Όλοι στενoχωριόμαστε κατά καιρούς, νιώθουμε λιγότερο ή περισσότερο μελαγχολικοί, είμαστε θλιμμένοι ή ακόμα και πενθούμε. Και κάνουμε πάρα πολύ καλά, αφού η στενoχώρια και η λύπη είναι απολύτως φυσιολογικά συναισθήματα συνυφασμένα με την ανθρώπινη φύση και τη ζωή. Εφόσον ζούμε, θα υπάρχουν στιγμές ή περίοδοι που θα είμαστε χαρούμενοι και ευτυχισμένοι και άλλες όπου θα είμαστε στενoχωρημένοι. Παρ’ όλα αυτά, κάποιοι από εμάς, ο 1 στους 10 συγκεκριμένα, θα νιώσουμε κάποια στιγμή ότι η θλίψη μας είναι αξεπέραστη, διαρκεί πάρα πολύ και μας εμποδίζει από το να ζήσουμε τη ζωή μας. Γιατί; Επειδή θα έχουμε νοσήσει από κατάθλιψη.

Ο ψυχίατρος
Μια σύντομη περίοδος μειωμένης διάθεσης για δραστηριότητες και συναναστροφές, ειδικά όταν προκύπτει μετά από κάποιο δυσάρεστο γεγονός, μπορεί να αποτελέσει ακόμα και ένα χρήσιμο στάδιο ενδοσκόπησης με σκοπό την αντιμετώπιση και αποδοχή της κατάστασης που προκάλεσε τη θλίψη. Αν όμως αυτή η θλίψη διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, η ένταση των συναισθημάτων είναι ανυπόφορη και η στενοχώρια καθημερινή, δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε στην καθημερινότητά μας, δεν νιώθουμε ικανοποίηση από τίποτε, έχουμε προβλήματα με την όρεξη και τον ύπνο μας, είμαστε συνέχεια κουρασμένοι, δυσκολευόμαστε να συγκεντρωθούμε, κάνουμε πολλές αρνητικές σκέψεις (ακόμα και να θέσουμε τέλος στη ζωή μας), τότε θα πρέπει να επισκεφτούμε έναν ψυχίατρο, γιατί είναι πιθανό να πάσχουμε από κατάθλιψη. Πρόκειται για μια σοβαρή ασθένεια που μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και χωρίς συγκεκριμένο λόγο, επειδή δημιουργείται μια χημική ανισορροπία στον εγκέφαλο (τα επίπεδα ορισμένων νευροδιαβιβαστών, π.χ. της σεροτονίνης, παραμένουν πολύ χαμηλά) που δεν πρέπει να μένει χωρίς θεραπεία.

Ο φαρμακολόγος
Τα αντικαταθλιπτικά είναι πολύ σημαντικά και χρήσιμα φάρμακα που βοηθούν να επανέλθει η χαμένη ισορροπία στον εγκέφαλο και έτσι να αντιμετωπιστεί η κατάθλιψη. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν πρέπει να τα παίρνουμε από μόνοι μας ή μετά από την παρότρυνση κάποιου μη ψυχιάτρου, ακόμα κι αν είναι γιατρός. Τα αντικαταθλιπτικά χρειάζονται κάποιες εβδομάδες (2 με 8, ανάλογα με τον ασθενή, το φάρμακο και τη σοβαρότητα της κατάστασης) για να μας βοηθήσουν να νιώσουμε καλύτερα. Δεν πρέπει, όμως, να περιμένουμε θαύματα – αυτή η διαδικασία μπορεί να πάρει κάποιο χρονικό διάστημα. Στην αρχή της θεραπείας, ο ασθενής πρέπει να παρακολουθείται στενά (αν και τα αντικαταθλιπτικά νέας γενιάς έχουν λίγες παρενέργειες), κυρίως όταν πρόκειται για πολύ νέους ανθρώπους, ηλικιωμένους (πάνω από 74 ετών) ή ειδικές ομάδες που πάσχουν από στεφανιαία νόσο, σακχαρώδη διαβήτη κλπ. Σημασία έχει επίσης να γνωρίζουμε ότι δεν πρέπει να τα σταματάμε ξαφνικά ή από μόνοι μας, αλλά να ακολουθούμε τις οδηγίες του ψυχιάτρου.

Ο ψυχολόγος
Αν νιώθουμε ότι η καλή μας διάθεση αρχίζει να μας εγκαταλείπει, ας προσπαθήσουμε να προλάβουμε την επιδείνωση της κατάστασης με απλές κινήσεις. Πάνω απ’ όλα, δεν πρέπει να αφεθούμε στη θλίψη. Μπορούμε να προγραμματίζουμε εκ των προτέρων την ημέρα μας, ώστε να μη μένουμε αδρανείς. Καλό είναι να περιλαμβάνουμε όλες τις απαραίτητες υποχρεώσεις, αλλά και δραστηριότητες που μας προκαλούν ευχαρίστηση. Ας στραφούμε στους δικούς μας ανθρώπους, ας τους μιλήσουμε και ας ζητήσουμε τη βοήθειά τους. Το πιο σημαντικό είναι να είμαστε όσο πιο ειλικρινείς γίνεται με τον εαυτό μας, ώστε να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα που μας προκύπτουν. Απαραίτητο, βέβαια, είναι να είμαστε καλά ενημερωμένοι σχετικά με την κατάθλιψη, ώστε να θορυβηθούμε αν δούμε ότι μας απειλεί. Σε αυτή την περίπτωση, πιθανώς θα χρειαστούμε τη συμβολή του ψυχιάτρου και των αντικαταθλιπτικών, αλλά κι αυτά δεν λύνουν όλα τα προβλήματα. Κατά κανόνα είναι απαραίτητη και η ψυχοθεραπεία και επιπλέον η αντιμετώπιση των προβλημάτων που πιθανώς συνέβαλαν στην εκδήλωση της κατάθλιψης.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΝ κ. ΠΑΝΤΕΛΗ ΠΑΖΑΡΛΗ, ψυχίατρο, την κ. ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΔΑΛΛΑ, λέκτορα Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, και την κ. ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη γνωσιακή ψυχοθεραπεία και τη συμβουλευτική, διδάσκουσα στην Ακαδημία Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.