Οι ξηροί καρποί μπορεί στις γιορτές να πρωταγωνιστούν αφού αποτελούν νόστιμο κέρασμα και ιδανικό συνοδευτικό για τα ποτά μας. Ωστόσο, δεν πρέπει να λείπουν από το διαιτολόγιό μας καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου γιατί είναι ιδιαίτερα θρεπτικοί.

Αμύγδαλα, καρύδια, κουκουναρόσποροι, φιστίκια, φουντούκια, αλλά και πολλοί άλλοι, αυτό το μήνα έχουν την τιμητική τους λόγω κυρίως των γιορτών. Σε κάθε περίπτωση οι ξηροί καρποί αποτελούν μια υγιεινή, θρεπτική και νόστιμη διατροφική επιλογή.

Τροφές με ιδιαίτερη διατροφική αξία

Τα τελευταία χρόνια γίνονται πολλές έρευνες για τη σύσταση και την αξία τους και έχει αποδειχτεί ότι είναι πλούσιοι σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (υγιεινά λίπη δηλαδή), πρωτεΐνες, ιχνοστοιχεία (π.χ. μαγνήσιο), φυτικές ίνες και σε διάφορες βιταμίνες, όπως η Ε. Γι’ αυτό άλλωστε και οι ειδικοί συστήνουν να τους καταναλώνουμε ακόμα και καθημερινά, απλώς να μην ξεπερνάμε το μέτρο καθώς δίνουν και αρκετές θερμίδες. Καλό είναι επίσης, να προτιμούμε τους νωπούς και τους ανάλατους ξηρούς καρπούς. Πέρα όμως από τα κοινά τους θρεπτικά στοιχεία κάθε ξηρούς καρπός έχει τη δική του ξεχωριστή διατροφική αξία. Έτσι:

* Τα αμύγδαλα: είναι πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά, βιταμίνη Ε, φυτικές ίνες και φυτοστερόλες. Είναι από τα λίγα τρόφιμα που είναι καλή πηγή ασβεστίου.

* Τα καρύδια: Είναι πλούσια από τη φύση τους σε φυτικές στερόλες, έχουν μεγάλη ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιών (όπως σελήνιο και ψευδάργυρο), δίνουν πολύ μαγνήσιο, κάλιο, φώσφορο, βιταμίνη Ε καθώς και λίγο σίδηρο. Το σπουδαιότερο ίσως είναι η περιεκτικότητα τους σε βιταμίνη Κ, μία βιταμίνη που συντίθεται κυρίως στο έντερο αλλά τα καρύδια την προσφέρουν σε μεγαλύτερη ποσότητα.

* Ο κουκουναρόσπορος: Υπερτερεί σε σίδηρο, μαγγάνιο και ψευδάργυρο.

* Τα φυστίκια Αιγίνης: Παρέχουν στον οργανισμό μας πλούσια και θρεπτική πρωτεΐνη. Σε αντίθεση με τους περισσότερους ξηρούς καρπούς (που έχουν πολυακόρεστα λιπαρά) είναι – όπως και τα φουντούκια – πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, που είναι πολύ ευεργετικά για την καρδιά.

* Τα φουντούκια: Είναι πολύ πλούσια σε λιπαρά, κυρίως μονοακόρεστα. Μας δίνουν πρωτεΐνες και υδατάνθρακες, βιταμίνες του συμπλέγματος Β καθώς και ιχνοστοιχεία, όπως Κάλιο, Μαγνήσιο και Φώσφορο.

* Τα αράπικα φιστίκια: Έχουν μεγάλη ποσότητα (διπλάσια από τα καρύδια) φυτικών στερολών και είναι έτσι δραστικά στην αντιμετώπιση της χοληστερίνης.

Στην κουζίνα

Οι ξηροί καρποί, κατά κανόνα ψημένοι και αλατισμένοι, τρώγονται σκέτοι, ως σνακ ή συνοδεύοντας διάφορα ποτά από αναψυκτικά ή μπύρα μέχρι κρασιά και άλλα «βαριά» ποτά (π.χ. ουίσκι, βότκα κλπ.). Από την άλλη πλευρά συχνά μπαίνουν σε σαλάτες, σάλτσες ή διάφορα άλλα φαγητά (π.χ. στην κινέζικη κουζίνα που μαγειρεύεται κοτόπουλο με κάσιους ή αμύγδαλα). Οι ξηροί καρποί χρησιμοποιούνται όμως πολύ και στη ζαχαροπλαστική, π.χ. σε αμυγδαλωτά, γλυκά του κουταλιού, παγωτά, τούρτες, κέικ, κουλούρια κ.α.

Στην αγορά

Στις μέρες μας, μπορούμε να βρούμε όλους τους ξηρούς καρπούς, αφού – ακόμα κι όταν δεν είναι η εποχή τους ή οι ντόπιοι δεν επαρκούν – εισάγονται από το εξωτερικό και υπάρχουν στην αγορά όλες τις εποχές. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν συγκεκριμένες εποχές του χρόνου που βγαίνουν στην αγορά οι νέες σοδειές, όπου κατά κανόνα οι ξηροί καρποί είναι και καλύτεροι. Επίσης, όταν αγοράζουμε συσκευασμένους ξηρούς καρπούς θα πρέπει πάντα να προσέχουμε την ημερομηνία λήξης.

Η συντήρηση

Οι ξηροί καρποί πρέπει να φυλάγονται σε μέρος ξηρό και δροσερό γιατί η υγρασία τους κάνει να μουχλιάζουν και η ζέστη τους κάνει να ταγκίζουν και αλλοιώνει τη γεύση τους. Ένα άλλο πρόβλημα που προκαλείται στους ξηρούς καρπούς (κυρίως στα αράπικα και στα Αιγίνης και λιγότερο στα αμύγδαλα και στα φουντούκια) είναι η ανάπτυξη αφλατοξινών, οι οποίες είναι μυκοτοξίνες που δεν είναι ορατές στο γυμνό μάτι και είναι καρκινογόνες. Οι αφλατοξίνες μπορεί να προκληθούν είτε από τη μη σωστή καλλιέργεια είτε από τη μη σωστή συντήρηση των ξηρών καρπών. Γι’ αυτό το λόγο οι περισσότεροι ξηροί καρποί ελέγχονται πριν βγουν στην αγορά από το Γενικό Χημείο τους Κράτους ενώ γίνονται και έλεγχοι από τις Νομαρχίες όταν έχουν ήδη βγει και πωλούνται στην αγορά.

Προσοχή στις αλλεργίες

Οι ξηροί καρποί συγκαταλέγονται στα τρόφιμα που προκαλούν συχνά σοβαρές αλλεργίες, που δεν ξεπερνιούνται εύκολα. Όπως όλες οι αλλεργίες μπορεί να προκύψουν ξαφνικά και σε οποιαδήποτε στιγμή ακόμα και σε κάποιον που έτρωγε σε όλη του τη ζωή το συγκεκριμένο ξηρό καρπό. Έτσι θα πρέπει αν κάποιος εμφανίσει έστω και μία ελαφριά αντίδραση σε κάποιο ξηρό καρπό να τη διερευνήσει – με τη βοήθεια ενός αλλεργιολόγου – επειδή την επόμενη φορά μπορεί να είναι πιο σοβαρή.