Η Άννα-Μαρία μόλις έγινε 50 χρονών. Η αλήθεια είναι ότι αν δεν το ξέρεις και στο πούνε, δεν το πιστεύεις. Είναι γυμνάστρια, το σώμα της θα το ζήλευαν και 20χρονες και το πρόσωπό της σε καμία περίπτωση δεν μαρτυρά την ηλικία της. Το τελευταίο διάστημα όμως κάτι της συμβαίνει. Ξοδεύει όλα της τα λεφτά στους πλαστικούς, καταφεύγοντας σε οποιαδήποτε θεραπεία υπόσχεται να της αφαιρέσει χρόνια, ντύνεται πολύ προκλητικά, με ρούχα που θα ταίριαζαν καλύτερα σε έφηβα κορίτσια, και με κάθε ευκαιρία βγαίνει και διασκεδάζει σε μέρη που συχνάζουν περισσότερο φοιτητές και λιγότερο άνθρωποι της ηλικίας της. Γιατί της συμβαίνει αυτό; Γιατί φοβάται τόσο τον χρόνο που περνάει; Προφανώς διανύει κρίση ηλικίας. Γιατί όμως; Εκ πρώτης όψεως όλα είναι φυσιολογικά στη ζωή της. Είναι παντρεμένη και ευτυχισμένη στον γάμο της, έχει έναν γιο 12 ετών και δουλειά που την ικανοποιεί. Προφανώς η κρίση ηλικίας, που προκύπτει από τον φόβο μας για τα γηρατειά, έχει βαθύτερα αίτια και η φαινομενικά φυσιολογική ή ευτυχισμένη ζωή κάποιου δεν τον προστατεύει απαραίτητα από το να γελοιοποιηθεί στα μάτια των τρίτων και, ακόμα χειρότερα, να ταλαιπωρηθεί ψυχικά από μια τέτοια κρίση και παράλληλα να βάλει την προσωπική του ζωή ή/και την καριέρα του σε κίνδυνο.

Γιατί παθαίνουµε κρίση ηλικίας;
Ο φόβος τού να γεράσουμε σχετίζεται με τον φόβο της φθοράς, της αρρώστιας, αλλά και με τον φόβο του περιορισμού των δυνατοτήτων, των ευκαιριών, των αντοχών μας. Και τελικά, βέβαια, με τον φόβο του θανάτου. Έτσι, καθώς βλέπουμε τον χρόνο να περνάει, για διαφορετικούς λόγους και σε διαφορετικές στιγμές, ο καθένας μας είναι πολύ πιθανό να τρομοκρατηθεί και να περάσει τη λεγόμενη κρίση ηλικίας. Γιατί όμως οδηγούνται οι άνθρωποι στην κρίση ηλικίας; Και γιατί στις γυναίκες εμφανίζεται νωρίτερα από ό,τι στους άνδρες; Σίγουρα σε αυτό σημαντικό ρόλο παίζουν τα πρότυπά μας, που συχνά μας υποδεικνύουν ότι η νεότητα και η ομορφιά οδηγούν στην επιτυχία και την ευτυχία, αλλά και οι απαιτήσεις της κοινωνίας, η οποία θέλει τις γυναίκες -κυρίως- νέες, ωραίες και περιποιημένες σε κάθε ηλικία, ώστε να διατηρούν καλή τη ζωή τους. Αντίθετα, τα στερεότυπα δεν είναι τόσο σκληρά με το ισχυρό φύλο, του οποίου οι εκπρόσωποι θεωρείται ότι με το πέρασμα του χρόνου, τις λίγες ρυτίδες και τα γκρίζα μαλλιά αποκτούν περισσότερη γοητεία και γίνονται πιο περιζήτητοι. Έτσι, συχνά βλέπουμε να δέχονται πιο δύσκολα το πέρασμα του χρόνου γυναίκες και κυρίως όσες ήταν πάντα ωραίες, όσες η εμφάνιση είναι το δυνατό τους σημείο, όσες έχουν συνηθίσει να εισπράττουν απλόχερα τα κομπλιμέντα των άλλων. Δεν πρέπει να αγνοούμε βέβαια και τη σημασία των προσωπικών εμπειριών και των βιωμάτων του καθενός μας. Αν, για παράδειγμα, ο πατέρας άφησε ή απάτησε τη μητέρα όταν εκείνη μεγάλωσε, δεν είναι αδικαιολόγητο η κόρη να έχει αρνητικά συναισθήματα και άγχος σχετικά με τον χρόνο που περνάει και τα όσα μπορεί να αλλάξουν.

Από την άλλη πλευρά, ας μην ξεχνάμε ότι συχνά μπαίνουν κάποιες ηλικίες ως ορόσημα για να έχουμε πετύχει συγκεκριμένα πράγματα. Έτσι, αν παρέλθει το εν λόγω ηλικιακό σκαλοπάτι και δεν έχουμε καταφέρει τα όσα απαιτούνται από εμάς, κινδυνεύουμε να νιώθουμε ανεπαρκείς και αποτυχημένοι και άρα να πάθουμε αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν κρίση ηλικίας. Για παράδειγμα, στα 30 πρέπει μια γυναίκα να έχει κατασταλάξει σε όλους τους τομείς, επάγγελμα, σπουδές, σχέση, παιδιά κ.λπ., ενώ ένας άνδρας δεν είναι απαραίτητο να έχει καταλήξει σε οριστικές αποφάσεις όσον αφορά την προσωπική του ζωή, εκτός βέβαια από την επαγγελματική του σταδιοδρομία. Τα επόμενα δύσκολα σκαλοπάτια είναι τα 40, η μέση ηλικία, που όμως σε καμία περίπτωση δεν συμβολίζει το μέσον της ζωής, αφού οι 40άρηδες είναι καθ’ όλα νέοι και παραγωγικοί, η εμμηνόπαυση για τις γυναίκες, όπου νιώθουν ότι χάνοντας την αναπαραγωγική τους ικανότητα χάνουν την αξία τους ως γυναίκες, και βέβαια η συνταξιοδότηση, που πλήττει πολύ και την ανδρική αυτοπεποίθηση, καθώς σταματώντας τη δουλειά νιώθουν ότι ξαφνικά παροπλίζονται.

Τι µπορούµε να κάνουµε
Αυτό που μπορούμε αλλά και πρέπει να κάνουμε είναι να συμφιλιωθούμε με τον χρόνο που περνάει, αλλά και με την ιδέα ότι ο χρόνος φεύγει κι εμείς μεγαλώνουμε. Ούτως ή άλλως, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε για να τον σταματήσουμε, ούτε καν για να τον καθυστερήσουμε. Δεν πρόκειται όμως για μια μάταιη διαδικασία, που απλώς μας οδηγεί στο τέλος, όταν καταφέρνουμε να ευχαριστιόμαστε και να αξιοποιούμε τον χρόνο που περνάει. Ο στόχος μας θα πρέπει να είναι να χαιρόμαστε για κάθε χρονιά που μεγαλώνουμε κι εμείς είμαστε ζωντανοί και ενεργοί. Παρ’ όλα αυτά, για κάποιους ανθρώπους η συμφιλίωση με τον χρόνο είναι πολύ δύσκολη. Σύμφωνα με τους ειδικούς, μεγαλώνοντας και περνώντας τα διάφορα στάδια της ύπαρξης και της εξέλιξής μας, θα φτάσουμε είτε στο κύρος -που είναι και το ευκταίο- είτε από την άλλη πλευρά στην απελπισία. Στην τελευταία αυτή περίπτωση είναι πολύ πιθανό να υποφέρουμε και θα βοηθηθούμε αρκετά αν συζητήσουμε με έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Αντίθετα, με το να καταφύγουμε σε επιφανειακές και σπασμωδικές κινήσεις και συμπεριφορές (π.χ. να ντυνόμαστε πολύ νεανικά, να απατήσουμε τον/τη σύντροφό μας, να κάνουμε πλαστική, να δημιουργήσουμε μία καινούργια σχέση κ.λπ.) δεν θα νιώσουμε καλύτερα για πολύ. Φυσικά, είναι θεμιτό να θέλουμε να ανανεωθούμε και να φροντίζουμε την εμφάνισή μας αγοράζοντας ρούχα, πηγαίνοντας γυμναστήριο, βάφοντας τα μαλλιά μας κ.λπ. Όλα αυτά όμως θα μας βοηθήσουν πολύ λιγότερο από το να καταπιαστούμε με νέα πράγματα και να προσπαθούμε να κρατάμε το μυαλό και τη διαθεσή μας ενεργά. Άλλωστε, ο νεανικός τρόπος της σκέψης μας, το ενδιαφέρον και η διάθεση για ζωή υποστηρίζουν και όλα τα υπόλοιπα.

Σε άνδρες και γυναίκες
Γενικά έχουμε την αίσθηση ότι η κρίση ηλικίας συμβαίνει περισσότερο στις γυναίκες, ίσως επειδή τις έχουμε συνηθίσει πιο φιλάρεσκες και πιο φοβισμένες με τον χρόνο που περνάει. Η αλήθεια όμως είναι ότι η κρίση ηλικίας απασχολεί και τα δύο φύλα, απλώς σε διαφορετικές ηλικίες. Στις γυναίκες παρουσιάζεται συνήθως σε νεότερες ηλικίες (απόδειξη αποτελεί το γεγονός ότι ασχολούνται με το θέμα του χρόνου από πολύ νεαρές ηλικίες). Οι άνδρες, από την άλλη πλευρά, πλήττονται από τον φόβο των γηρατειών κυρίως γύρω στα 50.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής..