Οι άνθρωποι αγγίζουν το πρόσωπό τους έως και 800 φορές την ημέρα, και η πλειονότητα αυτών των κινήσεων συμβαίνει εντελώς αυτόματα. Τώρα, μια νέα έρευνα δείχνει ότι αυτές οι φαινομενικά ασήμαντες χειρονομίες μπορεί να «προδίδουν» πότε ο εγκέφαλος βρίσκεται υπό πίεση.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Χιούστον και το Virginia Tech κατέγραψαν σχεδόν 170 ώρες βίντεο από δέκα ακαδημαϊκούς ερευνητές που εργάζονταν στα γραφεία τους για τέσσερις συνεχόμενες ημέρες. Με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης και θερμικών καμερών, κατέγραψαν κάθε άγγιγμα του προσώπου και ταυτόχρονα μέτρησαν τις φυσιολογικές αντιδράσεις του σώματος στο στρες, όπως η εφίδρωση γύρω από τη μύτη, μια περιοχή ιδιαίτερα ευαίσθητη στα επίπεδα άγχους. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό: όσοι συμμετέχοντες άγγιζαν συχνά τη μύτη, το πηγούνι και τα μάγουλά τους ταυτόχρονα εμφάνιζαν και τις υψηλότερες ενδείξεις στρες.
Ένα εξελικτικό κατάλοιπο αυτοκαθησυχασμού
Η συμπεριφορά αυτή φαίνεται να έχει βαθιές εξελικτικές ρίζες. Οι περιοχές του προσώπου που αγγίζουμε πιο συχνά —το πηγούνι, η μύτη, τα μάγουλα— αποτελούν την αποκαλούμενη “Τ-ζώνη”, πλούσια σε νευρικές απολήξεις και λεπτό τρίχωμα. Όταν το μυαλό πιέζεται, το χέρι κινείται σχεδόν αντανακλαστικά προς αυτές τις ευαίσθητες περιοχές, ίσως επειδή η αφή λειτουργεί ως μηχανισμός άμεσης, φυσικής ανακούφισης.
«Το άγγιγμα της κάτω περιοχής του προσώπου αποτελεί έναν αξιόπιστο δείκτη αυξημένης δραστηριότητας του συμπαθητικού νευρικού συστήματος που ενεργοποιείται όταν βιώνουμε στρες», αναφέρουν οι ερευνητές
Το σώμα «μιλά» πριν από το μυαλό
Μέχρι σήμερα, οι περισσότερες μετρήσεις στρες βασίζονταν σε ερωτηματολόγια, αισθητήρες ή μετρήσεις καρδιακών παλμών. Η παρακολούθηση του αγγίγματος του προσώπου όμως έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα: δεν απαιτεί καμία συσκευή. Μπορεί να γίνει απλώς με παρατήρηση. Και το πιο ενδιαφέρον; Το άγγιγμα δεν δείχνει μόνο πότε κάποιος είναι στρεσαρισμένος, αλλά και πώς προσπαθεί ασυνείδητα να αυτορρυθμιστεί.
Η ανάλυση των δεδομένων αποκάλυψε ότι οι στιγμές έντονου γνωστικού φόρτου (όπως διάβασμα ή συγγραφή επιστημονικών κειμένων) συνδέονταν με αυξημένα επίπεδα άγχους και πιο συχνές κινήσεις αυτοαφήγησης του προσώπου. Ακόμη και το να κοιτάζει κάποιος το κινητό του για λίγα δευτερόλεπτα φάνηκε να συνδέεται με στιγμιαία αύξηση στρες.
Πίεση στην εργασία
Η πίεση στην εργασία είναι μια κατάσταση όπου οι απαιτήσεις της δουλειάς υπερβαίνουν τις δυνατότητες του εργαζομένου, οδηγώντας σε άγχος, ψυχική εξουθένωση και προβλήματα υγείας.
Η μελέτη αυτή, αν και μικρή, ανοίγει έναν νέο δρόμο για την κατανόηση και την παρακολούθηση του στρες σε πραγματικές συνθήκες εργασίας. Οι επιστήμονες προτείνουν ότι η αναγνώριση τέτοιων κινήσεων θα μπορούσε στο μέλλον να αξιοποιηθεί σε συστήματα «έξυπνης» παρακολούθησης της ψυχικής κατάστασης στον χώρο εργασίας, χωρίς να απαιτείται καμία φυσική επαφή με τον εργαζόμενο.
