Ας δοκιμάσουμε να κάνουμε ένα γευστικό ταξίδι πίσω στο χρόνο και τη δεκαετία του ογδόντα και ας διαπιστώσουμε μαζί ότι η υγιεινή διατροφή, τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά, η μοριακή κουζίνα, τα smoothies, τα προϊόντα χωρίς γλουτένη, η κινόα και όλα αυτά που γνωρίζουμε τόσο καλά και μας αρέσουν σήμερα, κάθε άλλο παρά τα προτιμούσαμε τις περασμένες δεκαετίες…
Το φαγητό, οικογενειακή υπόθεση
Ας ξεκινήσουμε όμως από τη δεκαετία του ’70, την εποχή των οικογενειακών τραπεζιών και συγκεντρώσεων, τότε που ο αυστηρός μπαμπάς καθόταν στην κεφαλή του τραπεζιού, η γυναίκα-μητέρα-νοικοκυρά μαγείρευε ακολουθώντας τις συνταγές της γιαγιάς, του Τσελεμεντέ και της Χρύσας Παραδείση και το φαγητό δεν φαίνεται να βρίσκεται στις πρώτες επιλογές της διασκέδασης.
Όμως, στην Ελλάδα της ΕΟΚ, των αστικών κέντρων, της έντονης νυχτερινής ζωής, των προεκλογικών συγκεντρώσεων με τα πλαστικά σημαιάκια, της έγχρωμης τηλεόρασης, της μαζικής εισόδου των γυναικών στην αγορά εργασίας, των αμερικανικών ταινιών και σειρών, τα πράγματα αλλάζουν…
Η προηγούμενη «εγκράτεια» δίνει τη θέση της στην υπερβολή. Το σπίτι παύει να είναι ο απόλυτος χώρος παρασκευής και κατανάλωσης του φαγητού, το νέο λαμπερό lifestyle βρίσκει χώρο έκφρασης σε μια νέα γενιά πολυτελών εστιατορίων ενώ, παράλληλα, το μαγειρεμένο από τα χεράκια της μαμάς φαγητό δίνει τη θέση του στο φαστφούντ και το ντελίβερι.
Πρωταγωνίστρια η κρέμα γάλακτος
Οδεύουμε προς μια πιο απλή και τυποποιημένη κουζίνα όπου κεντρική θέση στο μενού έχει το κρέας και η κρέμα γάλακτος που δεσπόζει σε πολλά πιάτα, όπως η καρμπονάρα, τα ριγκατόνι τέσσερα τυριά, το σουφλέ σπανάκι και άλλα… λιπαρά εδέσματα που καταναλώνονται με μανία. Η εργαζόμενη νοικοκυρά βρίσκει σύμμαχο στην «εθνική μαγείρισσα» Βέφα Αλεξιάδου, που τότε λανσάρει τη διάσημη σειρά βιβλίων της, αλλά και σε κατεψυγμένα προϊόντα και προμαγειρεμένα εδέσματα που κάνουν την εμφάνισή τους ως λύση στο πρόβλημα του μειωμένου χρόνου της. Στα ράφια των σούπερ μάρκετ, μπορεί να βρει πλέον ένα σωρό λαχταριστά και πολύχρωμα εδέσματα, έτοιμες σάλτσες σε βαζάκια, μίγματα για κέικ, σαντιγί σε σπρέι, αναψυκτικά, αλεύρι που φουσκώνει μόνο του και πολλά-πολλά ακόμα.
Σήμα κατατεθέν των διατροφικών συνηθειών της δεκαετίας είναι σίγουρα και τα φαστ φουντ στα οποία συχνάζει μετά μανίας η «μαθητιώσα νεολαία» της εποχής. Με ναυαρχίδα του γρήγορου φαγητού την αλυσίδα Goody’s που ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη και το πρώτο κατάστημα της οδού Σόλωνος, ο δυτικός τρόπος ζωής και τα αμερικανικά πρότυπα των Μακντόναλντς προσαρμόζονται στα εγχώρια δεδομένα, διατυμπανίζουν την αγνότητα των προϊόντων της ελληνικής γης και σερβίρουν χάμπουργκερ, προτηγανισμένες πατάτες, σαλάτα του Καίσαρα, μακαρονάδα με κόκκινη σάλτσα και φυσικά το δημοφιλέστατο σε μικρούς και μεγάλους…. club sandwich.
Πίτσα γήπεδο και βίντεο
Το πιο χαρακτηριστικό, όμως, «γρήγορο» πιάτο της ελληνικής οικογένειας του ’80 είναι σίγουρα η πίτσα, το «γαστρονομικό ισοδύναμο της βιντεοταινίας». Η πίτσα έκανε δειλά-δειλά την εμφάνισή στη δεκαετία του ‘70, καθιερώνεται όμως λίγο αργότερα ως απαραίτητο συνοδευτικό για τη βόλτα, το ματς, το Σαββατόβραδο. Στην ελληνική της εκδοχή, έχει αφράτη, ψωμένια ζύμη, κίτρινο τυρί που λιώνει, μανιτάρια, ζαμπόν, μπέικον και πιπεριά ενώ η κορωνίδα του είδους είναι η «πίτσα σπέσιαλ» που φορτώνεται με όλα τα προϊόντα που διαθέτει το κατάστημα. Η πίτσα παραδίδεται κατ’ οίκον, δεν χρειάζεται να σερβιριστεί επίσημα στο τραπέζι αλλά τρώγεται χωρίς πιάτο, με χαρτοπετσέτα στον καναπέ μπροστά στην τηλεόραση.
Παράλληλα, στα γεμάτα λάμψη και υπερβολές 80s, το lifestyle απαιτεί πολυτέλεια και υψηλή κουζίνα. Το φαγητό δεν καλύπτει μόνο την ανάγκη της πείνας, αλλά και την ανάγκη για αναψυχή και κοινωνικοποίηση. Έτσι, κάνουν την εμφάνισή τους νέα πολυτελή εστιατόρια με… γαλλικό αέρα που διαφοροποιούνται από την παραδοσιακή ταβέρνα, απευθύνονται σε λαμπερούς ανθρώπους με λαμπερό αμάξι και λαμπερό χαμόγελο. Στο μενού τους περιλαμβάνεται απαραιτήτως φιλέτο καλοψημένο, μουσακάς με μπεσαμέλ, γαρίδες κοκτέιλ αλλά και το απόλυτο gourmet πιάτο της δεκαετίας, ελάφι με σοκολάτα.
Info: Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τις διατροφικές συνήθειες που είχαμε τη δεκαετία του ΄80, κάντε μια βόλτα από το INNOVATHENS και από το workshop «Η Ελλάδα της Βέφας και των Goody’s: Τι και πώς τρώγαμε τη δεκαετία του ‘80», την Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου στις 18.00. Θα μας μιλήσουν η food editor Εμμανουέλα Κόκκαλη, ο chef και food blogger Δημήτρης Κοπαράνης και ο Παναγής Παναγιωτόπουλος, ένας από τους 2 κεντρικούς επιμελητές της έκθεσης «GR80s. Η Ελλάδα του Ογδόντα στην Τεχνόπολη» που ξεκινάει την Τετάρτη 25 Ιανουαρίου στις 19.00.
Πηγές:
* Βαμβακάς Βασίλης & Παναγιωτόπουλος Παναγής (επιμ.), H Ελλάδα στη δεκαετία του ‘80, Εκδόσεις Επίκεντρο, Οκτώβριος 2014: λήμματα “Goody’s” (Χρήστος Ζαφειρόπουλος), «πίτσα» (Παναγής Παναγιωτόπουλος)
* Κοπαράνης Δημήτρης, «Το φαγητό στα 80’s», The Foodie Anarchist (https://thefoodieanarchist.wordpress.com/2016/03/07/%CF%84%CE%BF-%CF%86%CE%B1%CE%B3%CE%B7%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%84%CE%B1-80s/)
