Πρωτοποριακή κλινική δοκιμή, αποκάλυψε ότι είναι εφικτός ο εντοπισμός επιζώντων του καρκίνου του μαστού με αυξημένο κίνδυνο υποτροπής, λόγω της παρουσίας αδρανών καρκινικών κυττάρων. Επιπλέον, η μελέτη επισημαίνει ότι αυτά τα κύτταρα μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με ήδη υπάρχουσες αγωγές.
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο Nature Medicine, πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του Abramson Cancer Center του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια και της Ιατρικής Σχολής Perelman.
Η ανακάλυψη – «φρένο» στην επανεμφάνιση του καρκίνου του μαστού
Παρότι τα ποσοστά επιβίωσης από τον καρκίνο του μαστού συνεχώς βελτιώνονται χάρη στις προόδους στη διάγνωση και τη θεραπεία, η υποτροπή – δηλαδή η επανεμφάνιση της νόσου μετά την αρχική θεραπεία – (ειδικά όταν είναι μεταστατική), θεωρείται σε μεγάλο βαθμό ανίατη. Για περίπου 30% των γυναικών και των ανδρών που εμφανίζουν υποτροπή, η μόνη επιλογή είναι μια συνεχής και αόριστης διάρκειας θεραπεία, η οποία δεν μπορεί να εξαλείψει πλήρως τον καρκίνο.
Ορισμένοι τύποι καρκίνου του μαστού, όπως ο τριπλά αρνητικός και ο HER2+,τείνουν να υποτροπιάζουν μέσα σε λίγα χρόνια, ενώ άλλοι, όπως ο ER+, μπορεί να επανεμφανιστούν ακόμη και δεκαετίες αργότερα. Μέχρι σήμερα, δεν υπήρχε τρόπος να εντοπιστούν σε πραγματικό χρόνο οι επιζώντες του καρκίνου του μαστού που φέρουν τα αδρανή καρκινικά κύτταρα, που οδηγούν σε υποτροπή, ούτε και να υπάρξει έγκαιρη παρέμβαση με θεραπεία που να αποτρέπει την επανεμφάνιση της νόσου.
Σε μια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή φάσης II με 51 επιζώντες από καρκίνο του μαστού, τα υπάρχοντα φάρμακα κατάφεραν να εξαλείψουν τα αδρανή καρκινικά κύτταρα από το 80% των συμμετεχόντων στη μελέτη. Το ποσοστό επιβίωσης τριών ετών χωρίς υποτροπή της νόσου ήταν πάνω από 90% στους συμμετέχοντες που έλαβαν ένα φάρμακο και 100% στους ασθενείς που έλαβαν και τα δύο φάρμακα της μελέτης.
Παράθυρο ευκαιρίας για εξάλειψη σε κατάσταση «νάρκης»
Η μελέτη βασίζεται σε προγενέστερη έρευνα, που επεσήμανε πως τα αδρανή καρκινικά κύτταρα συνεχίζουν να παραμένουν σε κατάσταση αναμονής σε ορισμένους ασθενείς μετά τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Αυτά τα λεγόμενα «κοιμώμενα κύτταρα», επίσης γνωστά ως ελάχιστη υπολειμματική νόσος (MRD), μπορούν να επανενεργοποιηθούν χρόνια ή ακόμη και δεκαετίες αργότερα.
Όπως εξηγούν οι ερευνητές, επειδή δεν είναι «ενεργά» καρκινικά κύτταρα και μπορούν να διασκορπιστούν σε όλο το σώμα, δεν εμφανίζονται στις τυπικές απεικονιστικές εξετάσεις που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση της υποτροπής του καρκίνου του μαστού. Μόλις τα αδρανή κύτταρα αρχίσουν να επεκτείνονται και να κυκλοφορούν στην κυκλοφορία του αίματος, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στην εξάπλωση του μεταστατικού καρκίνου του μαστού.
Οι ασθενείς με MRD είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν υποτροπή του καρκίνου του μαστού και να έχουν μειωμένα ποσοστά επιβίωσης.
Ο Δρ. Lewis Chodosh, MD, PhD, πρόεδρος της Cancer Biology και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, είχε προηγουμένως ηγηθεί έρευνας για τον εντοπισμό των μηχανισμών που επιτρέπουν στα αδρανή καρκινικά κύτταρα να επιβιώνουν στους ασθενείς για δεκαετίες.
«Η έρευνά μας δείχνει ότι αυτή η φάση νάρκης αποτελεί μια ευκαιρία για παρέμβαση και εξάλειψη των αδρανών καρκινικών κυττάρων πριν προλάβουν να επανέλθουν ως επιθετική, μεταστατική νόσος», αναφέρει ο ίδιος. «Παραδόξως, διαπιστώσαμε ότι ορισμένα φάρμακα που δεν είναι αποτελεσματικά κατά των ενεργά αναπτυσσόμενων καρκίνων μπορούν να είναι πολύ αποτελεσματικά κατά αυτών των κυττάρων σε φάση νάρκης. Αυτό μας δείχνει ότι η βιολογία των αδρανών καρκινικών κυττάρων είναι πολύ διαφορετική από αυτή των ενεργών καρκινικών κυττάρων» καταλήγει.
