Σύμφωνα με ειδικούς, υπάρχουν ορισμένες φράσεις που θα πρέπει να σας χτυπούν το καμπανάκι της τοξικότητας, καθώς έχουν μελετηθεί ενδελεχώς και είναι χαρακτηριστικές των χειριστικών σχέσεων.
Χρησιμοποιούνται μάλιστα συχνά ως μέρος στρατηγικών ελέγχου ή συναισθηματικής κυριαρχίας. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που αποκαλείται «gaslighting»: μια μορφή χειραγώγησης που στοχεύει να κάνει το θύμα να αμφιβάλλει για την ίδια του τη γνώμη, τα συναισθήματα ή ακόμα και την ψυχική του υγεία. Και όλα αυτά, καμουφλαρισμένα σε έναν τόνο ψευδούς καλοσύνης.
Με το γάντι…Ευγενικές φράσεις που μπορεί να είναι καταστροφικές
Δεν είναι τόσο αυτό που λέμε που πονάει, αλλά ο τρόπος που το λέμε… και η κρυφή πρόθεση πίσω από αυτό. Οι ναρκισσιστές, επαγγελματίες της συναισθηματικής χειραγώγησης, γνωρίζουν πολύ καλά πώς να παίζουν με το χαμόγελο και την ευγένεια. Χρησιμοποιούν ήπιες, σχεδόν καθησυχαστικές εκφράσεις, οι οποίες όμως έχουν ως αποτέλεσμα να ενοχοποιούν, να αποσταθεροποιούν ή να αποδυναμώνουν τον άλλον. Ορισμένες από τις πιο συχνές φράσεις περιλαμβάνουν:
- «Είσαι πολύ ευαίσθητος/η|: για να αρνηθούν και να ακυρώσουν το συναίσθημα του ανθρώπου που έχουν απέναντι τους.
- «Φτιάχνεις σενάρια»: για να αμφισβητήσουν την θέση του άλλου.
- «Λυπάμαι που το πήρες έτσι»: μια ψεύτικη συγγνώμη που ρίχνει την ευθύνη στο θύμα.
- «Είσαι σίγουρος/η ότι θέλεις να το κάνεις αυτό; Δεν είναι του χαρακτήρα σου»: για να δημιουργήσουν αμφιβολία για τη δικαιολογημένη αντίδραση του άλλου.
- «Μισώ που πρέπει να σου το πω αυτό, αλλά…»: Αυτή είναι η πιο συνηθισμένη φράση που ανοίγει την πόρτα σε όλες τις καμουφλαρισμένες κριτικές. Συχνά ακολουθείται από κριτικές για την εξωτερική εμφάνιση, αμφιβολίες για τις ικανότητες ή σχόλια για τις επιλογές ζωής ή τις παρέες. Ενώ, υπάρχουν και άλλες παραλλαγές, όπως: «Το λέω για το καλό σου», «Είσαι ελεύθερος/η να κάνεις ό,τι θέλεις, αλλά…», ή «Δεν θέλω να είμαι κακός/ή, αλλά…»
Το σχήμα είναι πάντα το ίδιο: Από μπροστά η ευγένεια για να «παραλύσει» δεξιοτεχνικά την άμυνα του θύματος, και από πίσω το τοξικό μήνυμα. Όλα έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε ο άλλος να αισθάνεται ένοχος, υπερβολικός ή ακόμα και αχάριστος.
Όλες αυτές οι φράσεις επομένως έχουν ένα κοινό σημείο: θολώνουν τα όρια του ατόμου που στοχεύουν, το οποίο τελικά αρχίζει να αμφιβάλλει για το δικαίωμα του να αισθάνεται, να σκέφτεται ή να ενεργεί. Και το πιο σημαντικό, προστατεύουν τον χειριστή, ο οποίος φαίνεται ευγενικός, μετρημένος, σχεδόν καλοπροαίρετος.
Χειριστικοί άνθρωποι: Πώς να τους αναγνωρίσετε και να προστατευτείτε;
Δεν είναι πάντα εύκολο να εντοπίσετε αυτές τις επιθέσεις όταν είναι τυλιγμένες με γλυκύτητα. Ωστόσο, κάποια σημάδια πρέπει να σας προειδοποιήσουν: το αίσθημα δυσφορίας μετά από μια συζήτηση, η συνεχής αίσθηση αμφιβολίας ή η εντύπωση ότι πρέπει πάντα να δικαιολογείστε.
Οι ειδικοί προτείνουν να θέσουμε αυτές τις ερωτήσεις στον εαυτό μας:
- Αυτό που μου λένε με κάνει να νιώθω λιγότερο σίγουρη/ο για τον εαυτό μου;
- Αλλάζει το άτομο τη στάση του ή το λόγο του δημόσια;
- Έχω συχνά την εντύπωση ότι αντιδρώ υπερβολικά ή μεγαλοποιώ το θέμα εκ των υστέρων;
Αναγνωρίζοντας λοιπόν αυτές τις φράσεις, μαθαίνουμε να τις ακυρώνουμε και μερικές φορές, να ξαναπάρουμε τον έλεγχο, παραμένοντας δυνατοί και ανεπηρέαστοι.
