Η νόσος Αλτσχάιμερ αναμένεται να εξελιχθεί σε μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις υγείας της εποχής μας. Κάθε τρία δευτερόλεπτα, κάπου στον κόσμο, κάποιος διαγιγνώσκεται με άνοια και συνήθως πρόκειται για Αλτσχάιμερ. Υπάρχει κάτι που μπορεί να γίνει για να προλάβουμε την εμφάνιση της νόσου;
SHIELD για πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ
Σήμερα, περίπου 50 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με τη νόσο. Μέχρι το 2050, ο αριθμός αυτός αναμένεται να ξεπεράσει τα 130 εκατομμύρια. Οι συνέπειες για την υγεία και την κοινωνία θα είναι τεράστιες. Όμως, ίσως να μην είναι αναπόφευκτο.
Μια έκθεση της Lancet Commission υποστηρίζει ότι έως και το ένα τρίτο των περιστατικών Αλτσχάιμερ θα μπορούσε να αποφευχθεί απλώς αποφεύγοντας ορισμένους παράγοντες κινδύνου και η λέξη SHIELD είναι το «κλειδί».
Οι 14 τροποποιήσιμοι παράγοντες περιλαμβάνουν: τραυματική εγκεφαλική κάκωση, υπέρταση, κατάθλιψη, διαβήτη, κάπνισμα, παχυσαρκία, υψηλή χοληστερόλη, χαμηλή σωματική δραστηριότητα, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, χαμηλή εκπαίδευση, απώλεια όρασης, απώλεια ακοής, κοινωνική απομόνωση και ατμοσφαιρική ρύπανση.
Η λίστα αυτή βασίζεται σε ισχυρά επιστημονικά δεδομένα, αλλά δεν είναι εύκολο για το ευρύ κοινό να παρακολουθεί και να διαχειρίζεται 14 διαφορετικούς στόχους υγείας, ειδικά όταν οι προσπάθειες πρόληψης πρέπει να ξεκινούν δεκαετίες πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Αυτό το πρόβλημα απαιτεί ένα απλό και εύχρηστο μοντέλο πρόληψης, που να είναι κατανοητό και εύκολο να ακολουθηθεί.
Τι είναι το SHIELD;
Ένα τέτοιο εργαλείο θα μπορούσε να είναι το SHIELD, που χρησιμοποιείται από τους επιστήμονες ως ακρωνύμιο για τα ακόλουθα: Sleep – ύπνος, Head Injury prevention – πρόληψη τραυματισμών κεφαλής, Exercise – άσκηση, Learning – μάθηση, Diet – διατροφή.
SHIELD στην πραγματικότητα σημαίνει ασπίδα και αυτό το μοντέλο συγκεντρώνει τους σημαντικότερους και πιο συχνούς παράγοντες κινδύνου σε πέντε βασικούς πυλώνες, προσφέροντας μια ξεκάθαρη και αποτελεσματική στρατηγική για την προστασία και την πρόληψη.
1. Ύπνος
Ο καλός ύπνος είναι θεμελιώδης. Η ανεπαρκής ή η κακής ποιότητας ξεκούραση αυξάνει τον κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης. Η χρόνια έλλειψη ύπνου οδηγεί σε συσσώρευση επηρεάζει αρνητικά τον εγκέφαλο ευνοώντας την εμφάνιση του Αλτσχάιμερ.
2. Πρόληψη τραυματισμών κεφαλής
Οι τραυματικές εγκεφαλικές κακώσεις, ακόμη και οι διασείσεις, αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο. Η πρόληψη πρέπει να ξεκινά νωρίς και να συνεχίζεται σε όλη τη ζωή.
3. Άσκηση
Η τακτική σωματική δραστηριότητα είναι ίσως η ισχυρότερη συνήθεια για τη μείωση του κινδύνου. Η άσκηση καταπολεμά την παχυσαρκία, την υπέρταση, την υψηλή χοληστερόλη και την κατάθλιψη, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τη μνήμη και την υγεία των εγκεφαλικών κυττάρων.
4. Μάθηση
Η εκπαίδευση και η συνεχής διανοητική δραστηριότητα ενισχύουν τη λεγόμενη «γνωστική εφεδρεία» του εγκεφάλου. Η δια βίου μάθηση, είτε μέσω της ανάγνωσης, της εκμάθησης γλωσσών ή των δημιουργικών χόμπι βοηθά τον εγκέφαλο να αντέχει καλύτερα τις βλάβες.
5. Διατροφή
Η διατροφή παίζει επίσης καθοριστικό ρόλο. Δεν υπάρχει ένα μόνο «μαγικό» τρόφιμο, αλλά η συνολική ποιότητα της διατροφής έχει σημασία. Η μεσογειακή διατροφή, που είναι πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ψάρια, ελαιόλαδο και χαμηλή σε κόκκινο κρέας και ζάχαρη έχει δείξει ότι προστατεύει από τη γνωστική έκπτωση.
Το μοντέλο SHIELD είναι η λύση;
Το SHIELD απλοποιεί την επιστήμη σε πέντε βασικούς άξονες, προσφέροντας ένα ρεαλιστικό και επιστημονικά τεκμηριωμένο πλαίσιο για την προστασία του εγκεφάλου. Μέχρι να βρεθεί θεραπεία, η πρόληψη είναι το ισχυρότερο «όπλο» μας.
Η νόσος Αλτσχάιμερ δεν πρέπει να θεωρείται αναπόφευκτη. Ο στόχος των 130 εκατομμυρίων ασθενών έως το 2050 δεν είναι μοιραίος. Με τις σωστές επιλογές και δράσεις, μπορούμε να προστατεύσουμε εκατομμύρια μυαλά και μνήμες.
