Το καλοκαίρι, όπου κι αν το περνάμε, στο βουνό, στη θάλασσα, ακόμα και στην πόλη, είναι δυστυχώς συνυφασμένο με τα τσιμπήματα. Τα έντομα – κουνούπια, σφήκες, μέλισσες και πολλά άλλα – έχουν την τιμητική τους και όλοι εμείς – ειδικά τα παιδιά – αποτελούμε τα αθώα θύματά τους. Αν είμαστε τυχεροί, το τσίμπημα μας ταλαιπωρεί λίγο προκαλώντας μας κνησμό και είναι πιθανό να χρειαστούμε κάποιο αντιισταμινικό για να αντιμετωπίσουμε τη φαγούρα, την κοκκινίλα και το πρήξιμο. Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, όμως, κάποια έντομα (τα κουνούπια και οι σκνίπες) θα μπορούσαν να μας μεταδώσουν μια σοβαρή ασθένεια ή αν είμαστε αλλεργικοί (π.χ. στις μέλισσες ή της σφήκες), μπορεί να χρειαστούμε ειδική αγωγή ή να πρέπει να πάμε ακόμα και στο νοσοκομείο. Ας δούμε πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα τσιμπήματα και να αποφύγουμε τις επιπλοκές.
Τα συνηθισμένα: Κουνούπια και σκνίπες
Αποτελούν την πλειοψηφία των τσιμπημάτων τους καλοκαιρινούς μήνες και έτσι μας έχουν ενοχλήσει όλους αρκετά η φαγούρα, η κοκκινίλα και τα σπυράκια που μας προκαλούν. Το ευχάριστο είναι ότι κατά κανόνα δεν μας απασχολούν με περισσότερο σοβαρές επιπτώσεις. Το πρόβλημα είναι όμως ότι μέσω των κουνουπιών μπορεί να μεταδοθούν ασθένειες όπως η ελονοσία, ο κίτρινος πυρετός και οι παθογόνες εγκεφαλίτιδες, αν και στην Ελλάδα κάτι τέτοιο είναι σχετικά σπάνιο. Επίσης, από τη σκνίπα μπορεί σπάνια να μεταδοθεί στον άνθρωπο η δερματική ή η σπλαχνική λεϊσμανίαση (Kala azar), που είναι πολύ σοβαρές ασθένειες και χρήζουν έγκαιρης αντιμετώπισης.
Τα αλλεργιογόνα: Μέλισσες και σφήκες
Οι μέλισσες και οι σφήκες ανήκουν στην κατηγορία των υμενοπτέρων, που περιλαμβάνει και άλλα είδη (π.χ. σκούρκος ή μπάμπουρας). Το κεντρί της μέλισσας, που είναι πιο μεγάλο από της σφήκας, μένει στο δέρμα μετά το τσίμπημα, οπότε και το έντομο δεν μπορεί να ξανατσιμπήσει, ενώ δεν συμβαίνει το ίδιο με τη σφήκα, η οποία μπορεί να μας καταφέρει πολλαπλά τσιμπήματα. Τα τσιμπήματα αυτά μπορεί να μας προκαλέσουν μια μικρή ή μεγάλη τοπική αντίδραση, που θεωρείται συνήθως συνέπεια τοπικού ερεθισμού από το δηλητήριο (κοκκινίλα, πρήξιμο, φαγούρα και πόνος που υποχωρούν σιγά-σιγά). Οταν όμως αρχίζει να συμμετέχει σε μεγάλη έκταση και το δέρμα, συνυπάρχει δηλαδή οξεία κνίδωση (π.χ. σπυράκια σε όλο το σώμα), τότε μπορούμε να μιλήσουμε για αλλεργική αντίδραση. Αν με αυτή συνεκδηλωθεί και δύσπνοια (ή κάποιο σύμπτωμα από άλλο όργανο), τότε μιλάμε πλέον για συστηματική αναφυλαξία.
Οταν σε όλα τα παραπάνω προστεθεί και μεγάλη πτώση της αρτηριακής πίεσης, τότε αναφερόμαστε στο «αλλεργικό σοκ». Τη μικρή / μεγάλη τοπική αντίδραση, που δεν θεωρείται επικίνδυνη για την υγεία μας, μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε με όσα έχουμε (ή πρέπει να έχουμε) στο φαρμακείο του σπιτιού ή του αυτοκινήτου μας. Για οτιδήποτε περισσότερο θα πρέπει να πάμε στο νοσοκομείο (π.χ. αν εμφανίσουμε δυσκολία στην αναπνοή, τάση για λιποθυμία, ζαλάδα και ναυτία, πρήξιμο στο σώμα ή γύρω από τα μάτια και τα χείλη, μούδιασμα, χλωμή όψη και εφίδρωση, καταρροή και φτέρνισμα, πόνους στην κοιλιά, ακράτεια ούρων και κοπράνων, σπασμούς).
Οι αλλεργικοί, που γνωρίζουν την ευαισθησία τους σε ένα πιθανό τσίμπημα, πρέπει να είναι πάντα προετοιμασμένοι για να το αντιμετωπίσουν, έχοντας μαζί τους μια ένεση αδρεναλίνης ή κορτιζόνης που θα χρησιμοποιήσουν σύμφωνα με τις οδηγίες και την καθοδήγηση του γιατρού τους.
Τα επώδυνα: Αράχνες και σαρανταποδαρούσες
Αν και υπάρχουν και επικίνδυνα είδη, αυτές που ενδημούν στην Ελλάδα δεν είναι επικίνδυνες. Μπορεί να μας τσιμπήσουν χωρίς καν να το καταλάβουμε και να μας προκαλέσουν τοπικό πρόβλημα που παρουσιάζει έντονο πόνο, ο οποίος αργεί να υποχωρήσει, πρήξιμο και κόκκινη πληγή στο σημείο του τσιμπήματος.
Πώς αντιμετωπίζουμε τα τσιμπήματα
*Αν υπάρχει κεντρί, το αφαιρούμε τραβώντας το προσεκτικά.
*Πλένουμε το τσίμπημα με άφθονο νερό και σαπούνι.
*Βάζουμε πάνω στο τσίμπημα πάγο τυλιγμένο σε πετσέτα ή αμμωνία.
*Δεν ξύνουμε τα τσιμπήματα, ειδικά όταν τα χέρια μας δεν είναι καθαρά, ώστε να αποφύγουμε πιθανές μολύνσεις.
Σε περίπτωση που υποφέρουμε πολύ, μπορούμε να συμβουλευτούμε τον γιατρό μας και να πάρουμε ένα αντιισταμινικό χάπι ή σιρόπι ή να βάλουμε πάνω στο τσίμπημα μια αλοιφή αντιισταμινική ή κορτιζονούχα.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να αποφύγουμε τα τσιμπήματα
Αν ανήκουμε σε όσους τα έντομα μας τσιμπάνε συχνά ή αν είχαμε την εμπειρία έντονων αντιδράσεων του οργανισμού μας στα διάφορα τσιμπήματα, είναι σκόπιμο να έχουμε υπ’ όψιν μας τα παρακάτω για να τα αποφεύγουμε όσο είναι δυνατόν. Ετσι φροντίζουμε να:
*Έχουμε πάντα καλυμμένα το κεφάλι, τον αυχένα και τα άκρα μας.
*Αποφεύγουμε τις απότομες κινήσεις όταν είναι κοντά μας έντομα.
*Προτιμάμε τα ανοιχτόχρωμα ρούχα και όχι αυτά που έχουν πολλά και έντονα χρώματα.
*Δεν χρησιμοποιούμε – τουλάχιστον όχι σε μεγάλες ποσότητες – προϊόντα με έντονο άρωμα (π.χ. αποσμητικά, αρώματα, λακ, ζελέ ή άλλα προϊόντα για τα μαλλιά).
*Μένουμε μακριά από μέρη όπου υπάρχουν σάπια φρούτα, φαγητά, σκουπίδια και ανθισμένα λουλούδια.
*Κρατάμε κλειστά τα παράθυρα στο αυτοκίνητο και φοράμε πάντα γάντια και κράνος στο μηχανάκι ή στο ποδήλατο.
*Τοποθετούμε σήτες στα παράθυρα και στις πόρτες.
*Φοράμε πάντα καπέλο και γάντια όταν ασχολούμαστε με την κηπουρική.
*Αποφεύγουμε τις βόλτες σε μέρη ζεστά και με υγρασία, ειδικά τις απογευματινές ώρες που τα έντομα είναι πιο επιθετικά.
*Χρησιμοποιούμε εντομοαπωθητικά που εφαρμόζουμε στο δέρμα μας είτε χώρου.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον δρα Αναστάσιο Σπαντιδέα, παθολόγο – κλινικό φαρμακολόγο
