Να πάρω κι άλλη γνώμη;

Πόσο αναγκαία είναι η δεύτερη ιατρική γνώμη για ένα πρόβλημα υγείας; Μήπως η αναζήτησή της πηγάζει αποκλειστικά από την ανησυχία ή και τη δυσπιστία του ασθενούς; Αν πάρουμε υπόψη μας ότι «η Ιατρική είναι, εξ ορισμού, η επιστήμη της αβεβαιότητας», όπως τονίζει ο κ. Χρήστος Λιονής, αναπληρωτής καθηγητής της Κοινωνικής και Oικογενειακής Ιατρικής, γίνεται φανερό ότι, σε κάποιες περιπτώσεις, μία ακόμη ιατρική γνώμη είναι απαραίτητη. Άλλωστε, και οι γιατροί ζητούν τη «δεύτερη γνώμη» συναδέλφου τους, όταν αντιμετωπίζουν κάποια δύσκολη περίπτωση! Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να εμπλακούμε στην ψυχική και οικονομική ταλαιπωρία για την αναζήτηση δεύτερης, τρίτης ή και τέταρτης γνώμης για οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας.

Γιατί χρειάζεστε μια δεύτερη γνώμη;
Μη διστάσετε να πάρετε ακόμη μία γνώμη, αφού πρώτα βεβαιωθείτε ότι ο γιατρός τον οποίο έχετε ήδη επισκεφτεί δεν μπορεί να σας βοηθήσει. Γι’ αυτό και πριν ξεκινήσετε την όποια διαδικασία (και συχνά ταλαιπωρία) για την αναζήτηση και άλλης ιατρικής γνωμάτευσης, καλό είναι να αναρωτηθείτε γιατί τη χρειάζεστε. Μήπως επειδή δεν κατανοήσατε τι ακριβώς σας είπε ο γιατρός σας ή επειδή περιμένατε να σας προτείνει διαφορετική θεραπεία; Σε αυτές τις περιπτώσεις, ζητήστε πρώτα διευκρινίσεις από το γιατρό σας, καθώς και τις συμβουλές του προσωπικού (οικογενειακού) σας γιατρού – εφόσον έχετε. Σύμφωνα με τους ειδικούς, πολλές φορές αυτό είναι αρκετό για να καθησυχάσει τον ασθενή και να βελτιώσει τη σχέση εμπιστοσύνης με το γιατρό του.

Πότε πρέπει να τη ζητήσετε…
1. Όταν υπάρχει μεγαλη αβεβαιότητα για τη διάγνωση. Αυτό συμβαίνει όταν ο γιατρός δεν μπορεί, με βάση τις κλινικές και εργαστηριακές εξετάσεις του ασθενούς, να καταλήξει σε ξεκάθαρη διάγνωση. Με άλλα λόγια, η ερμηνεία των δεδομένων που έχει στη διάθεσή του τον οδηγεί σε αβέβαιη διάγνωση (τα αποτελέσματα των εξετάσεων έχουν χαμηλό δείκτη πιθανοφάνειας, έτσι αποκαλείται στη βιο-ιατρική ορολογία). Στην περίπτωση αυτή, απαιτείται οπωσδήποτε η λήψη μιας δεύτερης γνώμης, γεγονός που μπορεί να σημαίνει την επανάληψη των εργαστηριακών εξετάσεων ή την ανάγνωσή τους και από ένα δεύτερο γιατρό ή ακόμη και την παραπομπή του ασθενούς σε γιατρό άλλης ειδικότητας.

2. Όταν τα συμπτώματα του ασθενούς επιδεινώνονται, χωρίς ο γιατρός να εντοπίζει κάτι σοβαρό. Όταν επικρατεί αντίφαση ανάμεσα σε αυτό που βιώνει ο ασθενής (την επιδείνωση των συμπτωμάτων του, π.χ. ολοένα και πιο έντονοι και διαρκείς πόνοι στη μέση) και σε αυτό που έχει διαγνώσει ο γιατρός (δηλαδή ότι η πάθησή του δεν είναι σοβαρή ή κακοήθης, π.χ. οσφυαλγία), τότε μοιάζει απαραίτητη η διερεύνηση της κατάστασης του ασθενούς από έναν ακόμη γιατρό. Μάλιστα, η παραπομπή σε άλλο γιατρό, της κατάλληλης ειδικότητας, γίνεται επιτακτική όταν ο ασθενής είναι προχωρημένης ηλικίας, γιατί τότε υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να κρύβεται κάποιο σοβαρό οργανικό νόσημα.

3. Όταν ο ασθενής πάσχει από χρόνιο νόσημα. Oρισμένα χρόνια νοσήματα τα οποία επηρεάζουν σοβαρά την ποιότητα ζωής του ασθενούς και ενέχουν υψηλή πιθανότητα αναπηρίας (π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα) απαιτούν την αναζήτηση της γνώμης εξειδικευμένου γιατρού, κυρίως για να συστήσει την ενδεδειγμένη θεραπεία. Ένας ασθενής, λόγου χάρη, με ρευματοειδή αρθρίτιδα μπορεί να διαγνωστεί και να ακολουθήσει αρχικά τη θεραπεία που του έδωσε ο γιατρός γενικής ιατρικής ή ο παθολόγος του, ωστόσο συνιστάται και η γνώμη ενός ρευματολόγου για πληρέστερη αξιολόγηση της κατάστασής του και για την επιλογή του πλέον κατάλληλου θεραπευτικού σχήματος.

4. Όταν πρόκειται να γίνουν επεμβατικές εξετάσεις που ενέχουν κίνδυνο. Καλό είναι να παίρνουμε και μια δεύτερη γνώμη προτού υποβληθούμε σε ορισμένες εξετάσεις (π.χ. στεφανιογραφία στο πλαίσιο ενός καρδιολογικού ελέγχου) που ενέχουν ρίσκο, ώστε να αποσαφηνίσουμε αν οι εξετάσεις αυτές είναι όντως αναγκαίες και θα προσκομίσουν πραγματικά σημαντικές πληροφορίες απαραίτητες για τη διάγνωση.

5. Όταν πρόκειται για σοβαρή χειρουργική επέμβαση. Η πρόσθετη γνώμη ειδικού γιατρού θεωρείται απαραίτητη όταν ο ασθενής βρίσκεται αντιμέτωπος με το ενδεχόμενο μιας χειρουργικής επέμβασης. Δεν είναι τυχαίο ότι οι χειρουργοί συγκαταλέγονται σε αυτούς που δέχονται συχνότερα τις επισκέψεις ασθενών οι οποίοι αναζητούν δεύτερη γνώμη. Ιδιαίτερα πάντως όσον αφορά τα ογκολογικά περιστατικά, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι δεν πρέπει να χρονοτριβεί ο ασθενής επιζητώντας δεύτερη γνώμη, γιατί η κακοήθεια μπορεί να προχωρήσει (να γίνουν μεταστάσεις), με αποτέλεσμα, όταν ο ασθενής πάρει τελικά την απόφασή του, η κατάστασή του να έχει ήδη επιδεινωθεί και να στερηθεί ορισμένες θεραπευτικές επιλογές που είχε νωρίτερα στη διάθεσή του.

6. Όταν χάνεται η εμπιστοσύνη στο γιατρό. O ασθενής μπορεί να χάσει την εμπιστοσύνη στο γιατρό του -ακόμη και αν τον γνωρίζει χρόνια- για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, π.χ. επειδή ο γιατρός δεν του αφιερώνει τον απαιτούμενο χρόνο, επειδή αφήνει αναπάντητα ερωτήματα ή επειδή οι απαντήσεις που του δίνει δεν τον καλύπτουν. Στην περίπτωση αυτή, λοιπόν, είναι λογικό ο ασθενής να αναζητήσει άλλο γιατρό.

Πώς θα αναζητήσετε μία ακόμη γνώμη
• Εάν στο περιβάλλον σας έχετε κάποιο γιατρό της εμπιστοσύνης σας, μπορείτε να ζητήσετε τη συμβουλή του. Στη χώρα μας, δυστυχώς, δεν έχει καθιερωθεί ο θεσμός του οικογενειακού γιατρού, όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες του εξωτερικού, έλλειψη πολύ ουσιαστική όσον αφορά τη λήψη μίας δεύτερης γνώμης, δεδομένου ότι ο οικογενειακός γιατρός μπορεί να παίξει το ρόλο του έμπιστου συμβούλου του ασθενούς.
• Ζητήστε τη βοήθεια των οικείων σας προσώπων που έχουν σχέση με τον ιατρικό χώρο (γιατρών, αλλά και νοσηλευτών, τεχνολόγων) και εργάζονται σε εξειδικευμένες ιατρικές μονάδες ή πανεπιστημιακά νοσοκομεία, οπότε βρίσκονται κοντά σε πηγές εξειδικευμένης γνώσης.
• Το πρώτο σας μέλημα είναι να εντοπίσετε -ιδανικά με τη βοήθεια του πρώτου σας γιατρού- την εξειδίκευση του γιατρού στον οποίο πρέπει να αποταθείτε για μία ακόμη γνώμη. O γιατρός τον οποίο επισκεφτήκαμε αρχικά είναι υποχρεωμένος να μας διευκολύνει δίνοντάς μας όσες πληροφορίες χρειάζονται.

• Αναζητήστε πληροφορίες για το πρόσωπο του ειδικού στον οποίο έχετε καταλήξει (π.χ. το έργο του, τις επιστημονικές δημοσιεύσεις του). Μην αναδείξετε τον τίτλο ενός προσώπου (π.χ. καθηγητής) ως το αποκλειστικό κριτήριο της επιλογής σας. Η αλήθεια είναι ότι οι καθηγητές θεωρούνται αυθεντίες και συχνά δέχονται τις επισκέψεις των ασθενών οι οποίοι προσπαθούν να διασταυρώσουν αν η γνώμη που έχουν ήδη πάρει από άλλους γιατρούς ευσταθεί. Ωστόσο, προτού επισκεφτείτε κάποιον καθηγητή ή έναν άλλο ειδικό με διαπιστωμένη υψηλή γνώση και εμπειρία, πρέπει να βεβαιωθείτε πως όντως το αντικείμενο και η ειδικότητά του είναι αυτά που αναζητάτε. Oι ειδικοί εξηγούν ότι η ιατρική σήμερα δεν βασίζεται πλέον στη γνώμη ενός ειδικού αναγνωρισμένης φήμης -μιας αυθεντίας-, αλλά σε επιστημονικές αποδείξεις (evidence based medicine). Μάλιστα, βάσει αυτών των επιστημονικών αποδείξεων γίνεται και η ιεράρχηση της ασφάλειας των ιατρικών απόψεων: Στην κορυφή βρίσκονται οι ιατρικές γνώμες που βασίζονται σε έρευνες, ακολουθούν οι σύμφωνες γνώμες πολλών ειδικών και τελευταία στην κατάταξη είναι η γνώμη της λεγόμενης αυθεντίας, δηλαδή του ενός ειδικού.

• Εάν το πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζετε είναι σοβαρό και αφορά γιατρούς διαφορετικών ειδικοτήτων, τότε μπορείτε να συγκαλέσετε (με δική σας πρωτοβουλία και έξοδα) ιατρικό συμβούλιο. Εάν, λόγου χάρη, κατά την αναζήτηση μίας ακόμη γνώμης έχετε ήδη μιλήσει με 2-3 ειδικούς τους οποίους εμπιστεύεστε, τότε θα μπορούσατε να τους ζητήσετε να συσκεφτούν για την περίπτωσή σας και να ακολουθήσετε την εμπεριστατωμένη άποψή τους. l
• Ορισμένα ιδιωτικά νοσοκομεία παρέχουν μια «υπηρεσία δεύτερης γνώμης», αποστέλλοντας τον ιατρικό φάκελο ή κάποια συγκεκριμένη εξέταση του ασθενούς σε νοσοκομεία του εξωτερικού με τα οποία είναι συμβεβλημένα.l

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Χρήστο Λιονή, αναπληρωτή καθηγητή της Κοινωνικής και Oικογενειακής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, και τον κ. Στυλιανό Δερμιτζάκη, παθολόγο.