Πρόσφατη μελέτη, η οποία παρουσιάστηκε στο διεθνές επιστημονικό συνέδριο SLEEP 2025, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κίνδυνος πρόωρου θανάτου αυξανόταν έως και κατά 20% μεταξύ όσων κοιμούνταν τακτικά και ιδιαίτερα νωρίς μέσα στη μέρα.
Οι ειδικοί ανέφεραν χαρακτηριστικά ότι η υπνηλία κατά τη διάρκεια της μέρας μπορεί να αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι διαταραγμένου ή χαμηλής ποιότητας νυχτερινού ύπνου και ενδέχεται να υποδεικνύει υποκείμενα προβλήματα υγείας, όπως καρδιακή ανεπάρκεια.
Μεσημεριανός ύπνος: Η ώρα, η διάρκεια και η σταθερότητα παίζουν ρόλο
Η εν λόγω μελέτη επικεντρώθηκε σε μεσήλικες ενήλικες που δεν εργάζονταν νυχτερινές βάρδιες και δεν είχαν σοβαρά προβλήματα υγείας στην αρχή της έρευνας.
Ο ύπνος των 86.000 συμμετεχόντων αξιολογήθηκε σε διάστημα μίας εβδομάδας με μια μέθοδο παρακολούθησης του κύκλου ύπνου-αφύπνισης η οποία περιλάμβανε τη χρήση μιας μικρής συσκευής σαν ρολόι με την ονομασία «actigraph».
Ως μεσημεριανός ύπνος ορίστηκε κάθε ύπνος μεταξύ 9 π.μ. και 7 μ.μ.
Κατά μέσο όρο, οι συμμετέχοντες κοιμόντουσαν για 24 λεπτά, με περίπου το ένα τρίτο των αναπαύσεων να λαμβάνουν χώρα το πρωί, μεταξύ 9 και 11 π.μ.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου παρακολούθησης των 11 ετών, 5.189 από τους συμμετέχοντες απεβίωσαν. Συνολικά, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι καθώς οι άνθρωποι μεγάλωναν, κοιμόντουσαν περισσότερο όσο προχωρούσε η μέρα. Αφού έλαβαν υπόψη παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα αποτελέσματα, όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ και η διάρκεια του νυχτερινού ύπνου, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μια λιγότερο σταθερή ρουτίνα ύπνου κατά τη διάρκεια της ημέρας συνδεόταν με αυξημένο κίνδυνο θανάτου κατά 14%.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος θανάτου παρατηρήθηκε σε άτομα που κοιμόντουσαν για μεγαλύτερη διάρκεια μέσα στην ημέρα, με εκείνους που κοιμούνταν μεταξύ 11 π.μ. και 1 μ.μ. να παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο κατά 7%.
Η επικεφαλής ερευνήτρια, καθηγήτρια Τσένλου Γκάο από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, δήλωσε:
«Αν και πολλές μελέτες έχουν εξετάσει τη σύνδεση μεταξύ ύπνου και θνησιμότητας, έχουν επικεντρωθεί κυρίως στον νυχτερινό ύπνο. Ωστόσο, ο μεσημεριανός ύπνος αποτελεί σημαντικό κομμάτι του 24ώρου κύκλου ύπνου-αφύπνισης και ενδέχεται να έχει τις δικές του επιπτώσεις στην υγεία. Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι ορισμένα μοτίβα ύπνου κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να λειτουργούν ως πρώιμοι δείκτες επιδείνωσης της υγείας.
Η μελέτη μας καλύπτει ένα κενό στη γνώση, δείχνοντας ότι δεν έχει σημασία μόνο αν κάποιος κοιμάται το μεσημέρι, αλλά και για πόση ώρα, πόσο συχνά αλλάζει το μοτίβο αυτό και πότε ακριβώς κοιμάται – όλα αυτά μπορεί να είναι σημαντικοί δείκτες μελλοντικού κινδύνου για την υγεία».
Οι ερευνητές προειδοποίησαν ότι χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να κατανοηθούν καλύτερα οι βιολογικοί μηχανισμοί που κρύβονται πίσω από αυτές τις συσχετίσεις. Παράλληλα, επισήμαναν ότι ο παρατεταμένος ή ακανόνιστος ύπνος μέσα στην ημέρα μπορεί να αντανακλά υποκείμενα προβλήματα υγείας, όπως καρδιοπάθειες, διαβήτη τύπου 2, κατάθλιψη και άνοια.
Άλλες μελέτες υποδεικνύουν ότι η εξήγηση μπορεί να σχετίζεται με τις επιπτώσεις στον κιρκάδιο ρυθμό—τον φυσικό κύκλο ύπνου-αφύπνισης, που ρυθμίζει πολλές λειτουργίες του σώματος.
Οι ειδικοί από το Ινστιτούτο Karolinska στη Στοκχόλμη υποστήριξαν επίσης ότι ο ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να επηρεάζει την ικανότητα του εγκεφάλου να απομακρύνει τα απόβλητα που συσσωρεύονται κατά τη διάρκεια της ημέρας.
