Για πολλούς από εμάς, το γλυκό δεν είναι απλώς μια απόλαυση· είναι τελετουργικό… Μια μπάλα παγωτό πάνω σε ένα ζεστό μπισκότο ή ένα κομμάτι σοκολατόπιτα ικανοποιούν μια επιθυμία που είναι βαθύτερη από την πείνα. Μια πρόσφατη ανακάλυψη ερευνητών στη Γερμανία μπορεί να εξηγήσει γιατί καταφεύγουμε στη ζάχαρη ακόμη και όταν είμαστε ήδη χορτάτοι.
Η επιστημονική ομάδα εντόπισε ένα νευρωνικό κύκλωμα στον εγκέφαλο που παρακάμπτει τα σήματα κορεσμού του σώματός μας και τροφοδοτεί την επιθυμία για ζάχαρη.
Πείνα vs Επιθυμίας
Τα χαμηλά επίπεδα ενέργειας, θρεπτικών συστατικών και σακχάρου στο αίμα, απελευθερώνουν ορμόνες όπως η γκρελίνη καθώς και άλλους χημικούς αγγελιοφόρους που επιτρέπουν την επικοινωνία ανάμεσα στο έντερο και τον εγκέφαλο. Αυτή η σύνδεση έντερου-εγκεφάλου είναι ο τρόπος με τον οποίο καταλαβαίνουμε πότε ήρθε η ώρα για φαγητό, στέλνει τα «σήματα» δηλαδή της πείνας.
Οι λιγούρες, από την άλλη, έχουν ελάχιστη σχέση με την πείνα. Όταν αρχίζουμε να ονειρευόμαστε σοκολατάκια ή αγαπημένα αλμυρά σνακ, το σώμα μπορεί να μην είναι πραγματικά πεινασμένο. Οι επιθυμίες- λιγούρες έχουν τη ρίζα τους στον εγκέφαλο και τα συναισθήματα (π.χ. το άγχος) ή ερεθίσματα όπως μυρωδιές και εικόνες, μπορούν να τις ενεργοποιήσουν. Οι συνήθειές μας επίσης διαμορφώνουν τις επιθυμίες μας. Όσο περισσότερο επιτρέπουμε στον εαυτό μας να καταναλώνει μια συγκεκριμένη τροφή, τόσο πιο δύσκολο γίνεται να της αντισταθούμε.
Όταν πεινάμε, σχεδόν οτιδήποτε έχουμε στο πιάτο μας, φαίνεται νόστιμο. Όταν όμως λαχταράμε μια συγκεκριμένη τροφή, όπως ένα παγωτό, τίποτα άλλο δεν μας ικανοποιεί. Αυτό συμβαίνει γιατί το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου είναι αυτό που οδηγεί τις επιθυμίες μας. Περιοχές όπως ο ιππόκαμπος και ο προμετωπιαίος φλοιός, που εμπλέκονται στη μνήμη, την απόλαυση και την κινητοποίηση, απελευθερώνουν το νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη για να ενισχύσουν τα ευχάριστα συναισθήματα που σχετίζονται με την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών. Οι τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, λιπαρά και ζάχαρη είναι οι κυριότεροι ένοχοι.
Ζάχαρη: Γιατί είναι τόσο δύσκολο να της αντισταθούμε
Η ζάχαρη είναι η ταχύτερη πηγή ενέργειας για το σώμα. Τα φυσικά σάκχαρα, όπως αυτά που βρίσκονται στα φρούτα, το γάλα και τα τρόφιμα που περιέχουν ζάχαρη, αυξάνουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, η οποία μπορεί να διασπαστεί για ενέργεια. Αυτή η προσωρινή αύξηση ενέργειας προκαλεί μια έκρηξη ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Οι άνθρωποι συχνά λαχταρούν ζάχαρη όταν είναι αγχωμένοι, ανήσυχοι ή λυπημένοι, επειδή προσφέρει και προσωρινή βελτίωση της διάθεσης.
Σε αντίθεση με τις τροφές που είναι πλούσιες σε αλάτι ή λιπαρά, η λαχτάρα για ζάχαρη φαίνεται να γίνεται πιο έντονη ακόμη και όταν είμαστε ήδη χορτάτοι. Φαίνεται φυσικό να κλείνουμε κάθε γεύμα με ένα γλυκό. Η έμφυτη αυτή επιθυμία μας μπορεί να έχει περισσότερο σχέση με τη νευροβιολογία παρά με τις συνήθειες ή τις παραδόσεις.
Η μελέτη που αναφέρθηκε και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science, βρήκε ότι ακόμη και τα ποντίκια επιδίδονται σε γλυκά…
Μετά από νυχτερινή νηστεία, τα ποντίκια έλαβαν ένα βασικό γεύμα και είχαν 90 λεπτά για να φάνε μέχρι να χορτάσουν. Μόλις σταμάτησαν να τρώνε, η ομάδα έδωσε σε κάθε ποντίκι ένα γλυκό. Όταν τους δόθηκε η επιλογή μεταξύ περισσότερης τροφής και γλυκών, τα ποντίκια κατανάλωσαν σχεδόν έξι φορές περισσότερες θερμίδες από τη ζάχαρη. Καθώς έτρωγαν, η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε μια μέθοδο που λέγεται fiber photometry για να παρακολουθήσει τη δραστηριότητα των νευρώνων στον εγκέφαλό τους. Αυτό που ανακάλυψαν ήταν ένα νευρωνικό κύκλωμα που ξεκινά από τον υποθάλαμο, μια περιοχή του μέσου εγκεφάλου που ρυθμίζει τον κορεσμό και εκτείνεται σε κέντρα ανταμοιβής που σχετίζονται με την απόλαυση και την κινητοποίηση. Οι νευρώνες στον υποθάλαμο ενεργοποιούνται όταν το ζώο είναι χορτάτο, απελευθερώνοντας μια χημική ουσία που ονομάζεται άλφα-μελανοκυτταροδιεγερτική ορμόνη. Αυτή η ορμόνη μειώνει την όρεξη και βοηθά το ζώο να σταματήσει το φαγητό.
Η παρουσία της ζάχαρης φαίνεται να προκαλεί το αντίθετο αποτέλεσμα. Η μυρωδιά ή η όψη της ζαχαρούχας τροφής διεγείρει την απελευθέρωση μιας άλλης ορμόνης, της βήτα-ενδορφίνης που σχετίζεται με την ανταμοιβή και μπλοκάρει τα σήματα κορεσμού. Αντί να αυξάνει την συνολική πείνα, ενισχύει την όρεξη του ζώου για ζάχαρη. Οι τροφές πλούσιες σε λίπος, επίσης ενεργοποιούν αυτό το κύκλωμα, αλλά όχι στον ίδιο βαθμό με τη ζάχαρη.
Αυτό το κύκλωμα ανταμοιβής για τη ζάχαρη υπάρχει και στους ανθρώπους. Απεικονίσεις εγκεφάλου δείχνουν ότι η κατανάλωση γλυκού μετά από ένα πλήρες γεύμα ενεργοποιεί παρόμοιες περιοχές στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Πιθανότατα έχουμε έναν παρόμοιο εγκεφαλικό μηχανισμό που επεξεργάζεται τις ανταμοιβές της ζάχαρης. Η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας αυτού του κυκλώματος μπορεί να είναι το κλειδί για τον έλεγχο των επίμονων επιθυμιών για ζάχαρη.
Η αντίσταση σε θερμιδογόνα, γλυκά τρόφιμα έχει λιγότερο να κάνει με τη θέληση και περισσότερο με το πώς είναι «συνδεδεμένος» ο εγκέφαλός μας. Η ισορροπία κάθε γεύματος με πρωτεΐνη, φυτικές ίνες και υγιεινά λιπαρά μπορεί να βοηθήσει στη σταθεροποίηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και να μειώσει την επιθυμία του εγκεφάλου για ζάχαρη.
Την επόμενη φορά λοιπόν που θα νιώσεις αυτή την επιθυμία για γλυκό, δοκίμασε να επιλέξεις ένα ισορροπημένο, θρεπτικό σνακ που μπορεί να βοηθήσει στο να κατασταλούν αυτές οι λιγούρες πριν σε κυριεύσουν.
