Έχετε συνηθίσει να μένετε άγρυπνοι ως αργά και να ξυπνάτε πιο μετά μέσα στη μέρα; Εάν ναι, τότε το πρόγραμμα του ύπνου σας μπορεί να βλάπτει σιωπηλά τον εγκέφαλό σας, αυξάνοντας τον κίνδυνο άνοιας αλλά μόνο αν ανήκετε σε μια συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Groningen παρακολούθησαν σχεδόν 24.000 ενήλικες για μια δεκαετία και διαπίστωσαν ότι οι νυχτερινοί τύποι παρουσίαζαν σημαντικά μεγαλύτερη γνωστική εξασθένιση συγκριτικά με τους πρωινούς. Όμως υπάρχει μια ανατρεπτική λεπτομέρεια: το φαινόμενο αυτό παρατηρήθηκε μόνο μεταξύ των συμμετεχόντων με πανεπιστημιακή μόρφωση.

Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, κάθε ώρα μετατόπισης προς το πιο βραδινό ωράριο φάνηκε να συνδέεται με  μείωση 0,80 μονάδων στις βαθμολογίες των γνωστικών τεστ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας. Για κάποιον με το πιο ακραίο πρόγραμμα ύπνου σε σύγκριση με κάποιον που ξυπνάει νωρίς, αυτό θα μπορούσε να μεταφραστεί σε μετρήσιμες διαφορές στη διανοητική διαύγεια.

Ο χρονοτύπος, δηλαδή η βιολογική τάση να είστε φυσικά σε εγρήγορση είτε το πρωί είτε το βράδυ, ρυθμίζεται από τον κιρκάδιο ρυθμό σας, το εσωτερικό σας ρολόι που ρυθμίζει τα πάντα, από τη θερμοκρασία του σώματος μέχρι την παραγωγή ορμονών.

Μεγαλύτερος ο κίνδυνος άνοιας για τους νυχτερινούς τύπους με… πτυχίο

Που οφείλεται όμως, αυτή η ανατροπή; Όπως εξηγούν οι ερευνητές, η σύνδεση με την εκπαίδευση φαίνεται να αφορά την ευελιξία της εργασίας. Οι άνθρωποι με υψηλό μορφωτικό επίπεδο συνήθως εργάζονται σε άκαμπτα ωράρια εργασίας, συνήθως 09:00-17:00 ή κάτι αντίστοιχο. Τα στελέχη, οι διευθυντές, οι δάσκαλοι και άλλοι επαγγελματίες με αυστηρά πρωινά ωράρια έχουν ελάχιστα περιθώρια να ακολουθήσουν πιο φυσικές προτιμήσεις ύπνου.

Κάπνισμα: Μην το σκέφτεστε άλλο- Κόψτε το σήμερα κιόλας!
ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ

Κάπνισμα: Μην το σκέφτεστε άλλο- Κόψτε το σήμερα κιόλας!

Από την άλλη, τα άτομα πιο χαμηλό μορφωτικό επίπεδο έχουν συνήθως πιο ευέλικτα ή μεταβαλλόμενα ωράρια εργασίας, που θα μπορούσαν να ταιριάζουν καλύτερα με τις φυσικές προτιμήσεις ύπνου.

Όταν αναγκάζεστε να ξυπνάτε πολύ νωρίτερα από ό,τι θέλει το σώμα σας, βιώνετε αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν «κοινωνικό jet lag», την δυσαρμονία δηλαδή μεταξύ του βιολογικού ρολογιού και των κοινωνικών απαιτήσεων. Οι νυχτερινοί τύποι με υψηλό μορφωτικό επίπεδο μπορεί μάλιστα, να το βιώνουν πιο έντονα, επειδή το εργασιακό τους πρόγραμμα δεν είναι ευμετάβλητο και ως εκ τούτου μπορεί να λειτουργούν “κόντρα” στους φυσικούς τους ρυθμούς.

Ποιότητα ύπνου και κάπνισμα

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Prevention of Alzheimer’s Disease, εντόπισε δύο βασικούς παράγοντες πίσω από τη γνωστική εξασθένιση: την κακή ποιότητα του ύπνου και τις συνήθειες του καπνίσματος. Μεταξύ των συμμετεχόντων με υψηλότερη μόρφωση, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αυτοί οι παράγοντες εξηγούν περίπου το ένα τρίτο της σύνδεσης ανάμεσα στο νυχτερινό ωράριο και την γνωστική εξασθένιση.

Οι νυχτερινοί τύποι ανέφεραν γενικά χειρότερη ποιότητα ύπνου, κάτι που είναι λογικό, μιας και το πρόγραμμα ύπνου τους δεν συντονίζεται με τον χρονοτύπο τους. Επιπλέον το κάπνισμα φάνηκε να παίζει σημαντικό ρόλο, εξηγώντας περίπου το 19% της γνωστικής έκπτωσης. Οι νυχτερινοί τύποι ήταν πιο πιθανό να καπνίζουν, στην προσπάθειά τους να αντισταθμίσουν την αναντιστοιχία μεταξύ του βιολογικού τους ρολογιού και των εργασιακών απαιτήσεων.

Η κατανάλωση αλκοόλ και τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας δεν εξηγούσαν τη γνωστική εξασθένιση, παρόλο που οι νυχτερινοί τύποι εμφάνιζαν διαφορετικά μοτίβα σε αυτούς τους τομείς.