Ποια ασθένεια φοβίζει περισσότερο τις γυναίκες; Αναμφίβολα στην κορυφή της λίστας βρίσκεται ο καρκίνος του μαστού. Τα στατιστικά στοιχεία, όμως, αποκαλύπτουν ότι η συγκεκριμένη νόσος δεν αποτελεί το μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία μας. Αντιθέτως, η στεφανιαία νόσος συνιστά πολύ πιο σοβαρή απειλή. Όσον αφορά δε τις ψυχικές ασθένειες, ίσως κάποιες από εμάς αγνοούμε ότι έχουμε διπλάσιες πιθανότητες να πάθουμε κατάθλιψη σε σύγκριση με τους άνδρες. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε όσον αφορά τον τρόπο ζωής μας, προκειμένου να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης όλων αυτών των ασθενειών. Χρησιμοποιώντας τα τεστ που ακολουθούν, μπορούμε να εκτιμήσουμε τους πραγματικούς κινδύνους για την υγεία μας και να πάρουμε εγκαίρως τα κατάλληλα μέτρα για να τους αποφύγουμε.
Η στεφανιαία νόσος
Οι πιθανότητες
Σύμφωνα με τις στατιστικές, 1 στις 6 γυναίκες, κυρίως μετά την εμμηνόπαυση, κινδυνεύει από στεφανιαία νόσο, η οποία θεωρείται 4 φορές πιο απειλητική για τη ζωή σε σύγκριση με τον καρκίνο του μαστού.
Κινδυνεύετε;
- Έχετε οικογενειακό ιστορικό καρδιακών νόσων (π.χ., έμφραγμα του πατέρα ή του αδελφού πριν από τα 55);
- Καπνίζετε;
- Έχετε αρκετά παραπανίσια κιλά ή κάνετε καθιστική ζωή;
- Η περίμετρος της μέσης σας είναι πάνω από 92 εκ. (κεντρικού τύπου παχυσαρκία);
- Η διατροφή σας δεν είναι ισορροπημένη;
- Ο τρόπος ζωής σας σάς προκαλεί σχεδόν καθημερινά έντονο στρες;
- Πίνετε πολύ αλκοόλ μονομιάς (π.χ. 1/2 μπουκάλι κρασί σε ένα βράδυ);
- Η ολική χοληστερίνη σας είναι πάνω από 200 mg/dL (με την «κακή» LDL πάνω από 160 mg/dL);
Έστω και μία θετική απάντηση στις παραπάνω ερωτήσεις μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για την καρδιά μας. «Ωστόσο, κάνοντας μικρές αλλά δραστικές αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, μπορούμε να θωρακίσουμε την υγεία της καρδιάς μας», τονίζει ο επίκουρος καθηγητής Καρδιολογίας κ. Κώστας Τσιούφης.
Σύμφωνα με τις στατιστικές, οι καπνίστριες διατρέχουν έως και κατά 50% υψηλότερο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Ακόμη πιο απειλητικός δε θεωρείται ο συνδυασμός του τσιγάρου με τα αντισυλληπτικά χάπια, επειδή αυξάνει τον κίνδυνο των θρομβώσεων, κυρίως στις φλέβες των κάτω άκρων.
Επιπλέον, η καθιστική ζωή αποδυναμώνει το μυοκάρδιο και συμβάλλει στη σκλήρυνση των αγγείων, ενώ έχει συσχετιστεί ακόμη και με την αύξηση της «κακής» LDL χοληστερίνης. Όσοι δεν αθλούνται κινδυνεύουν 2 φορές περισσότερο από τη στεφανιαία νόσο σε σύγκριση με όσους γυμνάζονται. Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότεροι εξακολουθούμε να μην έχουμε ούτε ένα ζευγάρι αθλητικά παπούτσια. Σύμφωνα με το πρόσφατο ευρωβαρόμετρο, μόνο το 3% των Ελλήνων δηλώνουν ότι ασκούνται τακτικά, ενώ οι 7 στους 10 δεν αθλούνται. Κι όμως, μόλις 30 λεπτά περπάτημα την ημέρα -ιδιαίτερα σε συνδυασμό με την ισορροπημένη διατροφή- συμβάλλουν στη μείωση της πίεσης, στη ρύθμιση της χοληστερίνης, ακόμη και στην εκτόνωση του στρες, που θεωρείται παράγοντας καρδιαγγειακού κινδύνου. Επίσης, βοηθούν στο αδυνάτισμα. Ειδικότερα, η απώλεια λίπους από την κοιλιά θεωρείται σημαντική, δεδομένου ότι η κεντρικού τύπου παχυσαρκία (το σχήμα «μήλου») συνιστά σοβαρή απειλή για την καρδιά.
Όσον αφορά το αλκοόλ, 1 ποτηράκι κόκκινο κρασί την ημέρα θεωρείται ευεργετικό. Από την άλλη μεριά, όμως, η κατανάλωση πολλών ποτών μονομιάς, π.χ. σε μια βραδιά, είναι μια συνήθεια που επιβαρύνει την καρδιά.
Risk cut
- Κόψτε το κάπνισμα.
- Μειώστε το αλάτι, τόσο αυτό που ρίχνετε στην κατσαρόλα, όσο και αυτό που κρύβεται σε επεξεργασμένα τρόφιμα.
- Τρώτε ψάρια 2-3 φορές την εβδομάδα, κατά προτίμηση ψητά ή σε σούπα.
- Καταναλώνετε καθημερινά 3 φρούτα και 2 ατομικές σαλάτες.
- Προσπαθήστε να περπατάτε ζωηρά 30 λεπτά την ημέρα.
- Συγκρατήστε τα νεύρα σας. Οι ευέξαπτοι άνθρωποι εκτιμάται ότι έχουν διπλάσιες πιθανότητες να πάθουν έμφραγμα σε σύγκριση με τους πιο ήρεμους.
- Βγείτε με τους φίλους σας. Το ανεπτυγμένο κοινωνικό δίκτυο έχει φανεί ότι δρα ευεργετικά στην καρδιά, σύμφωνα με πρόσφατη σουηδική έρευνα.
Οι πιθανότητες
Η νόσος απειλεί 1 στις 9 γυναίκες μέχρι την ηλικία των 85 ετών. Στις νεαρές ηλικίες, όμως, ο κίνδυνος είναι μικρός: Αφορά 1 στις 1.985 γυναίκες μέχρι τα 20, 1 στις 229 μέχρι τα 30, 1 στις 68 μέχρι τα 40 και 1 στις 37 μέχρι τα 50 (στη χώρα μας, πάντως, η συχνότητα είναι μικρότερη από ό,τι στις βόρειες χώρες, από όπου προέρχονται οι στατιστικές).
Κινδυνεύετε;
- Έχετε βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό (από τη μητέρα, την αδελφή ή τη θεία πριν τα 50 χρόνια τους);
- Η περίοδός σας ξεκίνησε πριν από την ηλικία των 12 ετών;
- Είστε άνω των 30 χωρίς παιδιά ή γεννήσατε το πρώτο σας παιδί μετά τα 30;
- Κάνετε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (π.χ. στην εμμηνόπαυση);
- Πίνετε πολύ αλκοόλ;
- Τρώτε πολλά ζωικά λίπη (π.χ. από το κόκκινο κρέας, τα αλλαντικά);
Η γνώµη του ειδικού
«Από το σύνολο των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού, το 5% οφείλεται σε κληρονομική επιβάρυνση», εξηγεί ο ογκολόγος κ. Ευάγγελος Φιλόπουλος, διευθυντής της Κλινικής Μαστού στο Νοσοκομείο «Ο Άγιος Σάββας» και υπεύθυνος του Δικτύου Φροντίδας Μαστού της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας. Γι’ αυτό και οι γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό καλό είναι να βρίσκονται υπό πιο συστηματική παρακολούθηση.
Από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της νόσου θεωρείται η μακροχρόνια έκθεση του γυναικείου οργανισμού στα οιστρογόνα. Αυτό σημαίνει ότι ο κίνδυνος αυξάνεται όσο πιο πολλά είναι τα αναπαραγωγικά χρόνια μιας γυναίκας. «Μια γυναίκα που είχε περίοδο από τα 12 έως τα 58 της θεωρείται ότι κινδυνεύει περισσότερο από εκείνην που είχε την πρώτη της περίοδο στα 14 και μπήκε στην εμμηνόπαυση στα 45», εξηγεί ο κ. Φιλόπουλος.
Όσον αφορά τα αντισυλληπτικά χάπια, η μακροχρόνια λήψη τους (π.χ. για μια 5ετία) έχει συσχετιστεί με μια μικρή αύξηση του κινδύνου εμφάνισης της νόσου, αλλά ο κίνδυνος αυτός μηδενίζεται μέσα στα επόμενα 5-10 χρόνια από τη διακοπή της λήψης τους. Ωστόσο, μεγαλύτερη απειλή θεωρείται η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης.
Επιπλέον, επιδημιολογικές έρευνες έχουν συσχετίσει την υπερκατανάλωση αλκοόλ με τον καρκίνο του μαστού. «Το αλκοόλ, καθώς και το αυξημένο λίπος στο σώμα, συμβάλλουν στην αρωματοποίηση των ανδρογόνων, μια διαδικασία που οδηγεί σε αύξηση των επιπέδων των οιστρογόνων στους ιστούς του μαζικού αδένα του μαστού. Τα οιστρογόνα με τη σειρά τους έχουν συνδεθεί με την εμφάνιση καρκίνου του μαστού», εξηγεί ο κ. Φιλόπουλος.
Risk cut
- Επισκέπτεστε το γιατρό για τον έλεγχο του στήθους σας ανά 3ετία έως τα 40. Μετά τα 40 συνιστάται η ετήσια κλινική εξέταση και η μαστογραφία κάθε 1-2 χρόνια.
- Καταναλώνετε πράσινα φυλλώδη λαχανικά, μπρόκολο, κουνουπίδι και ελαιόλαδο, που σύμφωνα με έρευνες έχουν αντικαρκινική δράση.
- Περπατάτε 30 λεπτά τη μέρα.
- Πίνετε έως 1 ποτήρι κρασί τη μέρα.
- Κάνετε χρήση ορμονικών σκευασμάτων μόνο υπό την καθοδήγηση του γιατρού σας.
Η κατάθλιψη
Οι πιθανότητες
Παρουσιάζεται 2 φορές συχνότερα στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες. Εκτιμάται ότι απειλείται 1 στις 10 γυναίκες.
Κινδυνεύετε;
- Έχετε οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης (π.χ., από τη μητέρα σας);
- Βιώνετε μια δύσκολη κατάσταση (π.χ. απόλυση, απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου);
- Πίνετε πολύ αλκοόλ;
- Έχετε μονίμως στρες;
- Θα λέγατε ότι δεν έχετε ένα τόσο καλό δίκτυο φίλων και γνωστών;
«Το οικογενειακό ιστορικό θεωρείται επιβαρυντικό, με την έννοια ότι καθιστά κάποιον πιο ευάλωτο στην εκδήλωση κατάθλιψης όταν βρεθεί υπό πίεση», εξηγεί ο ψυχίατρος κ. Πέτρος Σκαπινάκης, επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Και συνεχίζει: «Σημαντικά γεγονότα, όπως η απόλυση, η χρεοκοπία ή το διαζύγιο, μπορεί να λειτουργήσουν ως πυροδότες ενός καταθλιπτικού επεισοδίου. Ιδιαίτερα σήμερα, που η χώρα εισέρχεται σε περίοδο οικονομικής ύφεσης, αναμένουμε τουλάχιστον το διπλασιασμό των κρουσμάτων».
Οι γυναίκες θεωρούνται πιο επιρρεπείς στην εκδήλωση κατάθλιψης, από την άλλη μεριά, όμως, στρέφονται πιο εύκολα σε φίλους και συγγενείς σε αναζήτηση βοήθειας. Αντιθέτως, οι άνδρες συνήθως δεν παραδέχονται ότι έχουν πρόβλημα και συχνά καταφεύγουν στο αλκοόλ, σε μια προσπάθεια να αυτοθεραπευτούν.
Πάντως, οι έρευνες δείχνουν ότι η καθημερινή άσκηση για 30 λεπτά -ακόμη και σπασμένη σε 3 δεκάλεπτα- μας προφυλάσσει από τις ψυχικές μεταπτώσεις, ενώ μπορεί να λειτουργήσει και θεραπευτικά. Μάλιστα, πρόσφατα προκάλεσε αίσθηση η ιστορία της 39χρονης αμερικανίδας δημοσιογράφου Daniele Seiss, που ξεπέρασε τη βαριά κατάθλιψη -στην οποία είχε βυθιστεί από παιδί- με τη βοήθεια του τρεξίματος. Όπως μας είπε η ίδια, «Το τρέξιμο αποδείχθηκε πολύ ισχυρό αντικαταθλιπτικό. Χάρη σ’ αυτό έχω σταματήσει την αγωγή με αντικαταθλιπτικά εδώ και 5 χρόνια».
Risk cut
- Ασχοληθείτε με ό,τι σας ευχαριστεί και μη χάνετε την επαφή με τους φίλους σας. Αποτελούν το «δίχτυ ασφαλείας» σας.
- Καταπολεμήστε το στρες με τη βοήθεια τεχνικών όπως η γιόγκα, ο διαλογισμός αλλά και η άσκηση.
- Φροντίστε ώστε η διατροφή σας να περιλαμβάνει άφθονα λιπαρά ψάρια (σαρδέλες, σολομό, κολιό, σκουμπρί), τα οποία περιέχουν ω-3 λιπαρά οξέα, που σύμφωνα με έρευνες έχουν και αντικαταθλιπτική δράση.
Η οστεοπόρωση
Οι πιθανότητες
Υπολογίζεται ότι 1 στις 3 γυναίκες θα νοσήσει από οστεοπόρωση (πορώδη οστά που υφίστανται εύκολα κάταγμα) μετά τα 50.
Κινδυνεύετε;
- Έχετε βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό (συγγενείς α΄ βαθμού με κάταγμα στο ισχίο, τον καρπό ή τη σπονδυλική στήλη μετά από μια μικρή πτώση);
- Η πρόσληψη ασβεστίου μέχρι τα 20-25 ήταν μικρή (λιγότερη από 3 μερίδες γαλακτοκομικών την ημέρα);
- Είχατε ποτέ διακοπή της περιόδου για 12 μήνες εξαιτίας της ιδιαίτερα εντατικής άσκησης ή της πολύ αυστηρής δίαιτας;
- Μπήκατε νωρίς στην εμμηνόπαυση ή έχετε κάνει υστερεκτομή;
- Καπνίζετε;
- Πίνετε πολύ αλκοόλ καθημερινά;
- Περπατάτε ελάχιστα – λιγότερο από 15 λεπτά την ημέρα;
- Κάνετε συχνά στερητικές δίαιτες;
- Πίνετε πάνω από 3 φλιτζάνια καφέ την ημέρα;
- Εκτίθεστε στην ηλιακή ακτινοβολία (ακόμα και περπατώντας στην πόλη) λιγότερο από 20 λεπτά την ημέρα;
«Το βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό, καθώς και η πρόωρη εμμηνόπαυση, αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση οστεοπόρωσης, στους οποίους η γυναίκα δεν μπορεί να παρέμβει. Ωστόσο, μπορεί να προστατεύσει την οστική της μάζα, ακόμη κι αν έχει κληρονομική προδιάθεση», εξηγεί ο ρευματολόγος δρ. Αχιλλέας Γεωργιάδης, διευθυντής του Κέντρου Οστεοπόρωσης του Μαιευτηρίου «ΛΗΤΩ».
Σύμφωνα με έρευνες, η καφεΐνη και το αλκοόλ παρεμποδίζουν την εναπόθεση ασβεστίου στο οστά, ενώ το κάπνισμα φαίνεται ότι μειώνει το βαθμό απορρόφησής του. Όσον αφορά τις πρωτεΐνες (κρέας, κοτόπουλο, ψάρι), η με μέτρο κατανάλωσή τους (το 15% της ημερήσιας πρόσληψης θερμίδων) συμβάλλει στην απορρόφηση του ασβεστίου, ενώ η υπερκατανάλωσή τους οδηγεί στην αποβολή του από τα ούρα. Επιπλέον, η καθιστική ζωή, το πολύ χαμηλό σωματικό βάρος και οι στερητικές δίαιτες επιβαρύνουν την κατάσταση των οστών.
Όπως εξηγεί ο κ. Γεωργιάδης, «Μέχρι τα 20 ο οργανισμός δημιουργεί περισσότερο οστικό ιστό από όσον χάνει, αλλά μετά τα 30 σταδιακά η εικόνα ανατρέπεται». Ωστόσο, ποτέ δεν είναι αργά για να ενισχύσουμε το σκελετό μας. Το μυστικό είναι η καθημερινή κατανάλωση γαλακτοκομικών, η ενασχόληση με ένα σπορ ή ακόμη και το απλό βάδισμα για μισή ώρα την ημέρα. Επίσης, είναι απαραίτητη η καθημερινή έκθεση στον ήλιο για τη σύνθεση της βιταμίνης D, που είναι αναγκαία για την απορρόφηση του ασβεστίου.
Risk cut
- Καταναλώνετε καθημερινά 1 ποτήρι γάλα, 1 γιαούρτι και 1 κομμάτι τυρί.
- Περπατάτε καθημερινά για μισή ώρα. Αν μπορείτε, δοκιμάστε το τρέξιμο σε εξωτερικούς χώρους, αφού, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «British Journal of Sports Medicine», συμβάλλει σε μεγαλύτερη ενδυνάμωση των οστών από ό,τι το τρέξιμο στο διάδρομο του γυμναστηρίου.
- Αρκεστείτε σε 1-2 φλιτζάνια καφέ και σε 1 ποτήρι κρασί την ημέρα.
- Κόψτε το κάπνισμα.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. Κώστα Τσιούφη, επίκουρο καθηγητή Καρδιολογίας της Α΄ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής και υπεύθυνο της Μονάδας Υπέρτασης στο «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο, τον κ. Ευάγγελο Φιλόπουλο, ογκολόγο, διευθυντή της Κλινικής Μαστού στο Νοσοκομείο «Ο Άγιος Σάββας» και υπεύθυνο του Δικτύου Φροντίδας Μαστού της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, τον κ. Πέτρο Σκαπινάκη, επίκουρο καθηγητή Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και το δρ. Αχιλλέα Γεωργιάδη, ρευματολόγο, διευθυντή του Κέντρου Οστεοπόρωσης του Μαιευτηρίου «ΛΗΤΩ».
Οι αριθµοί της υγείας
| Για την καρδιά | Για τον καρκίνο του μαστού | Για την κατάθλιψη | Για την οστεοπόρωση |
| Οι 4 στις 10 γυναίκες θεωρούν ότι οι καρδιακές νόσοι δεν τις απειλούν. | Η απώλεια 10 κιλών μετά την εμμηνόπαυση μειώνει κατά 57% τον κίνδυνο νόσησης. | Μέχρι το 2020 η κατάθλιψη θα είναι το δεύτερο πιο συχνό πρόβλημα υγείας στις δυτικές κοινωνίες. | Από οστεοπόρωση κινδυνεύει 1 στις 3 γυναίκες και 1 στους 8 άνδρες άνω των 50 ετών. |
| Τα εμφράγματα είναι 3 φορές πιο συχνά στους άνδρες σε σύγκριση με τις γυναίκες, αλλά σκοτώνουν περισσότερες γυναίκες, ίσως εξαιτίας του λεπτεπίλεπτου καρδιαγγειακού τους συστήματος. | Ακόμη και 2 ποτά την ημέρα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου κατά 21%, σύμφωνα με μετα-ανάλυση 40 ερευνών. | Τα περιστατικά κατάθλιψης αυξάνονται μετά τα 35 και είναι διπλάσια στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. | Μέχρι το 2020, 1 στις 3 νοσοκομειακές κλίνες θα καταλαμβάνεται από γυναίκες που έχουν υποστεί κάταγμα. |
| Το κάπνισμα «ευθύνεται» για 3 στα 10 εμφράγματα. | Τουλάχιστον κατά 20% μειώνουν τον κίνδυνο θανάτου από τη νόσο οι προληπτικές μαστογραφίες. | Οι πιθανότητες για ένα καταθλιπτικό επεισόδιο στη ζωή μας είναι 10%, ενώ για το δεύτερο είναι 50%. | Το 50-70% των γυναικών δεν συμμορφώνεται με την αγωγή που του έχει χορηγηθεί για την οστεοπόρωση. |
