Το έντονο άγχος επηρεάζει τη φυσιολογική λειτουργία του σώματος, εμποδίζοντας τη χαλάρωση που είναι απαραίτητη για τον ύπνο. Η συνεχής ανησυχία και οι αγχώδεις σκέψεις στο μυαλό μας καθιστούν ακατόρθωτο να κοιμηθεί κανείς νωρίς το βράδυ. Ωστόσο, η κακή ποιότητα ύπνου μπορεί να εντείνει το άγχος, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο όπου η έλλειψη ύπνου επιδεινώνει τα συναισθήματα ανησυχίας.
Γιατί μας τρομάζει η νύχτα;
Πολλοί άνθρωποι ξυπνούν στη μέση της νύχτας με έντονη ανησυχία ή εφιάλτες. Οι σκέψεις μοιάζουν πιο επιθετικές και οι φόβοι πιο έντονοι όταν η λογική του εγκεφάλου μειώνεται και η συναισθηματική αντίδραση αυξάνεται. Νευροεπιστήμονες έχουν δείξει ότι τις πρώτες πρωινές ώρες, ο προμετωπιαίος φλοιός – υπεύθυνος για τη λογική και τη λήψη αποφάσεων – υπολειτουργεί, ενώ η αμυγδαλή, το κέντρο των συναισθημάτων, εντείνει την αντίδραση του οργανισμού. Αυτό μπορεί να μετατρέπει μικρές ανησυχίες σε μεγάλες απειλές, με αποτέλεσμα η νύχτα να μοιάζει πιο τρομακτική από ό,τι είναι στην πραγματικότητα.
Η αρχαία φιλοσοφία και η σύγχρονη επιστήμη συμφωνούν με αυτήν την πρακτική για ήσυχο μυαλό
Αν είμαστε διαρκώς αγχωμένοι για όλα, αν δεν σταματάμε να σκεφτόμαστε τις υποχρεώσεις μας και τα ζητήματα που έχουμε να λύσουμε, ο εγκέφαλός μας δεν έχει την ευκαιρία να ξεκουραστεί. Δεν είναι λίγες οι φορές που την ώρα που ξαπλώνουμε, αντί να χαλαρώσουμε και να κοιμηθούμε, το μυαλό μας είναι σε υπερένταση και επαναφέρει στη σκέψη μας όλα όσα το ανησυχούν.
Ξανασκεφτόμαστε μάταια τι έγινε μέσα στη μέρα, τι είπαμε και με ποιον, τι δεν έπρεπε να πούμε, τι αφήσαμε στη μέση. Καμιά φορά σκεφτόμαστε ακόμη και παλιά θέματα, επαναφέρουμε ανησυχίες από το παρελθόν που κάνουν την εμφάνισή τους στη σκέψη μας χωρίς να το καταλαβαίνουμε και μας κρατούν ξάγρυπνους.
Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να δώσουμε χρόνο στον εγκέφαλό μας να «αδειάσει». Οι αρχαίοι Στωικοί, πρότειναν την αρχή της διάκρισης του ελέγχου: υπάρχουν πράγματα που εξαρτώνται από εμάς και πράγματα που δεν εξαρτώνται. Αν και ακούγεται αφηρημένο, μπορεί να εφαρμοστεί με τρεις πρακτικούς τρόπους για να αντιμετωπίσουμε τη νυχτερινή ανησυχία:
-
Καταγραφή των σκέψεων
Η διαδικασία της γραφής, απαλύνει την ένταση και επιτρέπει στο μυαλό να αποστασιοποιηθεί από τις επαναλαμβανόμενες σκέψεις. -
Κατηγοριοποίηση και διάκριση
Οι σκέψεις που καταγράφηκαν μπορούν να ταξινομηθούν: Μπορούμε να δράσουμε άμεσα; Τι χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια που μπορεί να αναβληθεί για το πρωί; Τι δεν εξαρτάται από εμάς; -
Κατεύθυνση της προσοχής
Παρά τη νυχτερινή ανησυχία, η προσοχή μας παραμένει υπό τον έλεγχο μας. Οι ασκήσεις αναπνοής ή η επανάληψη καθοδηγητικών φράσεων μπορούν να στρέψουν το μυαλό σε ήρεμα και ασφαλή μονοπάτια. Δεν μπορούμε να κάνουμε το μυαλό μας να σιωπήσει, αλλά μπορούμε να κατευθύνουμε συνειδητά τις σκέψεις μας.
Ο ύπνος είναι σημαντικός τόσο για τη διάθεση, όσο και για την υγεία μας, γι’ αυτό και είναι καλό να του δώσουμε τη σημασία που του αξίζει και να φροντίσουμε να διαμορφώσουμε το πρόγραμμά μας έτσι ώστε να μην διαταράσσεται η βραδινή μας ξεκούραση.
