί-βράδυ και μετά για περίπου ένα χρόνο μόνο το βράδυ.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τη δρ. Κατερίνα Δούμα-Μιχελάκη, ορθοδοντικό, μέλος της Ελληνικής, της Αμερικανικής και της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ορθοδοντικών.