Πώς σχετίζεται η μουσική με την αίσθηση που έχουμε για τον χώρο; Έρευνα δείχνει ότι η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου δεν προσφέρει μόνο καλλιτεχνική ικανοποίηση, αλλά φαίνεται να αλλάζει θεμελιωδώς τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος χαρτογραφεί το σώμα στον χώρο.
Μια καναδική έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cortex, αποκαλύπτει ότι οι εκπαιδευμένοι μουσικοί έχουν ανώτερη ικανότητα να διατηρούν τον προσανατολισμό και την ισορροπία τους, ακόμη και χωρίς οπτικές ενδείξεις.
Η αντίληψη του χώρου είναι η νοητική διαδικασία με την οποία το άτομο κατανοεί και πλοηγείται στον φυσικό χώρο. Ο εγκέφαλος συνδυάζει πληροφορίες από την όραση και τις αισθήσεις των μυών και του δέρματος για να δημιουργήσει μια εσωτερική αναπαράσταση της θέσης του σώματος. Ο ήχος, αν και δευτερεύων σε σχέση με την όραση, παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη σταθεροποίηση του σώματος.
Η μουσική εκπαίδευση αποτελεί μορφή εντατικής πολυαισθητηριακής άσκησης, καθώς απαιτεί συγχρονισμό αφής, ακοής και όρασης. Οι ερευνητές υποψιάστηκαν ότι αυτή η μακροχρόνια εξάσκηση ίσως μεταβάλλει μόνιμα τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται πληροφορίες χώρου.
Όσοι παίζουν μουσική έχουν καλύτερη αντίληψη του χώρου
Η έρευνα ανέλυσε δεδομένα από 38 συμμετέχοντες, από τους οποίους οι μισοί ήταν έμπειροι μουσικοί με 6-28 χρόνια εμπειρίας και οι άλλοι μισοί δεν είχαν ουσιαστική μουσική εκπαίδευση. Οι ομάδες είχαν παρόμοια ηλικία και ακουστική ικανότητα. Οι συμμετέχοντες εκτέλεσαν ένα τεστ, στο οποίο φορώντας κάλυμμα ματιών, περπατούσαν επιτόπου για 60 δευτερόλεπτα.
Χωρίς οπτική ανατροφοδότηση, οι περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να μετακινούνται και να περιστρέφονται χωρίς να το αντιλαμβάνονται. Το πόσο αποκλίνουν δείχνει την ακρίβεια της εσωτερικής αίσθησης του σώματος. Η ομάδα εξέτασε την απόδοση σε απόλυτη σιωπή και σε συνθήκες όπου ακουγόταν φωνή από διαφορετικές θέσεις. Τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα:
- Σε απόλυτη σιωπή, οι μουσικοί μετακινούνταν σημαντικά λιγότερο από τους μη μουσικούς. Αυτό δείχνει πιο ακριβές εσωτερικό αίσθημα θέσης και κινήσεων του σώματος.
- Με ηχητικές ενδείξεις, η υπεροχή των μουσικών γινόταν ακόμη πιο έντονη.
- Οι μουσικοί διατηρούσαν με μεγαλύτερη ακρίβεια τον προσανατολισμό τους ανεξάρτητα από τη γωνία του ήχου.
- Οι μη μουσικοί δυσκολεύονταν ιδιαίτερα όταν ο ήχος ερχόταν από το πλάι, ενώ οι μουσικοί είχαν υψηλή απόδοση ακόμη και στις 45°.
- Μόνο στη δύσκολη συνθήκη των 90° τα αποτελέσματα των δύο ομάδων συγκλίνουν.
Δεν έχει σημασία η εμπειρία
Γενικότερα, οι μουσικοί εμφάνισαν βελτιωμένη ενσωμάτωση αισθητηριακών πληροφοριών και πιο ακριβή ιδιοδεκτικότητα. Η ιδιοδεκτικότητα είναι η ικανότητα του σώματος να «νιώθει» τη θέση, την κίνηση και την τάση των μελών του χωρίς να χρειάζεται να τα βλέπει. Με άλλα λόγια, είναι η αίσθηση του σώματος στον χώρο και η αντίληψη του πώς κινούνται οι αρθρώσεις, οι μύες και οι τένοντες.
Εντυπωσιακό είναι ότι η διάρκεια των ετών μουσικής εμπειρίας δεν συσχετιζόταν με το επίπεδο βελτίωσης, υποδεικνύοντας ότι τα οφέλη ενδέχεται να αποκτώνται σχετικά γρήγορα και ότι ίσως υπάρχει σημείο κορεσμού. Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η μουσική εκπαίδευση:
- Ενισχύει την ακρίβεια του εσωτερικού «χάρτη» του σώματος
- Βελτιώνει τον συντονισμό και την αισθητηριακή ολοκλήρωση
- Έχει εφαρμογές σε αποκατάσταση, ιδιαίτερα για άτομα με κινδύνους πτώσεων
