Η φιλία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες για την ψυχική μας ευημερία. Οι σωστοί φίλοι μάς στηρίζουν, μας ανεβάζουν και μας βοηθούν να ξεπερνάμε τις δυσκολίες. Όμως, δεν έχουν όλες οι φιλίες θετικό αντίκτυπο. Κάποιες μπορεί να είναι ανισόρροπες συναισθηματικά, να μας εξαντλούν ή να μας κάνουν να καταπιέζουμε τις ανάγκες μας, για χάρη της «ειρήνης» στη σχέση.
Αν συνεχώς δίνουμε, χωρίς να λαμβάνουμε ή φεύγουμε από κάθε συνάντηση κουρασμένοι ψυχικά, ίσως η φιλία αυτή να μας κοστίζει περισσότερο από όσο μας ωφελεί. Όπως έχουμε μάθει να αναγνωρίζουμε τα red flags στις ερωτικές σχέσεις, το ίδιο χρειάζεται να κάνουμε και στις φιλίες. Οι άνθρωποι που μας περιβάλλουν διαμορφώνουν -συνειδητά ή μη- την αίσθηση ασφάλειας και αυτοεκτίμησής μας.
Ακολουθούν τρεις συχνές, αλλά ύπουλες ενδείξεις ότι μια φιλία ίσως δεν είναι τόσο υγιής όσο φαίνεται.
1. Φιλία όπου ο άλλο τηλεφωνεί μόνο όταν χρειάζεται κάτι
Είναι φυσιολογικό να ζητάμε βοήθεια από τους φίλους μας όταν τη χρειαζόμαστε. Όμως, αν κάποιος μας αναζητά μόνο όταν έχει ανάγκη, και σπάνια επικοινωνεί απλώς για να δει πώς είμαστε, τότε η σχέση ίσως να μην είναι τόσο αμφίδρομη όσο νομίζουμε.
Με τον καιρό, αυτή η δυναμική μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε απλώς σαν «γραμμή διάσωσης» και όχι σαν φίλος, μπορεί ακόμη και να φτάσουμε σε σημείο να αναρωτιόμαστε αν ο άλλος μας εκτιμά για αυτό που είμαστε ή μόνο για αυτό που προσφέρουμε.
Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Research on Adolescence έδειξε ότι οι φιλίες που βασίζονται σε αμοιβαία βοήθεια είναι πολύ πιο σταθερές και διαρκούν περισσότερο. Αντίθετα, οι μονόπλευρες σχέσεις, αυτές δηλαδή όπου δίνει μόνο ο ένας, είναι πιο ευμετάβλητες και επιφανειακές.
Η μελέτη, επίσης, αποκάλυψε ότι η βοήθεια δεν σημαίνει πάντα φιλία, μπορεί κάποιος να ζητά στήριξη χωρίς να υπάρχει πραγματική συναισθηματική σύνδεση. Αν κάποιος, λοιπόν, μας θυμάται μόνο όταν χρειάζεται κάτι, δεν πρόκειται για ισότιμη φιλία. Η πραγματική φιλία βασίζεται στην αμοιβαιότητα, στην παρουσία και τη φροντίδα που ρέουν και προς τις δύο κατευθύνσεις.
2. Σε «πνίγει» με τα συναισθήματά του αλλά δεν ενδιαφέρεται για τα δικά σου
Αν κάποιος είναι πάντα ο ακροατής, αυτός που απορροφά τον πόνο, τα προβλήματα και τα δράματα του άλλου, αλλά εκείνος σπάνια ερωτάται πώς είναι, πιθανόν να βρίσκεται σε μονόπλευρη φιλία.
Αρχικά αυτό μπορεί να μοιάζει με οικειότητα ή εμπιστοσύνη, όμως με τον καιρό γίνεται ψυχικά εξαντλητικό. Αν οι «βαριές» συζητήσεις συμβαίνουν πάντα στους όρους του ενός, χωρίς να δίνουν στον άλλο χώρο ή άδεια, είναι ένδειξη ανισορροπίας.
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Communication Quarterly έδειξε ότι οι ακροατές που νιώθουν υπεύθυνοι για τα συναισθήματα του άλλου βιώνουν περισσότερη συναισθηματική επιβάρυνση.
Όσο περισσότερο χρόνο περνούν ακούγοντας και προσπαθώντας να κατανοήσουν, τόσο πιο πολύ αυξάνεται το άγχος και η ψυχική τους κόπωση. Μάλιστα, εκείνοι που απλώς επικυρώνουν τον πόνο του άλλου -χωρίς να δίνουν λύσεις- συχνά νιώθουν ακόμη μεγαλύτερη εξάντληση.
Η συναισθηματική στήριξη είναι σημαντική, αλλά όχι όταν γίνεται μονόδρομος. Αν ο ένας σηκώνει συνεχώς το βάρος και δεν υπάρχει αμοιβαίο ενδιαφέρον, είναι φυσικό να νιώθει ψυχικά εξαντλημένος. Μια υγιής φιλία σημαίνει ότι και οι δύο έχουν χώρο να ακουστούν, να φροντιστούν και να στηριχθούν.
3. Φιλία όπου όλα περιστρέφονται γύρω τα προβλήματα του άλλου
Αν κάθε φορά που μοιραζόμαστε κάτι, ο φίλος μας το γυρίζει σε εκείνον -ποιος πονάει περισσότερο, ποιος έχει δυσκολότερη ζωή, ποιος «πάσχει» πιο πολύ- τότε οι ανάγκες μας ακυρώνονται διαρκώς. Αυτό μπορεί να φαίνεται μικρό, αλλά μακροπρόθεσμα μας κάνει να αισθανόμαστε αόρατοι και ασήμαντοι.
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Anxiety, Stress, and Coping έδειξε ότι όσοι βιώνουν συναισθηματική απαξίωση από το κοινωνικό τους περιβάλλον έχουν περισσότερα αρνητικά συναισθήματα και υψηλότερα επίπεδα στρες μέσα στην ημέρα.
Ακόμη κι όταν δεν βρίσκονται σε κρίση, η αίσθηση ότι οι άλλοι δεν αναγνωρίζουν ή δεν επικυρώνουν τα συναισθήματά τους μειώνει τη θετική τους διάθεση και επιβαρύνει τη συνολική ψυχική τους υγεία.
Αν η φιλία μας είναι ένα μόνιμο δράμα του άλλου, όπου οι δικές μας εμπειρίες δεν έχουν χώρο, ίσως χρειάζεται επαναξιολόγηση. Η φιλία δεν απαιτεί τέλεια ισορροπία, αλλά αμοιβαία φροντίδα και συναισθηματική ασφάλεια.
Οι φιλίες πρέπει να μας ενδυναμώνουν, όχι να μας εξαντλούν. Αν νιώθουμε ότι δίνουμρ υπερβολικά, ότι δεν ακουγόμαστε ή ότι οι ανάγκες μας περνούν πάντα σε δεύτερη μοίρα, ίσως είναι ώρα να αναρωτηθούμε να αξίζει ή όχι να κρατήσουμε αυτή τη σχέση.
